95 năm ngày thành lập Đảng bộ Anh hùng của Thủ đô Anh hùng

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng với các đại biểu tham dự Đại hội đảng bộ thành phố Hà Nội khóa XV (nhiệm kỳ 2010-2015). (Ảnh: Trí Dũng/TTXVN)

Hơn một tháng sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, ngày 17/3/1930, tại nhà số 42 phố Hàng Thiếc, Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ Hà Nội được thành lập, đánh dấu mốc lịch sử về sự ra đời của đảng bộ đầu tiên trong cả nước.

Việc thành lập Đảng bộ Hà Nội là sự kiện lịch sử có ý nghĩa to lớn đối với phong trào cách mạng của cả nước nói chung và và Thủ đô Hà Nội nói riêng.

Phát huy truyền thống vẻ vang 95 năm qua, Đảng bộ Thủ đô đã nỗ lực không ngừng để xây dựng Hà Nội trở thành Thủ đô văn hiến-văn minh-hiện đại, thành phố kết nối toàn cầu.

Sự ra đời của Đảng bộ Hà Nội - đảng bộ đầu tiên trong cả nước - có ý nghĩa to lớn

Ngày 17/3/1930, Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ Hà Nội được thành lập, gồm 3 đồng chí: Đỗ Ngọc Du, Nguyễn Ngọc Vũ và Lều Thọ Nam. Trong đó, đồng chí Đỗ Ngọc Du được cử làm Bí thư Thành ủy lâm thời.

Sự ra đời của Đảng bộ Hà Nội là kết quả của quá trình đấu tranh anh dũng, gian khổ, vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ trước sự khủng bố ác liệt của kẻ thù đối với những chiến sỹ cách mạng và phong trào cách mạng Thủ đô.

Sáng 10/10/1954, đoàn quân ta từ 5 cửa ô tiến vào giải phóng Thủ đô, kết thúc oanh liệt 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp đầy hy sinh, gian khổ. (Ảnh: TTXVN)

Việc thành lập Đảng bộ Hà Nội có ý nghĩa to lớn đối với phong trào cách mạng của Thủ đô nói riêng và phong trào cách mạng cả nước nói chung, bởi Thủ đô Hà Nội là nơi tập trung bộ máy chính quyền của thực dân Pháp và phong kiến.

Việc thành lập Đảng bộ Hà Nội còn góp phần củng cố và mở rộng lực lượng cách mạng; sự trưởng thành và lãnh đạo thống nhất của Đảng đối với các tầng lớp Nhân dân, từ công nhân, nông dân cho đến trí thức và các thành phần khác trong xã hội.

Đảng bộ Hà Nội đã tạo ra một hệ thống tổ chức chặt chẽ, góp phần thúc đẩy sự tham gia của Nhân dân trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.

Đảng bộ Hà Nội - 95 năm đấu tranh, xây dựng và phát triển

Trải qua 95 xây dựng và trưởng thành, với trí tuệ và bản lĩnh kiên cường, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã vận dụng sáng tạo các cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng vào điều kiện thực tế của Thủ đô.

Đồng thời, linh hoạt trong chỉ đạo thực tiễn để khơi dậy và phát huy sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân kết hợp với sức mạnh thời đại, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân giành độc lập, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và tiến hành công cuộc đổi mới, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Lãnh đạo nhân dân giành chính quyền ở Thủ đô, cùng nhân dân cả nước làm nên Cách mạng Tháng Tám 1945

Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, được rèn luyện trong các cao trào cách mạng 1930-1931, 1936-1939, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo nhân dân giành chính quyền ở Thủ đô, góp phần làm nên kỳ tích Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công rực rỡ, thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (2/9/1945).

Những ngày Tháng Tám sôi sục ở Thủ đô Hà Nội. Cách mạng Tháng Tám mở ra một thời đại mới ở Việt Nam, thời đại nhân dân Việt Nam làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của chính mình. (Ảnh: TTXVN phát)

Chỉ với gần 50 đảng viên của Đảng bộ, song sức mạnh của cách mạng đã nhân lên gấp bội khi Đảng bộ tập hợp được đông đảo các tầng lớp nhân dân nhất tề đứng dậy, giành chính quyền về tay nhân dân.

Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại Hà Nội diễn ra khá sớm, nhanh gọn, không đổ máu.

Đảng bộ Hà Nội đã đã thể hiện bản lĩnh, trí tuệ, từ sự chuẩn bị lâu dài, gian khổ đến sự chủ động, sáng tạo, kiên quyết về chủ trương, kịp thời về thời điểm, linh hoạt, mềm dẻo về sách lược; lãnh đạo kết hợp đấu tranh chính trị, huy động lực lượng, sức mạnh của quần chúng, sử dụng đấu tranh chính trị là chủ yếu, có các đội vũ trang, tự vệ phối hợp, hỗ trợ.

Sự độc đáo của cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội, đó là sử dụng sức mạnh và khí thế áp đảo của quần chúng nhân dân để giành chính quyền nên đã hạn chế tối đa sự bắt giữ, không đổ máu và khiến quân Nhật không thể can thiệp.

Nhận định, đánh giá về sự kiện trọng đại này, đồng chí Lê Quang Đạo, Bí thư Thành ủy Hà Nội cho rằng: Chủ trương của Đảng là đúng, nhưng nếu Thành ủy Hà Nội không kiên quyết và kịp thời thì thời cơ thuận lợi sẽ nhanh chóng qua mất.

Nếu như ở Hà Nội không giành được chính quyền, chỉ các nơi khác giành được chính quyền thì tình hình sẽ phức tạp, cục diện tình hình có thể thay đổi.

Đồng chí Trần Văn Giàu khẳng định: “Tôi ca ngợi ngày 19/8 ở Hà Nội và cho rằng có khởi nghĩa 19/8 ở Hà Nội mới có khởi nghĩa 25/8 ở Sài Gòn,” “Hà Nội xứng đáng là ngọn cờ đầu của tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945.”

Lãnh đạo cuộc đấu tranh bảo vệ thành quả cách mạng và tiến hành thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp

Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo nhân dân thực hiện cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ của Trung ương và Hà Nội, trong thế hiểm nghèo “ngàn cân treo sợi tóc.”

Hà Nội đã mở đầu Toàn quốc kháng chiến với ý chí “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh,” với nhiều hình thức chiến đấu, làm tiêu hao lực lượng địch và kìm chân địch ở Thủ đô, chặn đứng âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của địch.

Các chiến sỹ Vệ Quốc đoàn chiến đấu kiên cường, bảo vệ từng ngôi nhà, tấc đất của Thủ đô trong những ngày đầu Toàn quốc kháng chiến, tháng 12/1946. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Đây là đóng góp có ý nghĩa to lớn giúp Trung ương cùng cả nước chuẩn bị và chủ động tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ.

Trong những năm kháng chiến, Đảng bộ thành phố Hà Nội vừa gây dựng, củng cố tổ chức ở cả vùng tự do và vùng địch tạm chiếm, vừa lãnh đạo quân và dân Hà Nội tham gia cuộc chiến đấu chung trên chiến trường cả nước, vừa trực tiếp chiến đấu trên địa bàn Hà Nội.

Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” vào ngày 7/5/1954, đến ngày 10/10/1954, Hà Nội sạch bóng quân xâm lược, Thủ đô được giải phóng, trở lại vị trí trung tâm, đầu não chính trị của cả nước.

Lãnh đạo nhân dân giành thắng lợi trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Thủ đô trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước

Sau ngày tiếp quản Thủ đô, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Hà Nội cùng Nhân dân miền Bắc bước vào xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Từ năm 1954 đến 1964, cơ bản Hà Nội có hòa bình, nhưng đặt trong tình hình nửa đất nước đang phải sống dưới ách thống trị tàn bạo của đế quốc Mỹ và tay sai. Hà Nội, đồng thời vừa tập trung khôi phục, phát triển kinh tế, hàn gắn các vết thương chiến tranh, vừa cùng miền Bắc chi viện sức người, sức của cho cách mạng miền Nam.

Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Hà Nội thể hiện rõ vai trò đầu tàu gương mẫu, vừa anh dũng chiến đấu, vừa tích cực cùng nhân dân miền Bắc thi đua lao động sản xuất, xây dựng hậu phương lớn, dốc sức chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam với tinh thần “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người.”

Học sinh trường cấp III Yên Hòa, Hà Nội đăng ký phong trào “Ba đảm nhiệm”, sau này là phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”. (Ảnh: Thanh Tụng/TTXVN)

Là nơi khởi xướng nhiều phong trào cách mạng “Ba sẵn sàng,” “Ba đảm đang,” “Ngày thứ Bảy đẩy mạnh đấu tranh thống nhất Tổ quốc,” “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”… được các tầng lớp nhân dân nhiệt tình hưởng ứng, lan rộng trên cả nước; phong trào “Chiếc gậy Trường Sơn” trở thành nguồn cổ vũ, động viên to lớn, thôi thúc hàng chục vạn thanh niên Thủ đô hăng hái lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” với quyết tâm “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.”

Chỉ tính riêng sức người, thành phố Hà Nội đã có hơn 11.000 người con ưu tú hy sinh anh dũng cho sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Tháng 12/1972, quân và dân miền Bắc, mà trực tiếp là quân dân Thủ đô Hà Nội với lực lượng nòng cốt là Quân chủng Phòng không - Không quân, đã đánh bại “siêu pháo đài bay," "uy thế không lực” B-52 của đế quốc Mỹ, làm nên một chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” oanh liệt, buộc chính quyền Mỹ phải ký hiệp định Paris 27/1/1973) về chấm dứt chiến tranh, mở ra thời cơ giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. (Ảnh: TTXVN)

Đặc biệt Hà Nội phải đối đầu và đã đánh thắng cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B.52 trong 12 ngày đêm cuối năm 1972, lập nên kỳ tích chiến thắng lịch sử “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không,” buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam; tạo tiền đề quan trọng để quân và dân cả nước làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Từ đây, Hà Nội được đồng bào cả nước và bạn bè quốc tế ngợi ca, vinh danh là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người.”

Lãnh đạo nhân dân Thủ đô cùng cả nước thực hiện thành công công cuộc đổi mới

Đất nước hòa bình, thống nhất, Thủ đô Hà Nội cùng cả nước bước vào giai đoạn cách mạng mới, đi lên chủ nghĩa xã hội.

Tiếp nối truyền thống vẻ vang trong đấu tranh cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Ðảng, Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội cùng với cả nước nỗ lực, bền bỉ, vượt qua mọi khó khăn, tiến hành công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử.

Giai đoạn từ năm 1975-1985, trong bối cảnh cả nước cùng Hà Nội lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội ngày càng trầm trọng, Thành ủy Hà Nội đã mạnh dạn đổi mới tư duy, phong cách làm việc, vừa lãnh đạo giải quyết những nhiệm vụ cấp bách trước mắt, vừa chỉ đạo sửa đổi, tìm tòi cơ chế, chính sách mới để khắc phục tình trạng trì trệ, tạo tiền đề để Hà Nội bứt phá trong phát triển kinh tế-xã hội.

Tầm nhìn đến năm 2050, Thủ đô Hà Nội là thành phố kết nối toàn cầu, có mức sống và chất lượng cuộc sống cao. (Ảnh: Tuấn Anh/TTXVN)

Đảng bộ thành phố Hà Nội đã cùng toàn Đảng xây dựng, phát triển, hoàn thiện cơ chế kinh tế mới; từng bước đưa Hà Nội thoát khỏi khủng hoảng kinh tế-xã hội, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Từ ngày 1/8/2008, Hà Nội mở rộng địa giới hành chính để đáp ứng nhu cầu xây dựng Thủ đô trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Sau gần 20 năm mở rộng địa giới Thủ đô và triển khai Luật Thủ đô, Hà Nội tiếp tục có bước phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, diện mạo với những thành tựu to lớn, toàn diện, góp phần quan trọng vào thành tựu chung của cả nước, ngày càng xứng đáng là trái tim của Tổ quốc, là đầu não chính trị-hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế.

