Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Dương Bá Quy - Trọn đời với cách mạng

Đồng chí Dương Bá Quy sinh năm 1948 tại thôn An Mỹ, xã Gio Mỹ, huyện Gio Linh, trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng. Bố đồng chí là cán bộ kháng chiến qua hai thời kỳ, mẹ cũng tham gia nuôi giấu cán bộ, phục vụ chiến đấu trong thời kỳ địch chiếm đóng.

Chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Hưng trao quyết định của Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho ông Dương Bá Quy - Ảnh: ND

Sinh ra và lớn lên khi quê hương chìm ngập trong khói lửa chiến tranh, sớm được giác ngộ bởi những người đi trước, Dương Bá Quy viết tiếp những trang sử vẻ vang của gia đình và quê hương bằng nhiệm vụ của một đội viên du kích hoạt động bí mật ở quê nhà.

Tham gia hoạt động cách mạng khi mới 13 tuổi, là đội viên du kích mật trong khu phi quân sự tại địa bàn huyện Gio Linh. Hơn 15 năm tham gia hoạt động cách mạng đồng chí đã tham gia chiến đấu 67 trận đánh, từ một chiến sĩ du kích đến Xã đội trưởng, đồng chí lập được nhiều thành tích đặc biệt xuất sắc.

Đồng chí Dương Bá Quy trên cương vị được giao không quản ngại hy sinh, gian khổ; dũng cảm, mưu trí, có cách đánh đọc đáo, sáng tạo, hiệu quả; luôn quyết đoán, giám nghĩ, giám làm, được đồng chí đồng đội và Nhân dân quý mến.

Tháng 3/1967, được Thường vụ Huyện ủy Gio Linh giao trách nhiệm chỉ huy lực lượng du kích xã Gio Mỹ tiêu diệt hoặc bắt sống tên mật vụ khét tiếng gian ác, nắm được nhiều cơ sở của ta, giết hại nhiều đồng chí cách mạng trung kiên; với lòng dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, đồng chí Dương Bá Quy đã nghiên cứu, nghĩ cách để chỉ huy lực lượng du kích.

Được sự hỗ trợ của Nhân dân, tên ác ôn bị tiêu diệt tại cầu Sắt bắc qua sông Cánh Hòm nối 2 thôn thôn An Mỹ và Phước Thị, quần chúng hoan nghênh, phong trào cách mạng ở các xã Gio Mỹ, Trung Hải tiếp tục phát triển.

Tháng 3/1968, trên cương vị Xã đội phó, đồng chí trực tiếp chỉ huy tổ du kích xã đánh bằng mìn diệt một xe Zep tại thôn Lại An, xã Gio Mỹ làm chết 5 tên, trong đó có 3 sĩ quan, đặc biệt có tên thiếu tá Thuần, Quận trưởng Gio Linh về kiểm tra chốt cầu Bến Ngự.

Đầu năm 1968, khi được cấp trên giao nhiệm vụ trực tiếp chỉ huy du kích phối hợp với lực lượng chủ lực đánh địch, với kinh nghiệm đánh địch tại địa phương, đồng chí đã nghiên cứu, xây dựng các phương án phối hợp đánh địch.

Đêm 18 rạng ngày 19/3/1968, khi quân địch nổ súng vào vùng Đông huyện Gio Linh, các tổ du kích do đồng chí Dương Bá Quy chỉ huy nổ súng, dùng mìn bay áp đảo địch và giả vờ rút chạy theo phương án đã định sẵn. Lực lượng địch truy đuổi đã lọt vào trận địa mìn được ta bố trí. Kết thúc trận đánh, đơn vị đồng chí Quy chỉ huy cùng với 1 tiểu đội chủ lực phục kích tiêu diệt 51 tên địch, có 1 tên cố vấn Mỹ, tiêu diệt 1 xe tăng, thu hàng trăm khẩu súng và một số quân dụng.

Ngày 23/3/1968, được lệnh của cấp trên, đồng chí trực tiếp chỉ huy lực lượng du kích xã Gio Mỹ phối hợp 1 đại đội chủ lực chiến đấu chống lại trận càn của một tiểu đoàn bộ binh thuộc lữ đoàn bộ binh Mỹ, có máy bay yểm trợ.

