Áp dụng IFRS giúp hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu

Việc áp dụng IFRS không chỉ mang lại lợi ích riêng cho từng doanh nghiệp mà còn tác động sâu rộng tới toàn bộ nền kinh tế. Ảnh tư liệu.

Cần chuẩn bị sẵn sàng

Từ cách đây 5 năm, vào ngày 16/3/2020, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 345/2020/QĐ-BTC phê duyệt phương án lộ trình áp dụng Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) tại Việt Nam. Đến ngày 29/11/2024, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật số 56 sửa đổi, bổ sung 9 luật trong đó có Luật Kế toán. Luật này quy định Bộ Tài chính hướng dẫn các nội dung liên quan đến việc áp dụng IFRS tại Việt Nam.

Tính đến nay có 166 quốc gia và vùng lãnh thổ áp dụng IFRS theo nhiều hình thức khác nhau. Tại nhiều nước IFRS đã thay thế các Chuẩn mực kế toán quốc gia, nhằm thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Việc Việt Nam phê duyệt đề án áp dụng Chuẩn mực Báo cáo tài chính Quốc tế IFRS thông qua Quyết định 345/QĐ-BTC và đưa ra lộ trình từ sớm, từ xa cho thấy đây là xu hướng tất yếu và không thể đảo ngược, đặc biệt với nền kinh tế mở như Việt Nam. Áp dụng IFRS mang lại nhiều lợi ích, dựa trên kinh nghiệm của các quốc gia đã triển khai thành công.

Việt Nam đang thu hút mạnh mẽ đầu tư, đặc biệt từ các tập đoàn đa quốc gia lớn. Do đó, luật hóa việc áp dụng IFRS đã mở ra một chương mới cho ngành kế toán Việt Nam, tạo ra một ngôn ngữ chung cho Việt Nam hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu, giúp các nhà đầu tư hiểu nhau qua báo cáo tài chính và thúc đẩy giao dịch kinh tế.

Đối với doanh nghiệp, IFRS được quốc tế thừa nhận, tạo dựng lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài, tạo điều kiện để doanh nghiệp niêm yết trên thị trường quốc tế hoặc nhận các khoản vay ưu đãi từ tổ chức tài chính quốc tế. Doanh nghiệp FDI không cần tốn chi phí chuyển đổi báo cáo tài chính từ Báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) sang IFRS để hợp nhất với công ty mẹ.

IFRS yêu cầu báo cáo tài chính trung thực và hợp lý, không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của ban lãnh đạo, giúp so sánh giữa báo cáo tài chính của doanh nghiệp tại Việt Nam với các doanh nghiệp khác trong khu vực và thế giới. Thông tin tài chính trên nền tảng IFRS giúp doanh nghiệp đánh giá tình hình tài chính hiện tại và dự báo kết quả hoạt động, dòng tiền tương lai, hỗ trợ công tác quản trị và điều hành.

Đối với cơ quan quản lý nhà nước, IFRS hạn chế tối đa can thiệp vào thông tin báo cáo tài chính, tránh méo mó thông tin, cung cấp thông tin hữu ích cho nhà đầu tư, bên cho vay, người cung cấp, khách hàng và cơ quan quản lý nhà nước. IFRS tôn trọng tính trung thực, khách quan của thông tin tài chính, phân định rõ ranh giới giữa cơ chế tài chính và chuẩn mực báo cáo tài chính, tránh chồng chéo và quy định áp dụng cá biệt.

Đối với ngân sách nhà nước, dù có sự khác biệt giữa chuẩn mực báo cáo tài chính và chính sách thuế, báo cáo tài chính vẫn là căn cứ quan trọng để xác định thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp. Khi áp dụng IFRS, chất lượng báo cáo tài chính được cải thiện, thông tin minh bạch và trung thực, việc xác định nghĩa vụ của doanh nghiệp với Nhà nước trở nên tin cậy hơn, góp phần thu đúng, thu đủ và gia tăng ngân sách nhà nước.

Sẽ có những bước đi thận trọng

Chia sẻ thông tin về vấn đề này, ông Trịnh Đức Vinh – Chủ nhiệm Câu lạc bộ Kế toán trưởng toàn quốc (VCCA) cho hay, Bộ Tài chính hiện đang rất tích cực trong việc dự thảo thông tư hướng dẫn áp dụng IFRS tại Việt Nam. Một điểm quan trọng cần lưu ý là khi doanh nghiệp áp dụng IFRS để lập và trình bày báo cáo tài chính, họ sẽ không phải lập Báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) nữa.

Theo yêu cầu của IFRS, các báo cáo tài chính được lập phải có đủ thông tin so sánh, do đó, các tổ chức hoặc doanh nghiệp sẽ phải bắt đầu làm quen và tuân thủ các yêu cầu của IFRS khoảng một năm trước khi phải trình bày báo cáo tài chính lần đầu tiên theo chuẩn mực này. Cũng do đó, các tổ chức, doanh nghiệp cần phải nhận thức rõ để có sự chuẩn bị về thời gian, dữ liệu để có thể lập được báo cáo tài chính.

Để chuẩn bị cho quá trình này, Bộ Tài chính đang phối hợp với các tổ chức nghề nghiệp quốc tế như Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA), Hiệp hội Kế toán công chứng Úc (CPA Australia), Viện Kế toán Công chứng Anh và xứ Wales (ICAEW), Ủy ban Chuẩn mực kiểm toán và dịch vụ đảm bảo quốc tế (IAASB) để tổ chức các khóa đào tạo, nâng cao nhận thức cho cán bộ làm công tác tài chính tại Việt Nam. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng sẽ rà soát lại các văn bản quy phạm pháp luật để giảm thiểu sự xung đột giữa các cơ chế tài chính hiện hành và quy định của IFRS.