Hà Nội luôn duy trì tăng trưởng cao hơn và đóng góp tích cực vào tăng trưởng cả nước. Hà Nội luôn duy trì tăng trưởng bình quân trên 7%/năm.

Mặc dù chỉ chiếm 1% về diện tích, hơn 8% về dân số, nhưng hằng năm Hà Nội đóng góp khoảng 1/4 số thu ngân sách nhà nước và hơn 16% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả nước.

Quy mô nền kinh tế Hà Nội (GRDP) năm 2024 đạt hơn 1,4 triệu tỷ đồng, tương đương trên 59 tỷ USD, chiếm hơn 1/10 quy mô kinh tế cả nước... Kinh tế Thủ đô xứng đáng giữ vị trí đầu tàu, là động lực phát triển Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với kinh tế cả nước.

Diện mạo của Thủ đô có nhiều thay đổi, ngày càng khang trang. Nhiều công trình, dự án kinh tế, xã hội quy mô lớn, hiện đại đã được hoàn thành. Công tác quy hoạch, quản lý đất đai, quản lý đô thị, trật tự, an toàn giao thông, trật tự kỷ cương đô thị được tăng cường. Nếp sống văn minh đô thị có nhiều chuyển biến tích cực.

Nhiều sự kiện văn hóa nghệ thuật lớn, uy tín, chất lượng cao được tổ chức tại Thủ đô, có sức lan tỏa, nâng cao hình ảnh Thủ đô đối với bạn bè năm châu.

Bên cạnh đó, các giá trị văn hóa truyền thống nghìn năm văn hiến được gìn giữ và phát huy. Hà Nội là địa phương đầu tiên trong nước hoàn thành tổng kiểm kê, đánh giá, phân loại di tích và bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể với 5.922 di tích, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể.

Hà Nội tiếp tục dẫn đầu cả nước về quy mô, mạng lưới trường lớp, chất lượng giáo dục mũi nhọn, về số học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế.

Đội tuyển Việt Nam gồm 4 học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam đã giành Huy chương Đồng tại Kỳ thi Olympic trí tuệ nhân tạo quốc tế (IOAI) lần thứ nhất năm 2024. (Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN)

Hà Nội đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3, phổ cập giáo dục trung học cơ sở mức độ 2 sớm hơn mục tiêu đề ra.

Giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp không ngừng nâng cao chất lượng, đóng góp ngày càng quan trọng vào việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Thành phố chăm lo công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân, đầu tư nâng cấp các bệnh viện, cơ sở y tế, trên địa bàn hiện có 82 bệnh viện do Hà Nội quản lý…

Từ lúc chỉ có ít đảng viên cốt cán, đến nay, Đảng bộ Hà Nội đã có trên 485.000 đảng viên, là đảng bộ lớn nhất cả nước. Không chỉ đông về lực lượng, Đảng bộ thành phố không ngừng đổi mới, sáng tạo, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu.

Có thể khẳng định, từ một thành phố có quy mô, diện tích, dân số khiêm tốn, kết cấu hạ tầng và kinh tế lạc hậu, bị chiến tranh tàn phá nặng nề sau giải phóng, Hà Nội ngày nay đã trở thành trung tâm đầu não chính trị-hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và hội nhập quốc tế; một trong 17 đô thị lớn nhất thế giới với diện mạo ngày càng văn minh, hiện đại, năng động, sáng tạo, thấm đẫm giá trị văn hóa lịch sử trường tồn của đất Đông Đô-Thăng Long nghìn năm văn hiến.

95 năm đã trôi qua, sự kiện thành lập Đảng bộ Hà Nội 17/3/1930 vẫn còn nguyên giá trị, có ý nghĩa lịch sử vô cùng đặc biệt đối với cả nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng./.

(TTXVN/Vietnam+)