50 năm nữa, liệu con người có còn mua bán vàng bạc?

Bạc tích lũy đang ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam. Ảnh: Tập đoàn Vàng bạc đá quý Phú Quý cung cấp.

Khi cân nhắc có nên đầu tư vào Coca Cola hay không, Warren Buffett đặt một câu hỏi nổi tiếng: “50 năm nữa, liệu người ta có còn uống Coca-Cola không?”. Câu hỏi tưởng như giản dị của người được mệnh danh là “nhà tiên tri xứ Omaha” thể hiện tầm nhìn của một thiên tài đầu tư: Thay vì nhìn vào số liệu, ông nhìn vào tập quán con người. Thứ đồ uống ngọt có ga ấy không chỉ là sản phẩm, mà là thói quen, là biểu tượng của một thời đại. Và Coca-Cola, sau hàng thế kỷ, vẫn tiếp tục là lựa chọn hàng đầu - không phải vì nó thiết yếu, mà vì nó “có chỗ” trong tâm lý tiêu dùng.

Từ lối tư duy đó, chúng ta thử đặt một câu hỏi tương tự: “50 năm nữa, liệu con người có còn mua bán vàng bạc hay không?”

Đây không chỉ là vấn đề đầu tư. Nó là câu hỏi về văn hóa tài chính, về tâm lý xã hội, và trên hết, về vai trò không thể thay thế của hai kim loại quý đã cùng nhân loại đi qua suốt chiều dài lịch sử.

Vàng bạc không chỉ là kim loại quý

Trải rộng từ thời Ai Cập cổ đại đến các quốc gia châu Á cổ đại, vàng và bạc không chỉ là vật trao đổi mà còn là biểu tượng của sự bất tử, thịnh vượng, thiêng liêng. Tiền giấy ngày nay chỉ là “tấm séc” tượng trưng cho một hệ thống niềm tin. Và trong hệ thống đó, vàng bạc là “tài sản gốc”.

Dù đã rời khỏi chế độ bản vị vàng từ năm 1971, các ngân hàng trung ương lớn vẫn tích trữ vàng như “tài sản dự trữ cuối cùng” - khi mọi thứ khác thất bại. Trong các khủng hoảng tài chính toàn cầu, vàng luôn tăng giá. Còn bạc, tuy ít được nhắc tới hơn, lại có đặc tính kép: Vừa là kim loại quý, vừa là kim loại công nghiệp, giữ vai trò quan trọng trong công nghệ sạch, y học, điện tử.

Nói cách khác: Vàng là nơi trú ẩn của niềm tin, còn bạc là chất xúc tác của tương lai.

Vậy đâu là những lý do khiến vàng bạc vẫn sẽ tiếp tục được mua bán?

Tâm lý con người: Vàng bạc là “tài sản hữu hình”

Trong thế giới kỹ thuật số, tài sản ngày càng trở nên phi vật chất - cổ phiếu là số trên màn hình, tiền điện tử là dòng mã hóa. Nhưng chính vì vậy, vàng bạc lại có sức hấp dẫn đặc biệt: Chúng có thể cầm được, cất giữ được, trao tay được mà không cần internet hay ngân hàng.

Trong những khủng hoảng địa chính trị (như chiến tranh Ukraine, căng thẳng Trung Đông…), nhu cầu về vàng vật chất tăng vọt, bởi khi hệ thống bị đe dọa, người ta quay về bản năng sinh tồn: Tìm đến cái thật, cái có thể giữ trong tay.

Cấu trúc tài chính toàn cầu vẫn cần vàng

Ngân hàng trung ương các nước - đặc biệt là Trung Quốc, Nga, Ấn Độ - đang tích cực gia tăng dự trữ vàng. Trong một thế giới phân cực và phi toàn cầu hóa như hiện nay, xu hướng “phi USD hóa” khiến vàng trở thành tài sản trung lập, không bị kiểm soát bởi bất kỳ quốc gia nào.

Ngay cả khi đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) trở nên phổ biến trong 2-3 thập kỷ tới, người ta vẫn cần một “neo giá trị” - một thứ không thể bị in thêm, không thể bị hack. Vàng sẽ giữ vai trò đó.

