Bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số, phát triển du lịch bền vững

Hỗ trợ công tác bảo tồn

Nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các DTTS trên địa bàn, những năm qua, cùng với các chương trình, dự án giảm nghèo, tỉnh Bắc Giang đã triển khai nhiều chương trình, hoạt động trên lĩnh vực văn hóa, tạo bước phát triển trong công tác chăm lo đời sống tinh thần cho đồng bào dân tộc.

Đồng bào Dao (Sơn Động) thêu trang phục truyền thống.

Từ nguồn kinh phí của dự án 6, trong giai đoạn 1 (2021-2025), tỉnh đã hỗ trợ kinh phí tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp đối với các di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia trên địa bàn huyện Yên Thế; bảo tồn các loại hình văn hóa phi vật thể tại huyện Sơn Động như: Lễ hội đua mảng, xã Long Sơn; lễ hội đình Vườn Hoa, xã Lệ Viễn; lễ hội đền Vua Bà, xã Vĩnh An. Đồng thời, khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Tày, Nùng; tổ chức các lớp tập huấn, truyền dạy văn hóa dân gian.

Dự án 6 còn hỗ trợ cho hoạt động của các đội văn nghệ truyền thống; xây dựng tủ sách cộng đồng ở 4 huyện: Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế và hỗ trợ nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú người DTTS. Cùng đó, hỗ trợ đầu tư bảo tồn các làng, bản tiêu biểu của các DTTS như: Bản Bắc Hoa (xã Tân Sơn, huyện Lục Ngạn); bản Mậu (thị trấn Tây Yên Tử, huyện Sơn Động); bản Khe Nghè (xã Lục Sơn, huyện Lục Nam); bản Ven (xã Xuân Lương, huyện Yên Thế).

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã tổ chức hội thảo khoa học "Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể các DTTS”; triển khai đề tài khoa học "Điều tra, nghiên cứu di sản dân ca các DTTS tỉnh Bắc Giang"; biên soạn và xuất bản sách, tài liệu khoa học có giá trị về lịch sử, văn hóa, các di sản văn hóa địa phương. Thường xuyên phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện nhiều nội dung sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng, phổ biến các giá trị văn hóa của đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh, trong đó đặc biệt quan tâm bảo tồn và phát huy giá trị dân ca Cao Lan, xã Đèo Gia; dân ca Sán Chí, xã Kiên Lao (Lục Ngạn).

Để động viên, khích lệ phong trào hát dân ca, Sở VHTTDL có chủ trương khuyến khích đưa những loại hình hát dân ca vào chương trình biểu diễn của các ngày hội, liên hoan, hội thi, hội diễn văn hóa - nghệ thuật quần chúng các cấp. Đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương duy trì, nhân rộng các câu lạc bộ (CLB) hát dân ca. Đến nay, toàn tỉnh có 49 CLB dân ca DTTS, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước tham quan, trải nghiệm.

Hình thành các sản phẩm du lịch đặc trưng từ di sản văn hóa

Ngoài các di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO vinh danh là: Dân ca quan họ, ca trù, tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam, tỉnh Bắc Giang còn có nhiều di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (trong đó có lễ hội, nghi lễ Then của người Tày, Nùng, dân ca Cao Lan, Sán Chí...).

Với những lợi thế đó, Bắc Giang đẩy mạnh việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Như huyện Lục Ngạn đã hỗ trợ tu sửa, bảo quản những nếp nhà trình tường của người Nùng và thành lập CLB hát Sloong hao tại bản Bắc Hoa, xã Tân Sơn. Đồng thời phối hợp với những đơn vị liên quan tổ chức các lớp truyền dạy văn hóa dân gian; đào tạo, bồi dưỡng kiến thức phát triển du lịch, kỹ năng giao tiếp cho đồng bào DTTS tại đây. Từ vẻ đẹp độc đáo, nguyên sơ, nơi đây đã trở thành điểm đến thu hút nhiều du khách trong, ngoài tỉnh.

Năm 2025, tỉnh sẽ hỗ trợ đầu tư xây dựng 4 điểm du lịch tiêu biểu; tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp 1 di tích quốc gia đặc biệt hoặc di tích quốc gia có giá trị tiêu biểu và bảo tồn 2 làng, bản truyền thống tiêu biểu, 20 thiết chế văn hóa, thể thao của các DTTS.

Mới đây, Sở VHTTDL có quyết định công nhận 2 điểm du lịch cộng đồng tại thị trấn Tây Yên Tử (Sơn Động). Đó là điểm du lịch cộng đồng thác Ba Tia và điểm du lịch cộng đồng bản Mậu. Đây là hai điểm đến thu hút đông du khách tham quan, trải nghiệm, khám phá; có cảnh sắc thiên nhiên trữ tình, bao quanh là những cánh rừng nguyên sinh với nhiều loại cây cổ thụ và động vật quý hiếm; lưu giữ, phát huy những nét văn hóa đặc sắc của người Dao về trang phục, ẩm thực, nghệ thuật.

Người Dao ở điểm du lịch cộng đồng bản Mậu hiện vẫn bảo tồn trang phục thêu truyền thống đặc sắc. Mục tiêu và quan điểm phát triển du lịch ở đây là lấy cộng đồng làm chủ thể và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào DTTS ở địa phương để hình thành các sản phẩm du lịch đặc trưng. Đồng thời kết nối, tạo điều kiện cho đơn vị kinh doanh lữ hành trong và ngoài tỉnh khai thác, xây dựng các tour, tuyến du lịch.

Năm 2025, tỉnh sẽ hỗ trợ đầu tư xây dựng 4 điểm đến du lịch tiêu biểu; tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp 1 di tích quốc gia đặc biệt hoặc di tích quốc gia có giá trị tiêu biểu và bảo tồn 2 làng, bản truyền thống tiêu biểu, 20 thiết chế văn hóa, thể thao của các DTTS. Đồng thời sẽ tiếp tục hỗ trợ đầu tư xây dựng điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu vùng đồng bào DTTS gồm: Du lịch cộng đồng xã An Lạc, du lịch cộng đồng bản Mậu, du lịch Đồng Cao (Sơn Động); du lịch cộng đồng vùng cây ăn quả huyện Lục Ngạn; du lịch cộng đồng bản Ven (Yên Thế).

Hồng Hà