Bằng kinh nghiệm của những trận đánh trước, đồng chí Quy chỉ huy lực lượng du kích xã mưu trí, dũng cảm, hiệp đồng chặt chẽ với lực lượng chủ lực đã bẻ gãy 9 đợt tấn công càn quét của địch; tiêu diệt nhiều sinh lực địch, nhiều vũ khí và quân trang của địch.

Ngày 31/3/1968, dưới sự chỉ huy chung của đồng chí Phạm Hữu Ba, Chính trị viên Huyện đội Gio Linh, đơn vị du kích xã Gio Mỹ, trực tiếp do đồng chí Quy chỉ huy đánh địch từ Quán Ngang vào Lâm Xuân tiến về thôn Lại An. Đồng chí Quy bố trí trung đội du kích phục kích và cài mìn theo hình chữ V chặn đánh 2 đại đội quân Mỹ từ Lâm Xuân đi càn qua thôn Lại An.

Đội hình xe tăng địch đi qua bãi mìn được bố trí sẵn, nhưng mìn không nổ vì bị đứt dây và chiếc xe tăng đi đầu của địch tiến vào đơn vị du kích xã. Đồng chí trực tiếp xông lên, đồng thời bóp cò khẩu B40, đạn trúng xe tăng địch và bốc cháy tại chỗ.

Lợi dụng thời cơ địch hoảng loạn, đồng chí và đồng đội nổ súng tiêu diệt 13 tên Mỹ, ngụy và thu 2 súng tiểu liên. Chiến thắng vang dội Cát Lài - Lại An đã làm nức lòng quân, dân, gieo nổi kinh hoàng, khiếp sợ đối với địch mỗi khi về càn các xã vùng Đông Gio Linh.

Với những thành tích đạt được trong quá trình trực tiếp chiến đấu, ngày 10/11/1968 đồng chí Dương Bá Quy vinh dự được đứng vào hàng ngũ Đảng Lao động Việt nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam).

Vào đầu tháng 9/1969, đồng chí Quy trực tiếp chỉ huy Trung đội du kích xã Gio Mỹ phối hợp với Tiểu đoàn 31 đặc công đánh tiêu diệt Tiểu đoàn số 1 lính dù ngụy, diệt gọn một đại đội, đánh sập 32 lô cốt dã chiến tại đồi 28 thôn Nhĩ Hạ.

Đồng chí Dương Bá Quy không chỉ dũng cảm, sáng tạo, quyết đoán, kiên trì đánh phá hàng rào điện tử Macnamara của Mỹ - ngụy trên địa bàn mà còn rất mưu trí, dũng cảm, chỉ huy lực lượng du kích Gio Mỹ trực tiếp đánh bọn biệt kích Dơi - Nhện. Ban ngày đồng chí Quy cử một số đồng chí nằm vùi dưới cát sát Đồi 31 bám chặt, theo dõi hoạt động của chúng.

Trong trận ngày 19/6/1969, nắm bắt được quy luật hoạt động và âm mưu nham hiểm của địch, đồng chí Quy quyết định chỉ huy lực lượng du kích, phục kích chúng trên đường rút về sào huyệt, chúng bị đánh bất ngờ nên bị hoảng loạn, bỏ chạy, trận này đơn vị du kích xã tiêu diệt 19 tên địch, sau đó tiếp tục đánh thẳng vào hang ổ của chúng ở thôn Nhĩ Thượng gây thêm cho địch nhiều thiệt hại.

Ngày 30/3/1972, đồng chí Quy được cấp trên giao trực tiếp chỉ huy dân quân du kích, cùng Đảng bộ và Nhân dân Gio Mỹ phối hợp với bộ đội địa phương, bộ đội chủ lực Đoàn 31 độc lập thuộc Bộ Tư lệnh Đặc công 305 trực tiếp đánh chốt Bến Ngự, đánh chi khu quân sự Gio Linh.

Sau 1 giờ chiến đấu du kích xã Gio Mỹ và bộ đội chủ lực đã tiêu diệt gọn đại đội bảo an của địch và chiếm lĩnh toàn bộ trận địa. Chiến thắng trận đánh này đã phá tan âm mưu của địch, phá tung hàng rào khu tập trung đưa dân trở về làng cũ, xã Gio Mỹ được giải phóng hoàn toàn vào ngày 31/3/1972.

