AI trên thế giới: Đạt niềm tin cao ở những nền kinh tế mới nổi, bị dè dặt ở quốc gia phát triển

Kết quả cũng cho thấy người dân ở các quốc gia đang phát triển tỏ ra lạc quan và hào hứng hơn về tiềm năng mà trí tuệ nhân tạo (AI) có thể mang lại, theo Reuters.

Cuộc khảo sát được tiến hành trên hơn 48.000 người ở 47 quốc gia, trong khoảng thời gian từ tháng 11.2024 đến tháng 1.2025, tạo nên một trong những bức tranh toàn diện nhất về thái độ của người dân toàn cầu đối với AI cho đến thời điểm hiện tại.

Người dân ở nền kinh tế mới nổi tin tưởng và lạc quan về AI hơn so với ở các nước phát triển - Ảnh: Reuters

Khoảng 2/3 số người được khảo sát cho biết họ đang sử dụng AI thường xuyên trong cuộc sống hằng ngày. Đồng thời, 83% số người tham gia bày tỏ kỳ vọng rằng AI sẽ đem lại nhiều lợi ích thực tiễn trong tương lai.

Tuy nhiên, mặt trái của xu hướng này cũng nhanh chóng bộc lộ. Khoảng 58% số người được hỏi cho rằng AI vẫn chưa đáng tin cậy, tăng so với mức được ghi nhận trong một cuộc khảo sát tương tự trước khi ChatGPT - chatbot AI tạo sinh gây tiếng vang lớn - được phát hành vào cuối năm 2022.

Niềm tin vào AI - nhân tố quyết định sự chấp nhận công nghệ

Bà Nicole Gillespie, người đứng đầu nhóm thực hiện khảo sát và hiện là chủ tịch về lĩnh vực ủy thác tại Trường Kinh doanh Melbourne (thuộc Đại học Melbourne, Úc) nhấn mạnh rằng niềm tin của công chúng đối với AI là yếu tố then chốt trong việc duy trì và thúc đẩy sự chấp nhận công nghệ này.

"Việc người dân tin tưởng vào các công nghệ AI, cũng như tin tưởng vào khả năng sử dụng chúng một cách an toàn và bảo mật, là điều kiện nền tảng để đảm bảo AI được ứng dụng rộng rãi và bền vững", bà Gillespie cho biết trong báo cáo công bố ngày 29.4.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa các nền kinh tế mới nổi và các nền kinh tế tiên tiến về mức độ tin tưởng vào AI. Tại các quốc gia mới nổi, cứ 3 trong số 5 người tham gia khảo sát bày tỏ sự tin tưởng đối với công nghệ AI. Trong khi đó, tại các nền kinh tế phát triển, chỉ 2 trong số 5 người cho biết họ tin tưởng vào các ứng dụng AI.

Theo bà Gillespie, lý do dẫn đến sự chênh lệch này nằm ở tác động trực tiếp mà AI mang lại. Tại các nền kinh tế mới nổi, AI được xem là công cụ giúp mở rộng cơ hội kinh tế, nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ và hỗ trợ phát triển xã hội. Ngược lại, ở các quốc gia tiên tiến, người dân thường tập trung hơn vào các rủi ro tiềm tàng như xâm phạm quyền riêng tư, thay thế lao động và những thách thức đạo đức khác.

Những cơ hội và thách thức trong việc triển khai AI

Việc AI ngày càng được ứng dụng rộng rãi đang đặt ra bài toán cân bằng lớn cho cả các chính phủ và doanh nghiệp. Một mặt, họ cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo để duy trì lợi thế cạnh tranh; mặt khác, phải đồng thời chú trọng thiết lập các quy định đạo đức, bảo vệ quyền riêng tư cá nhân và đảm bảo an toàn cho người dùng.

Hiện nay, AI đã thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực đời sống như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, tài chính, vận tải và dịch vụ công cộng. Tuy nhiên, nếu thiếu sự tin tưởng từ phía cộng đồng, tiềm năng phát triển của công nghệ này có thể bị cản trở, đồng thời làm gia tăng tâm lý phản đối đối với việc triển khai các ứng dụng AI mới.

Để xây dựng và duy trì niềm tin, các bên liên quan cần đảm bảo tính minh bạch trong vận hành AI, làm rõ quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân, và cam kết nghiêm túc trong việc tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức trong phát triển và ứng dụng công nghệ.

Vai trò của truyền thông và giáo dục

Cuộc khảo sát cũng chỉ ra rằng mức độ hiểu biết về AI có liên quan chặt chẽ đến mức độ tin tưởng. Người dân tại các quốc gia có chương trình giáo dục và truyền thông tích cực về AI thường thể hiện thái độ cởi mở hơn. Ở chiều ngược lại, thiếu hụt thông tin, sự lan truyền của các tin tức sai lệch và những mối lo ngại chưa được giải thích rõ ràng có thể dẫn đến tâm lý e ngại và mất lòng tin.

Do đó, việc tăng cường giáo dục về công nghệ AI, đặc biệt là trong các hệ thống giáo dục phổ thông và truyền thông đại chúng, được coi là chìa khóa để cải thiện nhận thức xã hội về lợi ích và giới hạn của AI.

Trước sự bùng nổ nhanh chóng của công nghệ AI, các chuyên gia nhận định rằng xu hướng lạc quan tại các nền kinh tế mới nổi có thể sẽ thúc đẩy việc ứng dụng AI trong các lĩnh vực như chăm sóc y tế từ xa, giáo dục số, nông nghiệp thông minh và tài chính vi mô.

Trong khi đó, các nền kinh tế tiên tiến, với nền tảng pháp lý và đạo đức được thiết lập chặt chẽ hơn, sẽ tập trung vào việc điều chỉnh và kiểm soát AI, nhằm đảm bảo công nghệ này phát triển theo hướng an toàn và bền vững.

Việc tạo dựng một hệ sinh thái AI tin cậy, trong đó người dùng được bảo vệ và có quyền kiểm soát dữ liệu của mình, sẽ là mục tiêu trung tâm của các chiến lược công nghệ trong thập niên tới.

Nhìn chung, cuộc khảo sát do Đại học Melbourne và KPMG thực hiện đã cho thấy một bức tranh rõ ràng về tâm lý toàn cầu đối với AI: người dân ở các nền kinh tế mới nổi đang dẫn đầu thế giới về sự tin tưởng và kỳ vọng vào công nghệ này. Điều đó vừa mở ra cơ hội to lớn để AI đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội, vừa đặt ra những yêu cầu cấp thiết về quản lý đạo đức và xây dựng lòng tin công chúng.

Trong bối cảnh AI ngày càng định hình mọi khía cạnh của đời sống hiện đại, việc duy trì và củng cố niềm tin của người dân sẽ đóng vai trò then chốt trong việc khai thác tối đa tiềm năng của công nghệ này.

Hoàng Vũ