Bài học đắt từ vụ hơn 2.000 người Việt sập 'bẫy mật ngọt' tiền mã hóa và ngoại hối

Thông tin từ tờ Bangkok Post cho biết, hôm 23-5 vừa qua, Cảnh sát phòng chống tội phạm (CSD) của nước này đã tiến hành bắt giữ bà Ngo Thi Theu (biệt danh Madam Ngo, 30 tuổi) tại một khách sạn ở khu vực Klong Tan Nuea, Watthana cùng 2 vệ sĩ.

Đây là người phụ nữ Việt Nam bị truy nã theo lệnh truy nã đỏ của Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) và lệnh bắt giữ của cảnh sát Hà Nội với cáo buộc không tố giác tội phạm hoặc che giấu trọng tội, theo lời của Thiếu tướng cảnh sát Wittaya Sriprasertparb, chỉ huy CSD.

Lừa 300 triệu USD bằng kịch bản lời to - giàu nhanh

Tờ báo này cũng dẫn lời cơ quan chức năng Việt Nam rằng Ngo Thi Theu là nhân vật quan trọng trong mạng lưới tội phạm, lừa đảo công dân Việt Nam tham gia các phi vụ lừa đảo đầu tư qua sàn giao dịch tiền mã hóa, ngoại hối. Ước tính đã có hơn 2.000 người Việt Nam bị lừa đảo với số tiền lên tới 300 triệu USD.

Madam Ngo bị bắt giữ tại một khách sạn ở quận Watthana, Bangkok vào thứ sáu. Ảnh do Wassayos Ngamkham cung cấp, lấy trên tờ Bangkok Post

Cuộc điều tra cho thấy hoạt động này do một công dân Thổ Nhĩ Kỳ chỉ huy và có sự tham gia của 35 đồng phạm người Việt Nam. Mạng lưới này có 44 chi nhánh trên khắp Việt Nam.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) gọi đây là vụ lừa đảo tiền mã hóa và ngoại hối lớn nhất trong lịch sử. Và việc bắt giữ bà Madam Ngo đã đánh dấu bước ngoặt trong cuộc chiến chống tội phạm tài chính quốc tế.

Ông Trung cũng cho biết Madam Ngo và các đồng phạm đã vẽ ra một kịch bản hoàn hảo theo các giai đoạn gồm quảng bá - dụ dỗ, xây dựng niềm tin, sau đó “thu hoạch - biến mất, rửa tiền - trốn chạy".

Cụ thể, bà Madam Ngo và các đồng phạm đã hứa hẹn mức lợi nhuận hàng tháng từ 20 -30% để dụ dỗ nạn nhân đầu tư, đồng thời thuê những ngôi sao, người nổi tiếng có sức ảnh hưởng lớn để tăng tính thuyết phục và mời gọi đầu tư.

Các nạn nhân còn được mời tham dự các hội thảo để bán giấc mơ làm giàu với cam kết đầu tư không rủi ro và thu về lợi nhuận cao. Người tham gia đầu tư còn có thể kiếm hoa hồng từ việc tuyển dụng hoặc kêu gọi người khác tham gia vào mô hình. Đây là kiểu đầu tư tương tự như mô hình kim tự tháp.

Để tạo lòng tin, Madam Ngo và đồng phạm cho phép các nạn nhân rút một khoản lợi nhuận nhỏ - chỉ vài triệu đồng. Sau khi các nạn nhân đầu tư các khoản tiền lớn hơn thì nhóm đối tượng sẽ bắt đầu “thu hoạch” bằng cách thông báo “tài khoản đang bảo trì” khi nạn nhân muốn rút tiền, đồng thời thực hiện phương thức "biến mất - không thể bị liên lạc".

Tờ Bangkok Post cũng cho biết, để che giấu số tiền bất chính, Madam Ngo và đồng bọn đã sử dụng các phương pháp tinh vi. Trong đó, phần lớn số tiền được chuyển cho kẻ cầm đầu người Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi phần của Madam Ngo được rửa qua các khoản đầu tư bất động sản tại Việt Nam.

Khi trốn sang Thái Lan, người này nhận tiền qua các tài khoản “mule” tại Việt Nam, sau đó rút bằng tiền mặt với mỗi giao dịch khoảng 1 triệu baht (khoảng 700 triệu đồng) để tránh bị phát hiện.

Cẩn trọng với 7 kiểu kêu gọi đầu tư làm giàu

Theo bà Nguyễn Vân Hiền, Phó chủ tịch VBA, trong bối cảnh thị trường tài sản mã hóa phát triển nhanh nhưng hành lang pháp lý còn chưa hoàn thiện, thì nhận diện và phòng tránh các mô hình lừa đảo còn quan trọng hơn cả giấc mơ làm giàu nhanh chóng.

