8 điều cần biết để bảo vệ trẻ khỏi bệnh sởi

Bệnh sởi có xu hướng lan thành dịch trong thời gian gần đây với đối tượng mắc thường là trẻ nhỏ, đã có trẻ tử vong do căn bệnh này. Cha mẹ nên làm gì để giúp con phòng bệnh sởi, thưa bác sĩ? (Trang, Hà Nội)

Trả lời

Bệnh sởi đang có xu hướng gia tăng trên toàn quốc với diễn biến phức tạp. Dưới đây là 8 điều cha mẹ cần biết để phòng bệnh sởi cho trẻ.

1. Bệnh sởi là gì?

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc họ paramyxovirus gây ra. Bệnh lây qua đường hô hấp, có xu hướng phát triển mạnh vào mùa đông - xuân và dễ bùng phát thành dịch.

2. Bệnh sởi lây truyền như thế nào?

Bệnh sởi lây truyền qua đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng của người nhiễm bệnh qua giọt bắn khi ho hoặc hắt hơi, nói chuyện... Đôi khi bệnh có thể lây gián tiếp qua những đồ vật mới bị nhiễm các chất tiết đường mũi họng của người bệnh.

Sởi có tính lây truyền cao và chỉ có thể cắt đứt được sự lây truyền của bệnh trong cộng đồng khi khi tỉ lệ miễn dịch bảo vệ đặc hiệu đạt trên 95%.

3. Đối tượng nguy cơ cao mắc bệnh sởi

Tất cả người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh. Tại Việt Nam, nhóm có nguy cơ cao mắc sởi gồm:

- Trẻ nhỏ chưa được tiêm vaccine

- Trẻ đã tiêm vaccine nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch

- Người lớn chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm vaccine trước đây

Tiêm vaccine là biện pháp phòng bệnh sởi hiệu quả. Ảnh minh họa: NGUYỆT NHI

4. Mức độ nguy hiểm khi mắc sởi

Một ca bệnh sởi có thể lây cho 12-18 người, với tốc độ và phạm vi lây lan mạnh hơn cúm và thủy đậu rất nhiều.

Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây những biến chứng nguy hiểm như viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm phổi; viêm não, viêm màng não; viêm tai giữa, viêm ruột, viêm loét giác mạc; suy giảm miễn dịch, thậm chí có thể gây tử vong.

5. Triệu chứng điển hình khi mắc sởi

Bệnh sởi thường diễn biến qua 4 giai đoạn:

- Giai đoạn ủ bệnh: Kéo dài từ 7-21 ngày, trung bình là 10-14 ngày.

- Giai đoạn khởi phát (giai đoạn viêm long): 2-4 ngày

Các triệu chứng thường gặp ở giai đoạn này gồm: sốt cao, sốt liên tục trên 39 độ C; viêm long đường hô hấp trên và viêm kết mạc; viêm kết mạc, mắt đỏ có gỉ mắt hoặc sưng nề mí mắt; chảy nước mũi, hắt hơi; ho, ho nhiều, khàn tiếng; hạt Koplik xuất hiện trong ngày sốt thứ 2-3 (là các hạt nhỏ có kích thước 0,5-1mm màu trắng/xám có quầng ban đỏ nổi gồ lên trên bề mặt niêm mạc má).

- Giai đoạn toàn phát: xuất hiện ban

Ở giai đoạn này, ban mọc lần lượt tại các vị trí như sau tai, gáy, trán, mặt, thân mình, chân. Đặc điểm ban là không ngứa, ban hồng, khi căng da thì mất.

- Giai đoạn lui bệnh

Ban nhạt màu dần rồi chuyển sang màu xám, bong vảy phấn sẫm màu, để lại vết thâm vằn da hổ và biến mất theo thứ tự như khi xuất hiện.

6. Phân biệt đặc điểm của phát ban do sởi và phát ban thông thường

Sốt phát ban và sởi là hai bệnh lý dễ bị nhầm lẫn do có nhiều triệu chứng tương đồng khi khởi phát bệnh. Do đó, cần theo dõi chặt chẽ các triệu chứng của bệnh sởi để phân biệt bệnh.

Việc phát hiện, phân biệt đặc điểm của phát ban do sởi và phát ban thông thường giúp ích nhiều trong việc theo dõi, chăm sóc trẻ mắc sởi, làm giảm biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi.

7. Chăm sóc trẻ mắc sởi tại nhà

Tất cả trẻ mắc sởi nên được đưa đến khám tại cơ sở y tế để được bác sĩ đánh giá mức độ bệnh.

Trường hợp trẻ đủ điều kiện chăm sóc tại nhà, cha mẹ cần chú ý cách ly trẻ tại phòng riêng, đảm bảo thoáng mát, đủ ánh sáng mặt trời.

Người chăm sóc cũng cần phòng bệnh sởi bằng cách đeo khẩu trang, rửa tay sạch trước và sau khi tiếp xúc với trẻ.

Theo dõi nhiệt độ của trẻ, dùng hạ sốt paracetamol khi trẻ sốt từ 38,5 độ C trở lên hoặc từ 38 độ C trở lên đối với trẻ có tiền sử co giật, với liều từ 10-15mg/kg cách từ 4-6 giờ.

Cần vệ sinh mắt, mũi trẻ 3-5 lần/ngày, răng miệng 2-3 lần/ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý; tắm cho trẻ hàng ngày bằng nước ấm trong phòng tắm kín, tránh gió lùa.

Tích cực cho trẻ bú mẹ. Đối với trẻ lớn, nên ăn thức ăn lỏng dễ tiêu hóa và uống nhiều nước, bổ sung các thực phẩm chứa nhiều vitamin A như lươn, trứng, cá, sữa, các loại rau quả có màu đỏ, vàng hoặc cam...

Cho trẻ uống thuốc theo đơn và tái khám theo hẹn của bác sĩ.

8. Phòng bệnh sởi

Hiện nay, tiêm vaccine là biện pháp phòng bệnh sởi chủ động hiệu quả nhất.

Nguồn: Bệnh viện Nhi Trung ương.

Ngoài ra, cha mẹ nên thực hiện đồng thời các biện pháp khác để phòng bệnh sởi cho trẻ như: đeo khẩu trang cho trẻ ở nơi đông người, vệ sinh tay thường xuyên, che miệng khi ho, cho trẻ ăn uống đầy đủ nhằm tăng sức đề kháng, cách ly trẻ mắc bệnh sởi, tránh tập trung nơi đông người khi có dịch.

Khi trẻ có dấu hiệu mắc bệnh, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám, hướng dẫn điều trị kịp thời.

TS.BS NGUYỄN VĂN LÂM

Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Nhi Trung ương

THANH THANH