Bầu cử Tổng thống Hàn Quốc: Bất ổn nội bộ đe dọa cơ hội của phe bảo thủ

Phe bảo thủ chìm trong chia rẽ

Sau khi Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc phế truất Tổng thống Yoon Suk-yeol hôm 4/4, quốc gia Đông Á này sẽ phải tổ chức một cuộc bầu cử bất thường vào ngày 3/6 để tìm ra người kế nhiệm ông Yoon. Như vậy là đầu tiên kể từ sau khi cựu Tổng thống Park Geun-hye bị luận tội và phế truất năm 2017, Hàn Quốc lại phải chọn ra một tổng thống mới theo cách bất thường như vậy.

Ông Han Duck-soo (bên trái) và ông Kim Moon-soo đến phút chót vẫn tranh chấp vị trí ứng cử viên Tổng thống của đảng Quyền lực nhân dân.

Tuy nhiên, không giống như năm 2017, khi phe Dân chủ của ứng cử viên Moon Jae-In nhanh chóng tập hợp được lực lượng và đẩy mạnh hình ảnh “cải cách, trong sạch” để đánh bại phe bảo thủ đang suy yếu, cuộc bầu cử năm nay đang chứng kiến sự đảo chiều ở cả hai phe chính trị lớn nhất.

Phe bảo thủ - đại diện bởi đảng Quyền lực Nhân dân (PPP) vốn ủng hộ chính sách kinh tế thị trường tự do, quan hệ chặt chẽ với Mỹ và có lập trường cứng rắn đối với Triều Tiên - đang gặp nhiều khó khăn nội tại. Còn phe tự do - với đại diện hàng đầu là đảng Dân chủ Hàn Quốc (DP) ủng hộ chính sách phúc lợi xã hội, cải cách dân chủ và thúc đẩy hòa giải với Triều Tiên - nhận được sự ủng hộ ngày càng lớn trong các cuộc thăm dò dư luận gần đây.

Ông Kim Moon-soo trở thành ứng cử viên Tổng thống chính thức của đảng Quyền lực nhân dân.

Sau cuộc bầu cử sơ bộ hôm 3/5, đảng PPP đã chọn cựu Bộ trưởng Lao động Kim Moon-soo làm ứng cử viên cho cuộc bầu cử tổng thống năm nay. Ông Kim là thành thành viên nội các duy nhất công khai bảo vệ nỗ lực bất thành của cựu Tổng thống Yoon Suk-yeol nhằm áp đặt thiết quân luật hồi tháng 12. Nhờ quan điểm này, ông đã chiến thắng ông Han Dong-hoon, cựu lãnh đạo đảng PPP và Bộ trưởng Tư pháp, trong cuộc đua đến vị trí ứng cử viên tổng thống của PPP.

Nhưng, đúng 1 tuần sau khi chọn ông Kim Moon-soo, đảng PPP lại có quyết định gây sốc khi hủy bỏ kết quả bầu cử sơ bộ và chọn Thủ tướng Han Duck-soo làm ứng cử viên tổng thống thay cho ông Kim. Theo tờ South China Morning Post, ban lãnh đạo PPP đã dành cả tuần để gây sức ép buộc ông Kim rút lui và ủng hộ ông Han, người mà họ tin rằng có nhiều cơ hội chiến thắng hơn khi đối đầu với ứng cử viên của đảng Dân chủ Lee Jae-myung.

Ông Han từng giữ chức quyền Tổng thống Hàn Quốc kể từ thời điểm ông Yoon bị Quốc hội luận tội vào tháng 12 năm ngoái và bị Tòa án Hiến pháp chính thức bãi nhiệm vào tháng 4 năm nay. Nhưng, đến ngày 2/5, ông Han đã từ chức và cũng rời khỏi đảng PPP để theo đuổi chiến dịch tranh cử tổng thống trong tư cách ứng cử viên độc lập.

Chính trị gia 75 tuổi sau đó đã nỗ lực đàm phán với ông Kim Moon-soo nhằm thống nhất các ứng cử viên của phe bảo thủ, nói cách khác, ông Han muốn ông Kim rút lui để tránh việc có nhiều ứng cử viên cùng đại diện phe bảo thủ sẽ dẫn tới việc phân tán phiếu bầu, tạo lợi thế cho ứng cử viên của phe tự do.

Thế nhưng, các cuộc đàm phán về việc hợp nhất ứng cử viên đã không đem lại kết quả. Trước tình hình bế tắc, ban lãnh đạo PPP quyết định hành động. Họ triệu tập một ủy ban khẩn cấp trong đêm 9/5 để quyết định hủy bỏ tư cách ứng cử viên của ông Kim và kết nạp ông Han trở lại PPP trước khi chính thức đăng ký ông làm ứng cử viên tổng thống mới của đảng này.

