Báo cáo đáng lo của IAEA

Theo Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi ngày 5-12, đợt kiểm tra mới nhất cho thấy "cấu trúc bảo vệ đã mất chức năng an toàn chính, bao gồm khả năng cô lập phóng xạ".

Phái đoàn của IAEA không phát hiện thiệt hại vĩnh viễn đối với những kết cấu chịu lực hoặc hệ thống giám sát. Một số hạng mục sửa chữa đã được tiến hành, song nỗ lực khôi phục toàn diện cần được triển khai để bảo đảm an toàn hạt nhân lâu dài.

IAEA sẽ thực hiện đợt sửa chữa bổ sung vào năm 2026, với sự hỗ trợ từ Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD). Đợt sửa chữa này nhằm khôi phục chức năng cô lập phóng xạ, tạo tiền đề cho nỗ lực khôi phục toàn diện sau khi xung đột Nga - Ukraine kết thúc.

"IAEA sẽ tiếp tục làm mọi điều có thể để hỗ trợ kế hoạch khôi phục toàn diện năng lực bảo đảm an toàn hạt nhân tại khu vực Chernobyl" - ông Grossi khẳng định.

Ảnh chụp cấu trúc bảo vệ nhà máy điện hạt nhân Chernobyl sau vụ tấn công bằng UAV hôm 14-2-2025 Ảnh: AP

Vụ nổ Chernobyl năm 1986 khiến phóng xạ bị phát tán khắp châu Âu. Trong nỗ lực khẩn cấp nhằm khống chế thảm họa, Liên Xô đã cô lập lò phản ứng bằng cấu trúc được ví như "quan tài bê-tông". Tuy nhiên, cấu trúc này chỉ có tuổi thọ 30 năm.

Theo báo The Guardian (Anh), dưới sự dẫn dắt của châu Âu, cấu trúc bảo vệ mới được xây dựng để cô lập phóng xạ xuất phát từ việc loại bỏ lớp "quan tài" cũ, lò phản ứng bị hư hại và nhiên liệu hạt nhân bị nóng chảy. Đợt tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) xảy ra vào tháng 2 năm nay đã tạo ra một lỗ thủng trên công trình thép trị giá 1,75 tỉ USD này. Liên hợp quốc khi đó thông báo mức độ phóng xạ vẫn bình thường và ổn định, không có báo cáo rò rỉ.

Cao Lực