Bà Hiền cho biết, hiện nay trên thị trường mã hóa đang xuất hiện nhiều hình thức lừa đảo tinh vi kết hợp giữa yếu tố công nghệ và tâm lý.

Trong đó, không thể không nhắc đến mô hình Ponzi hoặc kim tự tháp, vốn đánh trúng tâm lý “muốn lãi nhanh, an toàn tuyệt đối”, tương tự như cách mà Madam Ngo đã thực hiện.

Những dự án dạng này thường hứa hẹn mức sinh lời cao đến phi lý, dùng tiền của người tham gia sau để trả cho người trước. Khi dòng tiền đứt đoạn, không còn người mới thì đánh sập luôn hệ thống, khiến người tham gia mất trắng.

Ngoài ra, hình thức giả mạo thông tin (phishing) cũng đang gia tăng mạnh. Kẻ gian dựng website, email, tin nhắn có giao diện giống hệt các sàn giao dịch, ví điện tử uy tín để lừa người dùng nhập khóa riêng tư/khóa bí mật, cụm từ khôi phục ví hoặc mã OTP. Một khi thông tin bị đánh cắp, ví sẽ bị rút sạch mà chủ sở hữu không kịp phản ứng.

Một thủ đoạn khác được bà Hiền dẫn ra là mạo danh người nổi tiếng hoặc các dự án lớn.

Bà Nguyễn Vân Hiền, Phó chủ tịch VBA. ẢNH: HẢI YẾN

Với hình thức này, các đối tượng lừa đảo thường lập tài khoản mạng xã hội trông giống như những nhân vật có ảnh hưởng trong ngành để quảng bá “cơ hội đầu tư nội bộ”, “token tặng thưởng”, từ đó dẫn dụ người dùng gửi tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân.

"Cạnh đó, cũng phải kể đến chiêu thức liên quan tới token là bơm thổi giá (pump and dump) - một hình thức thao túng thị trường quen thuộc.

Theo đó, một nhóm nhà đầu cơ sẽ bí mật mua một token ít tên tuổi, sau đó tạo hiệu ứng lan truyền, đánh vào tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội). Khi giá bị đẩy lên cao, nhóm này âm thầm bán ra, khiến giá sụt mạnh và để lại toàn bộ rủi ro cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ lao vào sau"- bà Hiền cảnh báo.

Cũng liên quan đến vấn đề này, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA còn bổ sung thêm những chiêu trò lừa đảo khác, mang đậm tính công nghệ.

Cụ thể là phương thức tạo token giả mạo, với tên gọi và logo gần giống với các tài sản mã hóa uy tín. Theo ông Dinh, không ít nhà đầu tư vì sơ suất mà mua nhầm các loại token này.

"Bên cạnh đó, người dân cũng nên cẩn trọng với hình thức “bẫy mật ngọt” (honey pot). Trong đó token có thể mua vào nhưng bị khóa tính năng bán, khiến nhà đầu tư bị “kẹt vốn” ngay sau khi xuống tiền”, ông Dinh nói.

Cũng theo vị này, có một thủ đoạn khác mang tính kỹ thuật cao hơn là rút thanh khoản (rug pull). Với thủ đoạn này, các dự án thường được quảng bá rầm rộ để thu hút người dùng mua token, sau đó đội ngũ phát triển bất ngờ rút toàn bộ tiền thanh khoản khỏi sàn phi tập trung. Kết quả là giá trị token sụp đổ chỉ sau một đêm, nhà đầu tư không kịp trở tay.

Thêm một hình thức tưởng chừng vô hại nhưng cực kỳ nguy hiểm là airdrop lừa đảo - một hình thức tiếp thị được các dự án sử dụng để phân phối các token miễn phí. Tuy nhiên, ông Dinh nhấn mạnh việc đột nhiên xuất hiện token miễn phí trong ví giao dịch thì đây có thể là bẫy kỹ thuật.

"Nếu người dùng tương tác đưa ra yêu cầu hoặc truy cập các liên kết do bên phát hành cung cấp, họ có thể vô tình cấp quyền truy cập ví cho kẻ gian và mất toàn bộ tài sản có giá trị"- ông Dinh lưu ý.

Các chuyên gia của VBA nhấn mạnh rằng: Việc trang bị kiến thức là một trong cách quan trọng nhất để bảo vệ chính mình khỏi những cạm bẫy đang ngày càng tinh vi trong thế giới tài sản mã hóa.

THU HÀ