Bệnh nấm phổi do Aspergillosis tỷ lệ tử vong hơn 50%, thường gặp trên bệnh nhân lao và suy giảm miễn dịch

Đây là thông tin được đưa ra tại Hội thảo khoa học "Ngày Nấm toàn cầu 2025" lần thứ 6 do Bệnh viện Phổi trung ương tổ chức. Hội thảo được tổ chức dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến với khoảng 1.000 khách mời tham dự. Hội thảo khoa học thu hút sự tham gia của các chuyên gia y tế đầu ngành trong nước và quốc tế nhằm trang bị kiến thức, nâng cao nhận thức của nhân viên y tế cũng như cộng đồng về bệnh nấm phổi do Aspergillus và các dạng nấm phổi khác.

TS.BS Nguyễn Bích Ngọc, Giám đốc Trung tâm Điều trị bệnh phổi hiếm và các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp, BV Phổi Trung ương phát biểu tại hội thảo.

Theo Tổ chức hành động toàn cầu về nhiễm nấm (GAFFI), nấm là "kẻ giết người thầm lặng", là nguyên nhân gây ra cái chết của hơn 4 triệu người mỗi năm – điều này khiến bệnh nấm trở thành một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, trước cả bệnh lao và sốt rét. Trên toàn cầu, mỗi năm ước tính có hơn 300 triệu người ở mọi lứa tuổi bị nhiễm trùng nấm nghiêm trọng, vì thế đây là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 5 trên thế giới.

Trong đó, nấm phổi là căn bệnh đã biết đến từ rất lâu tuy nhiên cả nhân viên y tế và người dân vẫn chưa có sự quan tâm đúng mức về căn bệnh này. Tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu cụ thể về bệnh nấm phổi xâm lấn do Aspergillus. Tuy nhiên, khoảng 50% bệnh nhân đã từng mắc lao, đến khám lại tại các cơ sở chuyên khoa hô hấp mắc nấm phổi do Aspergillus.

Nấm phổi – bệnh nguy hiểm nhưng khó chẩn đoán

Theo GS.TS Helmut JF Salzer, Bệnh viện Đại học Kepler, Áo: "Trên thế giới, ghi nhận 1,8 triệu người mắc nấm phổi do Aspergillus và 340.000 ca tử vong mỗi năm vì căn bệnh này. Bệnh thường xuất hiện ở những người sau điều trị bệnh lao. Hiện thế giới có khoảng 155 triệu người từng điều trị lao, nên tỷ lệ mắc nấm phổi rất cao. 30-50% người mắc nấm phổi có liên quan đến bệnh lao, tỷ lệ tử vong do nấm phổi ở những người đã từng bị lao phổi cao gấp nhiều lần so với người bình thường".

GS.TS Helmut JF Salzer, Bệnh viện Đại học Kepler, Áo tại hội thảo.

Cũng giống như trên thế giới, tại Việt Nam nấm phổi thường xuất hiện ở những đối tượng như những bệnh nhân lao. Việt Nam là nước có gánh nặng bệnh lao cao trên thế giới (đứng thứ 11/30 quốc gia). Với bệnh nấm mạn tính, Việt Nam đứng thứ 5 trên thế giới với trên 120 ca mắc trên 100.000 dân.

TS.BS Nguyễn Bích Ngọc, Giám đốc Trung tâm Điều trị bệnh phổi hiếm và các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp, BV Phổi Trung ương cho biết, ước tính tỷ lệ nhiễm nấm mạn tính tại Việt Nam là trên 155.000 ca, tuy nhiên con số phát hiện thực tế vô cùng nhỏ. Năm 2024, riêng tại Bệnh viện Phổi Trung ương ghi nhận hơn 700 trường hợp nhiễm nấm phổi, tăng nhiều so với các năm trước.

Nấm phổi là căn bệnh có tỷ lệ tử vong lên tới hơn 50%, bệnh khó phát hiện đối với cả người bệnh và nhân viên y tế. Nếu không được tầm soát và phát hiện sớm để điều trị kịp thời, nguy cơ bệnh nặng và tử vong rất cao.

Nấm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi, ít gặp ở người bình thường có sức đề kháng tốt. Bệnh hay gặp ở người suy giảm miễn dịch, già yếu, mắc bệnh mạn tính lâu ngày. "Những người từng mắc bệnh mãn tính ở phổi, mắc lao phổi, kén khí ở phổi, phẫu thuật phổi, bệnh nhân ung thư phổi đã điều trị hóa chất, xạ trị… có nguy cơ mắc nấm phổi mạn tính cao hơn", TS.BS Nguyễn Bích Ngọc nhấn mạnh.