Quyết định số 345/QĐ-BTC của Bộ Tài chính đã xác định rõ các đối tượng dự kiến áp dụng IFRS trong giai đoạn tới. Theo kế hoạch, đến năm 2025, Bộ Tài chính sẽ đánh giá điều kiện và tình hình thực tiễn của việc áp dụng IFRS tại Việt Nam để quyết định lộ trình tiếp theo. Điều này bao gồm xác định đối tượng áp dụng tự nguyện và bắt buộc. IFRS sẽ chủ yếu hướng đến các đơn vị có lợi ích công chúng và các tổ chức có đủ khả năng áp dụng chuẩn mực này, đặc biệt là khối doanh nghiệp FDI – đối tượng chịu ảnh hưởng bởi Nghị quyết của Quốc hội về chống xói mòn thuế, là đối tượng rất cần áp dụng IFRS.

Trong giai đoạn đầu, Bộ Tài chính sẽ chưa bắt buộc ngay việc áp dụng IFRS mà sẽ có những bước đi thận trọng. Các doanh nghiệp có khả năng và nhu cầu sẽ được tự nguyện áp dụng IFRS.

ÔNG PHẠM NAM PHONG - THÀNH VIÊN HỘI ĐỒNG CỐ VẤN CHUYÊN MÔN VCCA, PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC DELOITTE VIỆT NAM: Các công ty kiểm toán đã sẵn sàng cho sự thay đổi

Nếu Quyết định số 345/QĐ-BTC của Bộ Tài chính đưa Việt Nam vào bản đồ kế toán quốc tế khi áp dụng chuẩn mực được thừa nhận chung rộng rãi thì việc luật hóa áp dụng IFRS là cơ hội để ngành kế toán và kiểm toán phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia vào sân chơi quốc tế, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Các công ty kiểm toán tại Việt Nam đã tích lũy kinh nghiệm và năng lực trong việc kiểm toán báo cáo tài chính theo chuẩn quốc tế, đặc biệt cho các doanh nghiệp FDI. Với bối cảnh mới, chuẩn mực quốc tế được luật hóa tại Việt Nam, các công ty kiểm toán đã sẵn sàng cho sự thay đổi này. Họ có thể cung cấp dịch vụ đào tạo nhân sự cho các doanh nghiệp, nâng cao trình độ và năng lực của kế toán viên liên quan đến chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, các công ty kiểm toán cũng có thể tư vấn chuyển đổi, trợ giúp doanh nghiệp phân tích các khác biệt, tư vấn quy trình thay đổi và lộ trình chiến lược để áp dụng IFRS theo điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp.

Bên cạnh thuận lợi, chúng tôi cũng nhận thấy một số khó khăn khi áp dụng IFRS. Thứ nhất, bản chất của chuẩn mực này đòi hỏi nhiều xét đoán từ ban giám đốc, làm cho thủ tục kiểm toán phức tạp hơn, bao gồm đánh giá lại giá trị hợp lý, suy giảm giá trị tài sản và dự đoán dòng tiền tương lai. Ngoài ra, sự khác biệt giữa các quy định của chuẩn mực quốc tế và cơ chế tài chính hiện tại ở Việt Nam cũng là một thách thức. Sự khác biệt này đòi hỏi các công ty kiểm toán và ban giám đốc phải đánh giá cẩn trọng và cung cấp thông tin xử lý phù hợp.

Các cơ quan có thẩm quyền nên cân nhắc và cập nhật cơ chế tài chính để phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đồng thời điều chỉnh cho các trường hợp đặc thù của các khối doanh nghiệp. Đây là những điểm cần lưu tâm trong việc triển khai áp dụng IFRS trong thời gian tới.

BÀ ĐỒNG THỊ HẠNH - KẾ TOÁN TRƯỞNG SAMSUNG ELECTRONIC VIỆT NAM: Cần có kế hoạch đào tạo nhân viên và rà soát các quy trình

Bước tiến này có thể nói là “tin vui” với cả khối các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Khi áp dụng IFRS, doanh nghiệp sẽ phải bỏ ra một số chi phí nhất định. Tuy nhiên, lợi ích của việc áp dụng IFRS lớn hơn rất nhiều so với chi phí bỏ ra, khiến doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư. Hầu hết doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đều là công ty con của các tập đoàn đa quốc gia. Đối với họ, lợi ích rất rõ ràng vì họ cần lập báo cáo tài chính hợp nhất cho công ty mẹ. Khi Việt Nam áp dụng IFRS, việc cung cấp thông tin lập báo cáo tài chính hợp nhất sẽ đơn giản hơn và doanh nghiệp không phải lập thêm báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán Việt Nam. Hơn nữa, báo cáo tài chính IFRS có thể được sử dụng để tính thuế tối thiểu toàn cầu, giúp tiết kiệm chi phí đáng kể cho doanh nghiệp.

Mặc dù vậy, thách thức cũng không nhỏ. Các doanh nghiệp FDI quy mô nhỏ chưa tiếp cận việc lập báo cáo tài chính theo chuẩn mực IFRS sẽ gặp khó khăn về nhân lực. Nhân viên cần nhận thức và hiểu rõ chuẩn mực kế toán quốc tế là gì, khác biệt như thế nào so với chuẩn mực kế toán Việt Nam và các thông tin cần thiết để lập báo cáo tài chính. Do đó, doanh nghiệp cần lên kế hoạch đào tạo nhân viên và rà soát quy trình cung cấp thông tin, quy trình nội bộ để sẵn sàng lập báo cáo tài chính theo chuẩn mực quốc tế./.

Hồng Vân