Ánh mắt người vợ và hành trình đẩy lùi khói thuốc lá khỏi bản làng

Bà Hồ Thị Thoa (phải), Chủ tịch Hội LHPN xã A Vao, trò chuyện cùng chị Hồ Thị Neng.

Khi phụ nữ lên tiếng, đổi thay sẽ đến

Giữa đại ngàn Đakrông, bản A Vao (xã A Vao, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị) nằm nép mình bên sườn núi, khói thuốc lá từng là hình ảnh quen thuộc trong đời sống người dân Pa Cô nơi đây. Trong những căn nhà sàn khói bếp bay lên mỗi sớm, khói thuốc cũng lặng lẽ len vào, từ bữa rượu chiều cho tới buổi nghỉ trưa trên nương.

Người dân từng tin rằng hút thuốc lá giúp xua muỗi, chống côn trùng khi lên rẫy. "Không hút, muỗi chích. Hút vào, đỡ bị cắn...", đó là điều nhiều người dân ở xã A Vao vẫn hay nói khi được hỏi lý do không thể rời điếu thuốc.

Thế nhưng vài năm trở lại đây, khói thuốc đang nhạt dần, không phải vì lệnh cấm, mà nhờ những lời nhắc nhỏ nhẹ nhưng kiên định từ chính người vợ, người mẹ trong nhà.

Chị Hồ Thị Neng (43 tuổi, người dân tộc Pa Cô, ở bản A Vao) kể lại: "Trước đây chồng tôi hút thuốc suốt ngày, nhà lúc nào cũng nồng mùi thuốc. Con thì ho mãi không khỏi. Tôi nói mãi, giận có, năn nỉ có, rồi cuối cùng anh cũng chịu bỏ. Mấy năm nay, nhà sạch khói, con khỏe hơn hẳn".

Không riêng chị Neng, nhiều phụ nữ khác ở bản A Vao đang dần trở thành người "đuổi khói" trong mái nhà sàn, quyết tâm không cho khói thuốc chen vào cuộc sống.

Đường bê tông dẫn vào bản A Vao mới có vài năm gần đây

Theo bà Hồ Thị Thoa, Chủ tịch Hội LHPN xã A Vao, chính phụ nữ là người có thể tác động sâu nhất đến thói quen trong gia đình.

"Người phụ nữ là người chăm lo bữa ăn, giữ gìn sức khỏe cho chồng con. Khi họ hiểu được tác hại của thuốc lá và dám lên tiếng, thay đổi sẽ đến. Chúng tôi không tuyên truyền bằng khẩu hiệu, mà bằng cách lắng nghe và đi từng nhà, nói chuyện như người thân", bà Thoa cho hay.

Những năm qua, Hội LHPN xã A Vao đã phối hợp tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề, lồng ghép nội dung phòng chống thuốc lá vào cuộc thi phụ nữ làm kinh tế giỏi, nuôi con khỏe, xây dựng nếp sống mới.

"Không cần nói to, không cần ép buộc. Đôi khi chỉ cần vợ con nhìn người hút bằng ánh mắt buồn thôi, cũng khiến người ta suy nghĩ rồi…", bà Thoa nói thêm.

Chính quyền ghi nhận

Đánh giá về vai trò của Hội LHPN xã A Vao trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá, ông Hồ Văn Nhiếp, Chủ tịch UBND xã A Vao, nở nụ cười tươi rói: "Chúng tôi đánh giá rất cao vai trò của Hội LHPN xã, họ là lực lượng tiên phong, đi đầu trong thay đổi nhận thức cộng đồng. Nhờ có Hội LHPN, nhận thức của người dân về tác hại thuốc lá đã khác trước nhiều. Có thể nói, Hội LHPN không chỉ là nơi tuyên truyền mà còn là cầu nối, người bạn đồng hành với các gia đình. Họ nói được tiếng lòng của người dân, những gì Hội LHPN làm được trong thời gian qua là rất đáng ghi nhận", ông Nhiếp nói.

Ông Hồ Văn Nhiếp, Chủ tịch UBND xã A Vao

Theo người đứng đầu chính quyền xã A Vao, những năm qua, tỷ lệ người hút thuốc tại địa phương giảm đáng kể. Nguyên nhân một phần cũng do vài năm nay người dân ít trồng cây thuốc lá. Trước đây người dân trong xã chủ yếu trồng loại cây này nên mỗi khi lên nương, họ thường hái lá rồi tự cuốn vào hút. Một số người nghiện thuốc thường có xu hướng chuyển sang hút thuốc lá do công ty sản xuất. Tuy nhiên nhiều người cũng đã bỏ vì tốn kém.

"Việc giảm hút thuốc lá không chỉ là bảo vệ sức khỏe, mà còn góp phần giảm chi tiêu không cần thiết, giảm tỷ lệ bệnh tật trong cộng đồng. Xã đã đưa nội dung phòng, chống tác hại thuốc lá vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm. Trong các cuộc họp dân, đội truyền thông cộng đồng và cán bộ hội phụ nữ đều được ưu tiên chia sẻ về vấn đề này", ông Nhiếp cho hay.

Những đứa trẻ ở bản A Vao

Dọc đường dẫn về bản A Vao ngày nay không còn mùi khói thuốc cay nồng. Trẻ em nô đùa dưới bóng cây, người già ngồi bên hiên nhà uống nước lá rừng, bầu không khí trong lành hơn xưa. Không còn những điếu thuốc cháy dở bỏ quên trên sàn, những tiếng ho khan triền miên cũng ngày một thưa dần.

Bài, ảnh: Văn Long