Anh nằm xuống đã 50 mùa xuân

Ông Nguyễn Quang Vinh (trái), ông Hoàng Trọng Thoan bên mộ liệt sĩ Ngô Sĩ Nguyên ở Nghĩa trang liệt sĩ Tân Xuân - huyện Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: S.Quang

Dưới cái nắng gay gắt của tháng tư, chúng tôi thuê một chiếc xe 7 chỗ, lao nhanh từ thành phố Biên Hòa về ngã tư An Sương theo tuyến quốc lộ 1. Cái nóng oi ả chẳng thể làm chậm bước chân của những con người đang háo hức tìm về một ký ức thiêng liêng.

Vừa đến cầu Bình Phước 1, Vinh chợt cất giọng, như thể nghẹn lại: “Đây… Nguyên hy sinh ngay trên cây cầu này, đúng ngày này 29 tháng tư…”

Xe dừng. Chúng tôi lặng lẽ bước xuống, cúi đầu, dành một phút mặc niệm. Cây cầu Bình Phước 1 đã trải qua bao tháng năm thăng trầm, chứng kiến biết bao biến cố.

Đến ngã tư An Sương, chúng tôi rẽ phải vào quốc lộ 22A đi tiếp, rồi gặp khu nghĩa trang hiện ra trước mắt với hai hàng chữ lớn:“MẢNH ĐẤT NHỎ 18 THÔN VƯỜN TRẦU BẤT DIỆT/NGHĨA TRANG LIỆT SĨ TÂN XUÂN”.

Năm 2015, Vinh một mình vào Nam tìm mộ người đồng đội năm xưa. Sau bao ngày lần mò, anh mới hay Nguyên đang yên nghỉ tại đây. Nhưng điều kỳ lạ là, trên bia mộ lại khắc tên Hồ Sĩ Nguyên, trong khi tên thật của bạn anh là Ngô Sĩ Nguyên.Vinh liền trở ra Bắc, liên hệ với Sở Lao động, thương binh và xã hội tỉnh Nghệ An, nhờ họ phối hợp với Sở Lao động, thương binh và xã hội Thành phố Hồ Chí Minh để xác minh danh tính liệt sĩ. Sau những thủ tục đối chiếu hồ sơ, kết luận cuối cùng đã sáng tỏ: Hồ Sĩ Nguyên trên bia mộ chính là Ngô Sĩ Nguyên.

Mộ liệt sĩ Ngô Sĩ Nguyên nằm lặng lẽ ở hàng thứ hai, tính từ trong cùng trở ra, giữa nghĩa trang nhuốm màu thời gian. Ngô Sĩ Nguyên, người con của xã Diễn Hải, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, không chỉ là đồng chí mà còn là người bạn thân thiết của Nguyễn Quang Vinh và Hoàng Trọng Thoan. Cả ba đã cùng nhau chia sẻ những khoảnh khắc hào hùng và bi tráng trong chiến dịch cuối cùng, mở đường cho quân ta tiến vào giải phóng Sài Gòn. Suốt mấy chục năm qua, Vinh và Thoan luôn đau đáu một nỗi niềm - tìm lại nơi an nghỉ của bạn mình. Và giờ đây, đứng trước mộ Nguyên, họ mới có cơ hội hiểu thêm về người đồng đội đã hy sinh tuổi trẻ cho Tổ quốc.

Họ gọi Nguyên là “Chiến sĩ đặc công bất tử”, người đã hiên ngang phất cao lá cờ giữa lửa đạn, dẫn đường cho đoàn quân tiến về Sài Gòn. Giữa không gian trang nghiêm, mọi người lặng lẽ lắng nghe câu chuyện về người anh hùng, như thể thời gian lùi lại, tái hiện hình ảnh Nguyên cùng đồng đội xông pha giữa mưa bom bão đạn, để rồi vĩnh viễn nằm lại nơi này, trong lòng đất mẹ…

*

Những ngày cuối cùng của Chiến dịch Hồ Chí Minh, 1975.

Trên bầu trời, máy bay địch vẫn lượn vòng trinh sát, những tiếng động cơ gầm rú như muốn xé toang không gian.Dưới mặt đất, những người lính đặc công vẫn kiên trì ẩn mình giữa sình lầy, nấp dưới lớp cỏ dại lúp xúp. Chỉ cần vài cành trâm bầu, họ có thể dựng lên một mái che đơn sơ từ chiếc tăng mỏng. Khi tiếng súng tạm ngưng, nằm trên võng giữa đêm khuya, ai nấy đều thả mình theo dòng suy nghĩ, vừa mơ về ngày toàn thắng, vừa canh cánh những nhiệm vụ phía trước.

Giờ đây, những người lính, trong đó có Ngô Sĩ Nguyên yên giấc trong lòng đất mẹ - từng chứng kiến những trang sử oai hùng vẻ vang của cuộc chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc; nơi những lãnh đạo cách mạng như Tổng Bí thư Lê Duẩn, Phan Đăng Lưu, Võ Văn Tần… đã họp bàn cho cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940. Hồn anh quyện vào đất, vào trời, vào từng tấc quê hương mà anh đã hiến trọn tuổi thanh xuân...