Hội thảo khoa học "Ngày Nấm toàn cầu 2025" lần thứ 6 thu hút sự tham gia của các chuyên gia trong và ngoài nước.

Theo các nghiên cứu, hiện nay việc chẩn đoán bệnh nấm phổi còn gặp nhiều khó khăn. Trên thế giới cứ 10 ca chẩn đoán mắc lao phổi thì 1 ca nhiễm nấm phổi mãn tính bị nhầm là lao. Đó là do hình ảnh nhiễm nấm phổi rất giống với mắc bệnh lao, biểu hiện nhiễm nấm không rõ ràng, giống với các bệnh ở đường hô hấp hoặc bệnh lao. Ở nhiều nơi, các y bác sĩ chưa nghĩ tới căn bệnh nguy hiểm này, để có chẩn đoán đúng. Nhiều xét nghiệm chẩn đoán nấm không nhạy, không đặc hiệu, nhiều xét nghiệm không có sẵn ở nhiều nơi trên thế giới…

Theo TS.BS Nguyễn Bích Ngọc, để phòng bệnh nấm phổi, người dân cần giữ vệ sinh nơi ở, tránh môi trường ẩm mốc, cần thường xuyên rèn luyện thân thể, ăn nhiều hoa quả tươi, nâng cao sức đề kháng. Nếu phải làm việc trong môi trường có nhiều nấm như người làm vườn, cần đeo khẩu trang để hạn chế hít phải các bào tử nấm trong môi trường. Người dân cần tiêm phòng cúm và phế cầu để giảm nguy cơ nhiễm trùng mạn tính ở phổi, từ đó giảm nguy cơ nhiễm nấm.

Ngoài ra, cần tránh để nấm mốc trong nhà, đồ đạc sắp xếp gọn gàng, đủ ánh nắng, thông gió tránh ẩm ướt. Khi vệ sinh nhà cửa cần mang khẩu trang để tránh hít phải bụi nấm.

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nấm phổi mang đến hy vọng cho người bệnh

Hàng năm, cứ vào dịp kỷ niệm "Ngày Phòng Chống bệnh Nấm Aspergillosis toàn cầu – World Aspergillosis Day" – 28/2, các y bác sĩ chuyên ngành lao và bệnh phổi cùng nhau cập nhật, chia sẻ kiến thức, tìm hiểu về Aspergillosis, một bệnh nhiễm trùng ít được biết đến với hy vọng nâng cao nhận thức trong hệ thống y tế và người dân để phát hiện, điều trị và ngăn ngừa tử vong do nấm cũng như thúc đẩy các sáng kiến điều trị và nghiên cứu.

Hội thảo khoa học "Ngày Nấm toàn cầu 2025" lần thứ 6 được tổ chức dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Vào đầu tháng 12/2024, sau một thời gian dài nghiên cứu, BV Phổi Trung ương triển khai thực hiện và Bộ Y tế ban hành tài liệu chuyên môn về "Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính". Đây là công cụ hỗ trợ bác sĩ ở các cơ sở y tế trên cả nước trong công tác chẩn đoán và điều trị bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính. Tới nay, đã có những bệnh nhân đầu tiên của tuyến tỉnh được phát hiện nhiễm bệnh nấm Aspergillus như tại BV đa khoa tỉnh Bắc Giang.

Tại Hội thảo khoa học "Ngày Nấm toàn cầu 2025" lần thứ 6 này, các y bác sĩ còn được tham gia chương trình thực hành đào tạo tại chỗ về tiếp cập chẩn đoán nấm phổi, chẩn đoán hình ảnh nấm phổi và thực hành vi sinh trong chẩn đoán nấm phổi… Các hoạt động đã thu hút được rất đông y bác sĩ chuyên ngành hô hấp, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu, vi sinh, chẩn đoán hình ảnh,… của các bệnh viện và các trường Đại học Y khoa trong cả nước tham gia.

Tại đây, các chuyên gia trong nước và quốc tế cùng trao đổi, thảo luận về các nội dung như: Giới thiệu Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính 2024; Cập nhật bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính; Thực trạng và khó khăn trongg chẩn đoán và điều trị bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính; Vai trò của chẩn đoán và điều trị sớm bệnh nấm Aspergillus phổi xâm lấn; Giám sát nồng độ thuốc kháng nấm trong máu từ lý thuyết tới thực hành (TDM); Nấm Aspergillus phổi xâm lấn trên bệnh nhân COPD,…

Trần Hải