Động thái kể trên cho thấy tình trạng bất ổn và sự chia rẽ nội bộ PPP, đồng thời nhấn mạnh sự bất an của phe bảo thủ trước thềm cuộc bầu cử. Tuy nhiên, mọi thứ còn trở nên rối ren hơn nữa khi một số lượng lớn thành viên đảng được cho là đã bỏ phiếu chống lại lựa chọn thay thế ứng cử viên tổng thống mà ban lãnh đạo PPP vừa đưa ra.

Sự phản kháng này khiến PPP phải khôi phục tư cách ứng cử của ông Kim và ông Han đã rút lui khỏi cuộc đua trong khi Chủ tịch lâm thời của đảng, ông Kwon Young-se thì tuyên bố từ chức. “Tôi xin lỗi vì sự hỗn loạn mà tôi đã gây ra trong quá trình thực hiện một chiến dịch lớn, thống nhất. Tất cả những điều này là do những thiếu sót của tôi với tư cách là Chủ tịch đảng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm và sẽ từ chức”, ông Kwon Young-se cho biết.

Ông Lee Jae-myung đang nhận được sự ủng hộ lớn hơn từ công chúng Hàn Quốc.

Thay thế ông Kwon Young-se lãnh đạo đảng PPP sẽ là ông Kwon Seong-dong, một người có quan điểm ủng hộ ông Han Duck-soo. Tuy nhiên, lúc này ông Kwon cũng không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải chấp nhận thực tế rằng ông Kim là ứng cử viên tổng thống duy nhất của phe bảo thủ, dù cựu Bộ trưởng Lao động này đang khá thất thế trước ứng cử viên Lee Jae-myung của phe tự do.

Cơ hội nghiêng về phe tự do?

Các cuộc thăm dò dư luận tại Hàn Quốc gần đây đều cho thấy, ông Lee Jae-myung nhận được sự ủng hộ nhiều hơn so với ông Kim Moon-soo. Chẳng hạn, cuộc khảo sát do Realmeter thực hiện hôm 5/5 chỉ ra, tỷ lệ ủng hộ của ông Lee lên đến 46,6% trong khi chỉ 27,8% người được hỏi cho biết sẽ chọn ông Kim. Một cuộc thăm dò dư luận khác của Gallup Korea hôm 7/5 thậm chí còn cho thấy ông Lee nhận được tỷ lệ ủng hộ lên tới 52,1%, vượt xa con số 31,1% của ông Kim.

Ứng cử viên Lee Jae-myung của đảng Dân chủ Hàn Quốc đã vượt qua rắc rối pháp lý để tiếp tục tranh cử.

Để đến được với cuộc bầu cử năm nay, ông Lee cũng đã vượt qua một cuộc chiến pháp lý cam go, sau khi Tòa án Cấp cao Seoul hôm 8/5 quyết định hoãn phiên tòa xét xử chính trị gia 61 tuổi này cho đến sau cuộc bầu cử ngày 3/6. Ông bị cáo buộc vi phạm luật bầu cử trong chiến dịch trước đó bằng cách cố tình phát tán “thông tin sai lệch” tới cử tri trong chiến dịch vận động tranh cử năm 2022.

Vụ án này là một trong 5 vụ mà ông Lee đang phải đối mặt. Ngoài cáo buộc vi phạm luật bầu cử, ông Lee còn bị buộc tội khai man, vi phạm lòng tin, chuyển tiền trái phép cho Triều Tiên và biển thủ công quỹ. Ở Hàn Quốc, một ứng cử viên bị cấm ra tranh cử trong 10 năm nếu họ bị kết tội trong một vụ án hình sự và bị phạt tối thiểu 1 triệu won (714 USD).

Ông Lee ban đầu bị kết án vào tháng 11/2024 và bị tuyên 1 năm tù treo, mức án có thể chấm dứt tham vọng trở thành tổng thống của ông. Chính trị gia này sau đó kháng cáo lên Tòa án Cấp cao Seoul, nơi đã ra phán quyết có lợi cho ông vào tháng 3 và đưa chiến dịch tranh cử tổng thống của ông trở lại đúng hướng.

