AI và nghệ sĩ nhiếp ảnh: Tẩy chay hay tận dụng?

Nhờ nguồn dữ liệu khủng (Big Data), AI có thể tạo ra những bức ảnh chân thực tới mức hoàn hảo từ con số 0: không cần nhiếp ảnh gia bấm máy ảnh, không cần máy ảnh, không cần một khung cảnh thật, không cần chờ khoảnh khắc, không cần căn chỉnh bố cục và tất nhiên không cần cả cảm xúc - những yếu tố không thể thiếu đối với một nhiếp ảnh gia. Trước sự xâm nhập rất sâu của AI vào nhiếp ảnh, nhiều người tỏ rõ lo ngại rồi đây vị thế của nghệ sĩ nhiếp ảnh trong nghề nhiếp ảnh sẽ bị AI thay thế?!

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Quang Tín - Chi hội trưởng Chi hội Nhiếp ảnh Lâm Đồng I, cho rằng, thật khó để phủ nhận vai trò của AI đối với nhiếp ảnh. Trong quá trình chụp ảnh, AI hỗ trợ tối đa việc nhận diện chủ thể, cũng như tối ưu hóa màu sắc, đồng thời tự động bắt nét chủ thể ngay cả khi chủ thể di chuyển ở tốc độ cao. Trong phần chỉnh sửa hậu kỳ ảnh, AI giúp nhận diện lớp ảnh, điều chỉnh sáng - tối, làm mịn làn da của chủ thể. Thậm chí, AI còn tạo ra những bức ảnh như ý muốn của người sử dụng chỉ sau vài thao tác click chuột... Tuy nhiên, AI lại đang gây nên những tranh cãi xung quanh tính liêm chính trong sở hữu trí tuệ. Do vậy, ở một số cuộc thi nhiếp ảnh, Ban Tổ chức đã cho gắn nhãn lên những bức ảnh có sự can thiệp của AI để đảm bảo tính liêm chính nghệ thuật và tính chính danh của chủ thể duy nhất sở hữu quyền tác giả. “Chúng ta đều biết, AI là sản phẩm do con người tạo ra. AI càng ngày càng hoàn thiện ấy là nhờ vào tính năng máy học (machine learning) từ chính những sự đóng góp của cộng đồng người dùng khổng lồ. Thành ra cái gọi là “tác phẩm ảnh của AI” thực chất là AI đã “sáng tác” dựa trên cơ sở triệu triệu tác phẩm ảnh có sẵn trong Big Data. Thế nên, AI không có quyền tác giả đối với tác phẩm mà mình tạo ra. AI không phải là chủ thể duy nhất sở hữu quyền tác giả”, nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Quang Tín nhấn mạnh.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thanh Liêm - Chi hội trưởng Chi hội Nhiếp ảnh Việt Nam tại Lâm Đồng, nói thêm: “Việc tạo ra những bức ảnh siêu nhanh từ con số 0 của AI đang làm thay đổi cách nhìn của chúng ta về nghệ thuật nhiếp ảnh - địa hạt trước đây vẫn được mặc định là của con người. Những công ty quảng cáo là đơn vị hưởng lợi nhiều nhất từ tính năng này của AI: đỡ tốn chi phí thuê nghệ sĩ nhiếp ảnh chụp ảnh, hoặc mua ảnh từ các thư viện có sẵn, bên cạnh tiết kiệm được thời gian mà hiệu quả công việc vẫn đáp ứng ở mức tối đa. AI cũng là công cụ đắc lực cho nghệ sĩ nhiếp ảnh trong việc tìm kiếm ý tưởng”.

Tất nhiên, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thanh Liêm không coi AI là chìa khóa vạn năng để mở mọi cánh cửa của nghệ thuật nhiếp ảnh. “Nghệ thuật nhiếp ảnh vẫn là câu chuyện của con người. AI rất khó để có những trải nghiệm thật như con người trong những khoảnh khắc không thể lập trình”, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thanh Liêm tâm sự. Còn nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Thiết Dũng - Chi hội Nhiếp ảnh Lâm Đồng II, quả quyết: “Tôi không tẩy chay, cũng không cổ xúy AI, lại càng không sợ AI thay thế vai trò của mình trong nghệ thuật nhiếp ảnh. Bởi nếu những ai hiểu biết sâu sắc về nghệ thuật nhiếp ảnh sẽ thấy, cốt tủy của nghệ thuật nhiếp ảnh chính là cái thật - một cái thật không thể nhân bản bằng tính năng machine learning”.

Theo nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Quang Tín, tương lai AI sẽ tiếp tục có những bước phát triển mới, trở thành một trợ lý ảo đắc lực cho nghệ thuật nhiếp ảnh, giúp nghệ sĩ nhiếp ảnh sáng tạo hơn trong việc lựa chọn khoảng khắc vàng để bấm máy. Nghệ sĩ nhiếp ảnh nên tận dụng các tính năng của AI để phát triển nhiếp ảnh.

TRỊNH CHU