Công nghiệp sạch cần bạc

Khác với vàng, bạc có giá trị công nghệ rất lớn: Trong sản xuất tấm pin mặt trời, pin EV (xe điện), cảm biến, dẫn điện siêu vi, mà không có kim loại nào thay thế hoàn toàn được.

Theo các báo cáo quốc tế như từ Viện Bạc (Silver Institute), bạc đã và đang là nguyên tố thiết yếu trong ngành năng lượng tái tạo - đặc biệt khi thế giới bước sâu vào “Cách mạng Xanh”. Ngay cả khi vai trò tiền tệ của bạc giảm, vai trò công nghệ sẽ làm cầu bạc tăng mạnh - từ đó vẫn giữ sự sống động của thị trường bạc vật chất và đầu tư.

Những kịch bản có thể xảy ra với vàng và bạc

Kịch bản 1: Thế giới siêu số hóa, vàng bạc trở thành “đồ cổ”?

Nếu toàn bộ tài sản được số hóa, từ tiền tệ đến chứng khoán, đến cả hợp đồng thông minh lưu trữ trên blockchain, liệu vàng bạc còn vai trò gì?

Có thể, trong một tương lai như vậy, vàng bạc vật lý sẽ bị thu hẹp trong tiêu dùng trang sức và đầu tư truyền thống. Nhưng với lịch sử hàng nghìn năm gắn liền với giá trị, ngay cả khi bị thu hẹp, thị trường này vẫn tồn tại - như những “hội kín” bảo vệ giá trị thật trong một thế giới ảo.

Kịch bản 2: Khủng hoảng tài chính - vàng bạc “phục sinh”?

Một vụ sụp đổ của hệ thống tiền tệ toàn cầu - dù là ít khả năng - vẫn có thể xảy ra trong 50 năm tới. Khi đó, những thứ không thể in ra như vàng, bạc sẽ lại lên ngôi. Thực tế vừa qua cho thấy, trong đại dịch COVID-19 và thời kỳ lạm phát sau đó, vàng tăng mạnh, và bạc cũng được nhiều nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức mua vào.

Bạc tích lũy đang ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam. Ảnh: Tập đoàn Vàng bạc đá quý Phú Quý cung cấp.

Vậy, 50 năm nữa?

Câu trả lời có thể nằm ở đây: Miễn là còn con người, còn bất an, còn khủng hoảng, thì vàng bạc vẫn sẽ luôn luôn có chỗ đứng.

Dù ở dạng vật lý hay kỹ thuật số hóa (token hóa vàng, ETF vàng, bạc số...), nhu cầu nắm giữ một thứ “giá trị vĩnh cửu” vẫn sẽ tồn tại. Bởi vàng và bạc - không chỉ là kim loại quý - mà đã là biểu tượng của sự bất tử trong tư duy tài chính.

Khi Warren Buffett đặt câu hỏi về Coca-Cola, ông ngầm hiểu và nhắc chúng ta: Sản phẩm nào chạm vào bản chất con người, sản phẩm đó sẽ sống lâu bền.

Cũng như vậy, vàng và bạc - với vai trò biểu tượng, công cụ, tài sản và ký ức - sẽ tiếp tục được mua bán, có thể không ồn ào, nhưng bền bỉ, vượt thời gian.

Câu hỏi “50 năm nữa, liệu người ta có còn mua bán vàng bạc hay không?” không chỉ là một bài toán kinh tế, mà là một cách nhìn vào chiều sâu văn hóa và lịch sử nhân loại. Nếu bạn tin rằng thế giới sẽ ngày càng lý trí, minh bạch, không còn khủng hoảng, không còn chiến tranh - có thể bạn sẽ nghĩ vàng bạc lỗi thời.

Nhưng nếu bạn tin rằng con người luôn cần nơi trú ẩn, luôn tìm kiếm sự chắc chắn giữa bất định, thì vàng và bạc - dưới mọi hình thức - vẫn sẽ còn được mua, được bán, được cất giữ, như một phần không thể thiếu của nền văn minh.

Vàng và bạc không chỉ phản chiếu ánh sáng, mà còn phản chiếu bản năng sâu nhất của con người: Tìm kiếm sự bền vững giữa muôn vàn thay đổi.

Huy Minh