Áp lực học tập, điểm số tác động đến sức khỏe, tinh thần của trẻ

'Đừng áp lực lên trẻ phải trở thành quán quân hay vô địch'

Trong chia sẻ tại tọa đàm, GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Bộ Giáo dục Đào tạo, đã kể về những áp lực của học sinh hiện nay. Trong đó, với vai Trưởng đoàn và Phó đoàn của nhiều đoàn học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi Toán Quốc tế, GS.TS Lê Anh Vinh nhận ra rằng, với học sinh tiểu học, việc phải giành điểm số cao, trở thành quán quân hay nhà vô địch là mục tiêu quá nhỏ và dễ đạt được.

"Mục tiêu cao hơn và khó đạt được lại chính là để trẻ được phát triển toàn diện, được lớn lên với tuổi thơ vô tư, hồn nhiên, được phát huy hết khả năng của mình mà không phải chịu bất cứ áp lực nào"- GS.TS Lê Anh Vinh nói.

GS.TS Lê Anh Vinh - viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam - phát biểu tại tọa đàm.

GS.TS Lê Anh Vinh lấy dẫn chứng một nghiên cứu chỉ ra nhóm học sinh được đánh giá "vừa cho điểm, vừa nhận xét của giáo viên" không có sự cải thiện nhiều về học tập so với nhóm học sinh chỉ được đánh giá bằng nhận xét của giáo viên.

"Khi đã có điểm số, không còn ai quan tâm đến lời nhận xét, không quan tâm đến bản chất thật sự đang diễn ra ở lớp học. Chúng ta đã có quá nhiều học sinh đạt thành tích cao, điểm số toàn A, toàn điểm 10; có những học sinh điểm không tốt lắm nhưng sau này rất thành công. Vì vậy điểm số không phải tất cả" - GS.TS Lê Anh Vinh nói.

Trong xã hội hiện đại, trẻ em đang phải đối mặt với nhiều áp lực từ học tập, gia đình và xã hội. Những áp lực này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn làm giảm đi niềm vui và sự hồn nhiên của tuổi thơ.

Ông Vinh cho hay, theo nghiên cứu của UNICEF, sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội của trẻ em và thanh thiếu niên tại Việt Nam đang gặp nhiều thách thức. Áp lực học tập, kỳ vọng từ gia đình và sự cạnh tranh trong xã hội là những yếu tố chính gây ra tình trạng này.

Một nghiên cứu khác của UNICEF cũng chỉ ra rằng, trường học là một trong những môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý xã hội quan trọng nhất của trẻ. Trẻ em dành phần lớn thời gian của mình tại trường học, nơi cung cấp các yếu tố tác động đến sức khỏe tâm thần của trẻ.

Tuy nhiên, áp lực học tập tại trường học cũng là một trong những nguyên nhân gây ra stress và các vấn đề tâm lý khác cho trẻ. Áp lực học tập không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe thể chất của trẻ.

Theo một báo cáo, nhiều học sinh phải học trên 10 tiếng mỗi ngày, dẫn đến việc chỉ được ngủ dưới 8 tiếng mỗi ngày. Thiếu ngủ kéo dài có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như mệt mỏi, suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung, thậm chí là các vấn đề về tim mạch.

Ngoài ra, các chuyên gia cho hay, áp lực từ gia đình cũng là một yếu tố quan trọng. Nhiều bậc phụ huynh có xu hướng đặt kỳ vọng quá cao vào con cái, mong muốn con đạt được những thành tích vượt trội, phải là xếp thứ nhất, phải là quán quân, phải là vô địch để hãnh diện. Tuy nhiên, điều này vô tình tạo ra một gánh nặng tâm lý rất lớn cho trẻ.

Nhiều hệ lụy từ việc tạo áp lực cho trẻ

Chia sẻ nghiên cứu về áp lực của học sinh tiểu học, ThS Phạm Thị Phương Thức, Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý học và Giáo dục học - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phân tích cụ thể hơn những áp lực trẻ em đang phải chịu từ học tập, từ nhà trường, từ cha mẹ, so sánh xã hội.

Trong học tập, những yêu cầu mà giáo viên, cha mẹ và nhà trường đặt ra cho học sinh, khiến trẻ cảm thấy lo lắng và căng thẳng. Các yêu cầu cao trong chương trình giảng dạy tại các trường có chất lượng tốt hơn sẽ tạo ra áp lực học tập lớn hơn.

"Những áp lực sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực cho trẻ, từ thể chất đến tinh thần. Về thể chất, áp lực học tập dẫn đến trẻ có khả năng mắc tật khúc xạ cao hơn, những căng thẳng khiến trẻ có xu hướng bạo lực thể chất và lạm dụng chất kích thích.

Về tinh thần, áp lực học tập khiến trẻ tăng mức độ lo âu, trầm cảm ở cả nam và nữ, làm giảm lòng tự trọng, sự tự tin của học sinh vào khả năng của bản thân. Áp lực quá mức có thể dẫn đến các chiến lược đối phó tiêu cực và giảm sút thành tích học tập"- ThS Phạm Thị Phương Thức nói.

Các chuyên gia tham luận tại tọa đàm.

Chia sẻ quan điểm, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội lại nhìn nhận, áp lực là điều không tránh khỏi trong cuộc sống. Do đó, trẻ cần được trang bị kỹ năng giải quyết vấn đề, nâng cao khả năng chịu đựng áp lực mới có thể phát triển.

"Để xây dựng trường học hạnh phúc, trách nhiệm không phải chỉ thầy cô, mà còn cả bố mẹ" - ông Nam nói.

Các đại biểu tham dự tọa đàm cũng đưa ra khuyến nghị, gia đình, các bậc cha mẹ học sinh hãy lấy nguyên tắc mục tiêu "Lấy trẻ em làm trung tâm, hãy dành những gì tốt nhất cho trẻ em".

Từ đó có cách nuôi dạy con cháu khoa học, không chạy theo trào lưu, theo ước vọng xa vời, không gây áp lực đối với con cái. Hãy để con được sống trong sự yêu thương và lớn lên với tuổi thơ vô tư, hồn nhiên, không có áp lực trước khi đặt lên vai con những kỳ vọng thành công hay trở thành nhà vô địch. Một tuổi thơ vô tư sẽ là nền tảng cho một tương lai rộng mở và thành công.

Bài và ảnh Thái Bình