Yếu tố quan trọng để thúc đẩy phát triển công nghệ cao

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn chủ trì hội thảo.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh khi phát biểu tại Hội thảo lấy ý kiến góp ý Dự thảo Đề án “Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao, giai đoạn 2025-2035 và định hướng tới 2045” (Đề án), ngày 28/9.

8 nhóm nhiệm vụ và giải pháp

Theo Thứ trưởng, đây là chủ trương lớn của Đảng, nhiệm vụ trọng tâm trong nhiều chiến lược, quy hoạch, chương trình và đề án được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Để thực hiện được chủ trương, nhiệm vụ lớn này, Thứ trưởng cho rằng, cần có sự quyết tâm, thống nhất cao và sự hợp tác hiệu quả giữa các bộ ngành, chính quyền địa phương, cơ sở đào tạo, cơ sở nghiên cứu và doanh nghiệp, cùng với các cơ chế, chính sách đột phá và các nguồn lực đầu tư mạnh mẽ, xứng tầm nhiệm vụ.

Thứ trưởng đề nghị, Ban soạn thảo tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp tại hội thảo, tập trung vào những nội dung cần thực hiện, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của đề án.

Theo ông Đặng Văn Huấn - Giám đốc Dự án Nâng cao chất lượng giáo dục đại học (SAHEP) cho biết, đề án nhằm chuẩn bị dồi dào nguồn nhân lực STEM, có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao đáp ứng nhu cầu mở rộng đầu tư phát triển các lĩnh vực công nghệ cao, nhất là đội ngũ nhân lực tài năng có khả năng tham gia sâu vào công đoạn nghiên cứu và phát triển trong một số lĩnh vực công nghệ then chốt.

Ông Đặng Văn Huấn - Giám đốc Dự án Nâng cao chất lượng giáo dục đại học (SAHEP) trình bày tóm tắt dự thảo Đề án.

Đề án đề cập đến 8 nhóm nhiệm vụ và giải pháp:

Thứ nhất, tăng cường giáo dục và hướng nghiệp STEM;

Thứ hai, hiện đại hóa chương trình và phương thức đào tạo;

Thứ ba, triển khai các chương trình đào tạo tài năng STEM gắn với phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh then chốt;

Thứ tư, hoàn thiện và triển khai các chính sách hỗ trợ người học, thu hút người giỏi;

Thứ năm, hoàn thiện và triển khai các chính sách đào tạo, thu hút và giữ chân đội ngũ giảng viên giỏi;

Thứ sáu, tăng cường đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa cơ sở vật chất;

Thứ bảy, thúc đẩy nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn kết với đào tạo nhân lực chất lượng cao trong các cơ sở giáo dục đại học;

Thứ tám, mở rộng hợp tác, liên kết trong nước và quốc tế.

Cần định hướng cho học sinh lựa chọn STEM

Mục tiêu của Đề án giai đoạn 2025 – 2030 là, tỉ lệ người theo học các ngành STEM đạt 35% ở mỗi trình độ đào tạo, trong đó ít nhất 2,5% thuộc các ngành khoa học cơ bản và 18% thuộc các ngành liên quan tới công nghệ số.

Về chỉ số chất lượng tuyển sinh đại học của phần lớn nhóm ngành STEM được cải thiện và cao hơn mức trung bình chung, ít nhất 40% học sinh từ các trường THPT chuyên học các ngành STEM.

Mục tiêu giai đoạn 2030 - 2035, tỉ lệ người học các ngành STEM đạt 40% ở mỗi trình độ đào tạo, trong đó ít nhất 3% thuộc các ngành khoa học cơ bản và 20% các ngành liên quan công nghệ số.

Dự kiến tổng kinh phí thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu của đề án đến năm 2030 khoảng 20.000 tỉ đồng; trong đó ngân sách Nhà nước khoảng 16.000 tỉ đồng và nguồn vốn hợp pháp khác khoảng 4.000 tỉ đồng.

Có 25 cơ sở giáo dục đại học công lập và 3 cơ sở giáo dục đại học ngoài công lập được ưu tiên đầu tư và triển khai chương trình đào tạo tài năng.

GS.TS Chử Đức Trình - Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ (ĐH Quốc gia Hà Nội).

Trao đổi tại hội thảo, các đại biểu thống nhất đề án được xây dựng kỹ lưỡng, công phu với ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt trong sự phát triển công nghệ cao của đất nước, đồng thời, đưa ra những góp ý, đề xuất để hoàn thiện đề án hiệu quả.

Cho rằng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao chưa tương xứng với tiềm năng của Việt Nam; Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ (ĐH Quốc gia Hà Nội) Chử Đức Trình nhìn nhận, mỗi cơ sở giáo dục đại học cần tạo ra chuẩn đào tạo mạnh hơn nữa, ưu tiên hơn vào những ngành mũi nhọn, thế mạnh của Việt Nam như công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, khoa học kỹ thuật dữ liệu.

Với vai trò là một trong những đơn vị nghiên cứu về công nghệ, kỹ thuật hàng đầu cả nước, Trường ĐH Công nghệ (ĐH Quốc gia Hà Nội) luôn tiên phong các hướng đào tạo công nghệ mới, tiếp cận xu hướng của thế giới, chuẩn bị tốt nhất về nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường lao động toàn cầu.

Nhấn mạnh sự cần thiết, Trung tướng Nguyễn Văn Oanh, Cục trưởng Cục Nhà trường (Bộ Quốc phòng) đánh giá, Đề án không chỉ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực mà còn phục vụ hiệu quả cho công cuộc bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Do đó, cần nghiên cứu các giải pháp đào tạo dài hạn hơn, đặc biệt là định hướng cho các em học sinh lựa chọn STEM ngay từ giáo dục phổ thông.

Bộ GD&ĐT cần rà soát, tạo ra sự thuận lợi hơn cho việc thành lập các cơ sở giáo dục đào tạo công nghệ cao, là đề xuất của ông Đặng Quang Vinh, chuyên gia cao cấp phát triển doanh nghiệp Ngân hàng Thế giới.

Ngoài ra, ông Vinh gợi mở, có thể xây dựng cơ chế thí điểm cho những mô hình đào tạo mới có sự kết hợp với doanh nghiệp, nước ngoài để mở rộng hơn các chương trình đào tạo.

Chuyên gia góp ý dự thảo Đề án.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh khoa học công nghệ đang thay đổi từng ngày, nước ta có cơ hội lớn để thu hút đầu tư và phát triển các lĩnh vực công nghệ chiến lược, nền tảng của cách mạng công nghiệp lần thứ tư như: vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, công nghệ sinh học, năng lượng mới và vật liệu tiên tiến, cũng như các lĩnh vực ứng dụng những công nghệ đó.

Tuy nhiên, cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, điểm nghẽn lớn nhất của Việt Nam hiện nay là sự thiếu hụt đội ngũ nhân lực khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán (STEM) có trình độ, kỹ năng đáp ứng yêu cầu của các tập đoàn công nghệ lớn.

Sự thiếu hụt nguồn nhân lực này sẽ là nguy cơ lớn có thể làm Việt Nam tuột mất cơ hội thu hút đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế, nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Minh Phong

Song Minh - VNU Media