Đồng chí Dương Bá Quy kiên cường, dũng cảm, gan dạ, bất chấp hiểm nguy, gian khổ một mình trong đêm tối, dưới pháo sáng của địch, đã mang thi thể của 31 chiến sĩ hy sinh vượt sông Cánh Hòm về nơi chôn cất

Trong Chiến dịch mùa hè 1968, trong sự công kích của địch tại Phúc Xa (Gio Quang), nhiều đồng chí của ta bị hy sinh. Thời điểm này hầu hết Nhân dân và các lực lượng của ta đang tập trung sức lực để chống lại và phản công các đợt càn quét của Mỹ, ngụy, trên một số hướng và khu vực khác. Trong lúc này, nhìn thấy cảnh tang thương, đồng chí Quy khẳng định quyết tâm, dù có hy sinh, dù có sức cùng, lực kiệt cũng phải đưa các anh về vị trí chôn cất.

Bởi lúc này nếu không kịp thời đưa thi thể của đồng chí, đồng đội sang vị trí an toàn chôn cất thì sẽ bị bọn địch lợi dụng quay phim, chụp ảnh, tưới xăng đốt xác và thực hiện nhiều hành động dã man trên thi thể của chiến sĩ ta.

Đã quyết tâm là hành động, đồng chí Quy chỉ đạo 5 đồng chí du kích phối hợp với Nhân nhân đào huyệt, chuẩn bị để chôn cất các chiến sĩ, còn một mình đồng chí lần lượt vác trên vai thi thể của 31 đồng chí đã hy sinh từ bên kia sông Cánh Hòm (đoạn Cát Lài địa phận thuộc thôn Tân Minh và thôn Lại An) qua bên này sông, để kịp thời chôn cất trong đêm tối dưới tầm đạn pháo và đèn sáng của máy bay địch.

Đây là hành động hết sức dũng cảm, phi thường, bất chấp hiểm nguy, gian khổ của người chiến sĩ cách mạng; dưới tầm mưa bom, bão đạn đã không màng đến hy sinh của bản thân, máu của các chiến sĩ đã trộn với mồ hôi và nước mắt của đồng chí Quy, với tình cảm thiêng liêng và lương tri của người chiến sĩ cộng sản, đồng chí Quy đã hoàn thành một nhiệm vụ đặc biệt để đưa các anh về nơi chôn cất an toàn.

Hành động gan dạ, tấm gương anh dũng và những chiến công của đồng chí Dương Bá Quy là niềm cổ vũ lớn lao, động viên tinh thần cho đồng chí, đồng đội, cán bộ và Nhân dân xông lên chiến đấu và chiến thắng kẻ thù xâm lược, bảo vệ quê hương, đất nước. Tấm gương anh dũng trong chiến đấu của đồng chí cho đến nay vẫn là biểu tượng sáng ngời cho các thế hệ cán bộ, quân và dân Gio Linh học tập, noi theo.

Trong suy nghĩ, cảm nhận của nhiều cán bộ, đảng viên, đồng đội và Nhân dân cùng sinh sống, làm việc và chiến đấu, đồng chí Dương Bá Quy là một người anh hùng. Với những chiến công đặc biệt xuất sắc, đồng chí Dương Bá Quy vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân theo Quyết định số 960/QĐ-CTN ngày 30/9/2024.

Ngày 5/11/2024, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Dương Bá Quy đã từ trần, thượng thọ 77 tuổi. 77 tuổi đời, 55 tuổi Đảng, đồng chí Dương Bá Quy đã gắn bó trọn đời mình với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của Nhân dân. Ghi nhận công lao của đồng chí, Đảng, Nhà nước và các tổ chức đã trao tặng đồng chí nhiều phần thưởng cao quý như: 1 Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhất; 8 Huân chương Chiến công các hạng Nhất, Nhì, Ba; 1 Huân chương Quyết thắng hạng Nhì; 6 bằng chiến sĩ thi đua; 17 lần được phong tặng danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ, Dũng sĩ Quyết thắng và nhiều giấy khen khác.

Thu Hà - Châu Minh