Những trận mưa pháo từ các cứ điểm Đồng Dù, Tân Quy, Bến Cát của địch nã xuống như cơm bữa, rung chuyển cả một vùng trời. Thoan nói với đồng đội: “Đây là trận đánh cuối cùng! Nhiệm vụ của đặc công chúng ta là chiếm và giữ cầu Bình Phước, đảm bảo quân giải phóng tiến vào Sài Gòn an toàn!”.

Không gian chợt lặng đi. Trong đầu mỗi người hiện lên hình ảnh cây cầu trọng yếu, nơi sẽ đánh dấu một cột mốc lịch sử. Vinh chợt nhớ đến lời Chính trị viên, kiêm Bí thư Chi bộ Nguyễn Ngọc Dậu: ”Đảng viên phải là những người tiên phong trong chiến đấu… Không để địch phá hủy cầu!”.

Thoan quay sang Nguyên, ánh mắt nghiêm nghị nhưng cũng xen lẫn niềm tin tưởng: “Nhiệm vụ của cậu là cắm lá cờ chiến thắng trên cầu Bình Phước. Đây là thử thách cuối cùng để cậu chính thức được kết nạp vào hàng ngũ của Đảng!”.

Thoan nhớ lại lời dặn dò của Bí thư Chi bộ Nguyễn Ngọc Dậu: ”Tôi giao nhiệm vụ cho đồng chí Hoàng Trọng Thoan thay mặt Chi bộ tuyên bố kết nạp Đảng cho đồng chí Ngô Sĩ Nguyên sau khi hoàn thành nhiệm vụ cắm cờ trên cầu Bình Phước!”.

Trong đêm sâu thẳm của ngày 28 tháng tư, khi vạn vật chìm trong giấc ngủ, những người lính đặc công lặng lẽ bò qua những con rạch, bãi sình lầy, quân tư trang nặng trĩu bùn đất. Không một tiếng động. Thời khắc hành động đã đến-quan trọng hơn bao giờ hết. Trên các chốt gác, địch căng mắt quan sát, cảnh giác đến cực độ, như thể không để lọt qua dù chỉ một con kiến.Vinh ghé sát Nguyên, thì thầm:

- Trận này sẽ quyết định tất cả. Sài Gòn nhất định phải được giải phóng. Cậu có gì lo lắng không?

Nguyên, giọng kiên định:

- Không! Tôi thấy vinh dự vì được có mặt ở đây.

Rồi tín hiệu nổ bộc phá vang lên - mệnh lệnh tấn công đã phát ra! Các phân đội đồng loạt xông lên, đánh thẳng vào các lô cốt, ụ đại liên… Địch phản công điên cuồng. Xe tăng địch ầm ầm lao tới nhả đạn, lửa khói ngập trời. Những người lính giải phóng ngã xuống, nhưng đội hình vẫn giữ vững.

Sáng ngày 29 tháng tư, cuộc chiến giành cầu Bình Phước càng khốc liệt. Trung đội trưởng Hoàng Trọng Thoan đột ngột phóng một loạt AK - hiệu lệnh tấn công vang lên thay cho bộc phá! Đặc công nước đã kịp gỡ mìn tự hủy của địch. Những mũi tiến công khác dần áp sát đầu cầu.

Đúng lúc vơi tiếng súng, Nguyên lao lên mặt cầu, tay siết chặt cán cờ, rồi phất mạnh, hô vang: “Chiếm được cầu rồi!”.

Lá cờ giải phóng tung bay trong gió… nhưng chỉ trong khoảnh khắc. Một loạt đạn địch đã cắm vào cơ thể Nguyên. Anh gục xuống bên lá cờ.

Hoàng Trọng Thoan dõng dạc tuyên bố: “Tôi, Hoàng Trọng Thoan, Chi ủy viên, Chi bộ C59, thay mặt chi bộ, trân trọng tuyên bố kết nạp đồng chí Ngô Sĩ Nguyên vào Đảng Cộng sản Việt Nam kể từ ngày hôm nay, 29 tháng tư năm 1975!”.

Phải đến ngày 30 tháng tư, quân ta mới chiếm được cầu Bình Phước để quân giải phóng tiến vào nội đô Sài Gòn.

*

Ngô Sĩ Nguyên, người anh hùng đã nằm lại trên mảnh đất “Mười tám Thôn vườn trầu,” đã đi qua 50 mùa xuân trong lòng đất mẹ. Nơi đây, chính quyền Hóc Môn đã chăm lo, quy tập và xây dựng mộ phần cho những người con trung kiên đã ngã xuống vì độc lập tự do.

Vinh và Thoan lặng lẽ nhìn nhau, không cần nói cũng hiểu chung một ý nghĩ. Ông Hoàng Trọng Thoan nghẹn ngào kể lại: ngày ấy, khi cấp trên hỏi ai xung phong cắm cờ, những cánh tay rắn rỏi đều đồng loạt giơ lên. Nhưng cuối cùng, Chi bộ tin tưởng giao trọng trách thiêng liêng ấy cho Ngô Sĩ Nguyên. Và rồi, anh đã mãi mãi nằm lại trước khi đất nước trọn niềm vui thống nhất.

Bút ký Đào Sỹ Quang