Bất ngờ nguyên nhân kích hoạt ung thư vú di căn

1. Chế độ ăn kích hoạt các cơ chế tạo điều kiện cho ung thư vú di căn

Béo phì có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư vú và khả năng ung thư di căn sang các cơ quan khác cao hơn nhưng nguyên nhân của mối liên quan này vẫn chưa được hiểu rõ. Các nhà khoa học tại Trung tâm nghiên cứu Ung thư Quốc gia Tây Ban Nha (CNIO) hiện đã cung cấp dữ liệu mới bằng cách phát hiện ra chế độ ăn nhiều chất béo kích hoạt các cơ chế tạo điều kiện cho ung thư di căn. Nghiên cứu được tiến hành trên các mô hình động vật mắc bệnh ung thư vú ba âm tính phát triển di căn phổi.

Theo các nhà nghiên cứu, để ung thư lan sang các cơ quan khác, nhiều tế bào khối u phải rời khỏi khối u chính và di chuyển qua mạch máu, làm tổ và sinh sôi ở một cơ quan khác. Đôi khi khối u chính gửi các phân tử sửa đổi cơ quan đích trước và chuẩn bị tương đương với một tổ chứa các tế bào khối u. Đây được gọi là 'ngách tiền di căn', trong đó tế bào khối u có thể bám rễ và phát triển di căn.

Nghiên cứu mới này đã cho thấy những con chuột béo phì do ăn quá nhiều chất béo sẽ trải qua những thay đổi có lợi cho việc tạo ra hốc tiền di căn, trong trường hợp này là ở phổi. Cụ thể, hoạt hóa tiểu cầu và khả năng đông máu tăng lên. Ngoài ra, fibronectin, protein kết nối các tế bào mô phổi cũng được kích hoạt.

Một sự thật đã được xác lập là béo phì thúc đẩy quá trình đông máu, một quá trình phụ thuộc vào các tế bào máu gọi là tiểu cầu. Các nhà nghiên cứu đã quan sát ở những động vật được nuôi bằng nhiều chất béo, các tế bào được loại bỏ khỏi khối u nguyên phát được bao quanh trong suốt hành trình của chúng qua máu bởi nhiều tiểu cầu hơn ở những con chuột có chế độ ăn bình thường.

Chế độ ăn nhiều chất béo có thể kích hoạt ung thư vú di căn.

Một giả thuyết cho rằng, tiểu cầu có thể khiến hệ thống phòng thủ của cơ thể khó phát hiện ra các tế bào ung thư. Tiểu cầu sẽ tạo thành "một lớp áo giáp xung quanh các tế bào khối u, ngăn hệ thống miễn dịch nhận ra và loại bỏ chúng", các nhà nghiên cứu giải thích.

Ngoài việc ảnh hưởng đến tiểu cầu, họ còn phát hiện chế độ ăn nhiều chất béo làm tăng biểu hiện protein fibronectin trong mô phổi nơi tế bào khối u di căn. Fibronectin xây dựng mô kết nối các tế bào phổi, do đó tạo điều kiện cho việc tạo ra hốc tiền di căn chứa tế bào khối u. Nó cũng cho phép tế bào khối u tương tác hiệu quả hơn với tiểu cầu.

Để liên hệ những kết quả này đối với bệnh nhân, Đơn vị nghiên cứu lâm sàng ung thư vú của CNIO đã phân tích mẫu máu từ bệnh nhân ung thư vú ba âm tính, lấy trước khi phẫu thuật và sau khi trải qua hóa trị. Kết quả không thể xác minh rằng béo phì gây ra nguy cơ bổ sung cho việc tạo ra di căn. Tuy nhiên, những bệnh nhân có tình trạng đông máu tăng lên - với thời gian prothrombin ngắn hơn - được phát hiện có nguy cơ tái phát cao hơn sau 5 năm. Điều này có thể giúp xác định thêm các yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân ung thư vú đang điều trị.

Nghiên cứu này đã khám phá những con đường ban đầu để ứng dụng lâm sàng các kết quả. Một trong số đó là thay đổi chế độ ăn ở mô hình động vật. Khi chế độ ăn nhiều chất béo được ngừng lại và chuột giảm cân, tiểu cầu và hành vi đông máu trở lại mức bình thường. Kết quả là di căn đã giảm.

Kết quả này mở ra tương lai mà sự can thiệp vào chế độ ăn uống hoặc thay đổi chế độ ăn uống cùng với việc kiểm soát hoạt động của tiểu cầu có thể làm tăng hiệu quả của một số phương pháp điều trị chống khối u di căn.

2. Người bệnh ung thư vú có nên giảm cân không?

Mặc dù vẫn còn nhiều điều phải tìm hiểu về mối liên hệ giữa việc giảm cân và nguy cơ ung thư nhưng những người thừa cân hoặc béo phì nên được khuyến khích và hỗ trợ nếu họ cố gắng giảm cân.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy tình trạng thừa cân hoặc béo phì làm tăng nguy cơ ung thư tái phát sau khi điều trị và có thể làm giảm cơ hội sống sót của nhiều loại ung thư. Do đó, trong và sau khi điều trị ung thư, mọi người nên cố gắng đạt được và duy trì cân nặng khỏe mạnh bất cứ khi nào có thể.

Do tình trạng của mỗi người khác nhau, nhiều người có thể chọn chờ cho đến khi kết thúc quá trình điều trị để giảm cân. Những người khác có thể trao đổi với bác sĩ về việc có nên cố gắng giảm một lượng cân vừa phải trong quá trình điều trị với điều kiện việc này được theo dõi chặt chẽ và không ảnh hưởng đến quá trình điều trị.

Kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh với vận động giúp người bệnh ung thư vú sống tốt hơn.

Cách tốt nhất để duy trì cân nặng khỏe mạnh là cân bằng chế độ ăn uống với mức độ hoạt động của cơ thể. Nếu thừa cân, cần hạn chế lượng calo nạp vào và đốt cháy nhiều calo hơn thông qua hoạt động thể chất.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những người bị ung thư vú nếu ăn chế độ ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá và thịt gia cầm (so với chế độ ăn nhiều đường, ngũ cốc tinh chế, thực phẩm giàu chất béo, đặc biệt là thịt chế biến sẵn) có tỷ lệ sống tốt hơn.

Chế độ ăn thực vật rất giàu chất chống oxy hóa, chất xơ, vitamin và khoáng chất giúp người bệnh ung thư vú tiêu hóa tốt, tăng sức đề kháng, giảm tác dụng phụ của điều trị hóa chất, xạ trị… Ngoài ra, người bệnh ung thư vú nên nghỉ ngơi đầy đủ, vận động thường xuyên, giữ tinh thần thoải mái, tránh lo âu, căng thẳng…

Vân Anh