Nhưng, sau đó các công tố viên lại kháng cáo lên Tòa án Tối cao, và tòa án này hôm 1/5 đã hủy bỏ phán quyết của cấp dưới, đồng thời yêu cầu Tòa án Cấp cao Seoul tiếp tục xét xử ông Lee. Phiên tòa đầu tiên được lên lịch vào ngày 15/5, nhưng như đã đề cập, Tòa án Cấp cao Seoul đã quyết định hoãn lại đến ngày 18/6, tức 2 tuần sau cuộc bầu cử tổng thống, đồng nghĩa ông Lee đã bảo toàn cơ hội tranh cử của mình.

Ưu thế của ông Lee so với đối thủ Kim Moon-soo bên phe bảo thủ còn nằm ở sự đoàn kết của phe tự do. Chính trị gia 61 tuổi này chẳng những không phải vật lộn để giành được tư cách ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ Hàn Quốc (DP), mà còn dễ dàng có được sự ủng hộ từ phe tự do. Hiện tại, đảng Tái thiết Hàn Quốc, đảng Tiến bộ, đảng Thu nhập cơ bản và đảng Dân chủ Xã hội Hàn Quốc đều đã quyết định cử đại diện tham gia vào ủy ban vận động tranh cử của ông Lee, qua đó tạo ra một mặt trận rộng lớn hỗ trợ ứng cử viên này.

Cơ hội chiến thắng của ông Lee, vì thế, đang tăng lên. Theo ông Lee Sang-sin, nghiên cứu viên chuyên ngành khoa học chính trị tại Viện Thống nhất Quốc gia Hàn Quốc, những rắc rối pháp lý của ông Lee không làm giảm đi sự ủng hộ của cử tri vốn “vẫn vững chắc” ngay cả sau phán quyết của Tòa án Tối cao hồi đầu tháng dành cho ông mà ngược lại. “Điều này thậm chí còn khiến những người ủng hộ ông Lee đông đảo hơn nữa", chuyên gia Lee Sang-sin nói thêm.

Các chính đảng phe tự do đều cử người tham gia Ủy ban vận động tranh cử của ông Lee Jae-myung.

Chuyên gia Lee Sang-sin cũng cho rằng “không có trở ngại nào” trên con đường giành chiến thắng của ông Lee, nhất là nếu xét đến những khó khăn của PPP trong việc bổ nhiệm một ứng cử viên và vượt qua thảm họa thiết quân luật do cựu Tổng thống Yoon gây ra. Nhận định này cũng được Giáo sư Aidan Foster-Carter, chuyên gia về chính trị Hàn Quốc của Đại học Leeds (Anh), đồng tình. Ông Foster-Carter cho rằng thắng lợi của ông Lee Jae-myung sẽ đến từ việc phe bảo thủ cho đến phút chót vẫn không đạt được sự đoàn kết trong việc lựa chọn ứng cử viên của mình.

Ngoài ra, với nhiều cử tri Hàn Quốc, cuộc đời vươn lên từ nghèo khó của ông Lee Jae-myung cũng gây tiếng vang và có sức hút mạnh mẽ. Khi ông Lee còn là một thiếu niên, gia đình 8 người của ông đã chuyển đến một căn phòng tồi tàn ở phía Nam Seoul. Bố mẹ ông kiếm sống bằng nghề thu gom rác và dọn dẹp nhà vệ sinh công cộng. Sau khi học xong tiểu học, ông đi làm tại một nhà máy sản xuất găng tay bóng chày và suýt mất cánh tay trái vì tai nạn lao động.

Không chỉ vượt qua xuất thân khó khăn để vươn lên trở thành một chính trị gia hàng đầu tại Hàn Quốc, ông Lee còn sống sót qua một vụ ám sát cũng như đấu tranh thành công trong cuộc chiến pháp lý để tiếp tục ra ứng cử tổng thống năm nay. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn và chính trị bất ổn, cử tri Hàn Quốc dường như đang tìm thấy nhiều động lực ở câu chuyện cuộc đời của ông Lee. Đấy là lý do tại sao các cuộc thăm dò dư luận luôn chỉ ra sự áp đảo của chính trị gia 61 tuổi này trước các ứng cử viên bảo thủ.

Chỉ còn chưa đầy 1 tháng nữa, cuộc bầu cử Tổng thống Hàn Quốc sẽ diễn ra. Và, liệu phe bảo thủ, với ứng cử viên Kim Moon-soo, có kịp giành lại sự ủng hộ nhiều hơn từ các cử tri để lật ngược tình thế hay ông Lee Jae-myung sẽ thẳng tiến tới chiến thắng? Câu trả lời sẽ rõ hơn trong những ngày vận động cao trào sắp tới của đôi bên.

Quang Anh