Bí ẩn hơn 5.200 hố thẳng hàng ở Peru hé lộ lời giải mới

Cây trồng và các hàng hóa khác có thể đã được đặt trong các lỗ này hàng trăm năm trước.

Một trong những bí ẩn khảo cổ học lớn nhất tại Nam Mỹ vừa có thêm lời giải thích mới.

Tại thung lũng Pisco ở dãy Andes phía nam Peru tồn tại một dải khoảng 5.200 hố được sắp xếp thẳng hàng kéo dài gần 1,5 km. Công trình này, được gọi là Monte Sierpe hay “núi rắn”, đã khiến các nhà nghiên cứu bối rối suốt gần một thế kỷ.

Những hố này lần đầu tiên được chú ý vào năm 1933 khi National Geographic công bố ảnh chụp trên không.

Tuy nhiên, không có tài liệu thành văn nào giải thích mục đích xây dựng, khiến giả thuyết xoay quanh chúng rất đa dạng: từ phòng thủ, lưu trữ, trồng trọt, thu nước, cho tới thậm chí liên hệ với giả thuyết “người ngoài hành tinh”.

Nghiên cứu mới công bố ngày 10/11 trên tạp chí Antiquity đã sử dụng công nghệ drone và phân tích vi thực vật từ hạt phấn hoa tìm thấy trong các hố.

Kết quả cho thấy nơi đây từng là một khu chợ nhộn nhịp của vương quốc Chincha tiền Inca, sau đó được người Inca sử dụng như một hệ thống kế toán quy mô lớn.

Theo nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ Jacob Bongers (Đại học Sydney) dẫn đầu, mỗi hố có đường kính từ 1 đến 2 mét và sâu khoảng 0,5 đến 1 mét. Drone cho thấy chúng được chia thành khoảng 60 khu vực riêng biệt, có chỗ sắp xếp thành 12 hàng xen kẽ 7 và 8 hố, chứng tỏ không phải ngẫu nhiên.

Hạt phấn hoa tìm thấy gồm ngô cùng các loại cây như sậy và liễu, vốn dùng làm giỏ. Điều này gợi ý rằng nông sản và hàng hóa có thể được đặt trong hố để trao đổi.

Các nhà nghiên cứu cho rằng người Chincha từ vùng duyên hải và miền núi đã đến đây để trao đổi hàng hóa bằng hình thức đổi chác, thay vì dùng tiền.

Về sau, người Inca có thể đã mở rộng và sử dụng hệ thống này như một công cụ kế toán. Tiến sĩ Bongers ví von Monte Sierpe giống như một “bảng tính Excel” của đế chế Inca.

Bằng chứng cho thấy sự liên hệ với hệ thống khipu – dây thắt nút dùng để ghi chép số liệu của người Inca. Một khipu với 80 nhóm dây từng được tìm thấy trong thung lũng Pisco, cho thấy khả năng tồn tại mối liên hệ giữa cách sắp xếp hố và hệ thống tính toán này.

Niên đại xác định bằng carbon cho thấy công trình được xây dựng trong giai đoạn 1000–1400 sau Công nguyên, tức thời kỳ Hậu kỳ Trung gian, trước khi Inca thống trị.

Dấu vết phấn hoa từ cây cam – loài được đưa vào khu vực trong thời kỳ thuộc địa (1531–1825) – chứng tỏ nơi này vẫn còn được sử dụng sau khi đế chế Inca sụp đổ năm 1532.

Các chuyên gia nhận định Monte Sierpe có thể vừa là chợ trao đổi vừa là công cụ thu thuế. Dù vậy, nhiều giả thuyết vẫn cần kiểm chứng thêm. Các nhà khảo cổ nhấn mạnh việc nghiên cứu phải kết hợp bằng chứng khoa học với góc nhìn của cộng đồng bản địa để bảo tồn và hiểu đúng giá trị di sản.

Theo CNN

Hải Yến