Y tế biển đảo - điểm tựa giữa trùng khơi - Bài 3: Khẩn trương cứu người trên biển

Cấp cứu kịp thời

Cồn Cỏ (Quảng Trị) là hải đảo tiền tiêu cửa ngõ phía Nam của Vịnh Bắc bộ, nằm vắt ngang vĩ tuyến 17, cách đất liền tỉnh Quảng Trị 27km, hàng ngày có rất nhiều tàu thuyền đi ngang qua theo hải trình. Khi không may có sự cố, người bị nạn thường được đưa vào Trung tâm y tế (TTYT) quân dân y huyện đảo cấp cứu. Nhiều vụ tai nạn phải huy động tàu kiểm ngư hay tàu cá ngư dân ra hiện trường để cấp cứu kịp thời.

“Đảo Cồn Cỏ bình thường vắng vẻ là vậy, nhưng khi có việc xảy ra, mọi người ai cũng đồng lòng với công tác cứu nạn, cứu hộ. Có những đêm khuya sấm chớp đì đùng, sóng biển cuộn trào như muốn nuốt chửng con tàu chúng tôi đi tiếp cận, cấp cứu người bệnh gặp nạn trên biển”, BS Lê Văn Danh, Giám đốc TTYT quân dân y huyện đảo Cồn Cỏ, tâm sự.

Các y, bác sĩ Trung tâm y tế quân dân y huyện đảo Cồn Cỏ cấp cứu ngư dân Nguyễn Văn Đăng bị đội quỵ khi cách cách đảo Cồn Cỏ 26 hải lý

Mở đầu câu chuyện về hành trình cứu người trên biển, BS Lê Văn Danh vẫn nhớ như in một ca cấp cứu đột quỵ cách nay chưa lâu.

“Lúc ấy tầm 13 giờ 30, trời mưa nặng hạt, sóng gió mù mịt, tàu thuyền cách đảo hơn 1 hải lý chỉ thấy thấp thoáng thì anh em trong đơn vị nghe cán bộ Đồn Biên phòng Cồn Cỏ báo có ca cấp cứu. Người bệnh là ông Nguyễn Văn Đăng (sinh năm 1959, ngụ tỉnh Quảng Bình, thuyền trưởng tàu cá QB 98863 - TS) bị đột quỵ. Lúc ấy, tàu cá của ông Đăng còn cách đảo Cồn Cỏ khoảng 26 hải lý về phía Đông Bắc. Trước tình trạng thập tử nhất sinh của người bệnh, tổ y tế cấp cứu, TTYT quân dân y huyện đảo Cồn Cỏ cùng bộ đội biên phòng trên đảo huy động tàu cá đang neo đậu tại âu tàu đi cứu người. Hơn 2 giờ vật lộn với sóng to, gió lớn, tàu chúng tôi tiếp cận tàu ngư dân gặp nạn. Lúc này, ông Đăng hết sức nguy kịch, huyết áp tăng cao, co giật, lơ mơ. Mọi người triển khai ngay các biện pháp sơ cứu kịp thời và đưa ông về đảo. Sau khi được cán bộ, nhân viên y tế trên đảo xử trí cấp cứu và theo dõi suốt đêm, ông Đăng đã qua cơn nguy kịch”, BS Lê Văn Danh nhớ lại.

Trung tá quân y Phạm Văn Bảy, nhà giàn DK1/14, cứu chữa ngư dân bị nạn vào tháng 9-2023. Ảnh: QUANG HUY

Xuôi về thềm lục địa phía Nam, cách đây chưa lâu, trong lúc cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1/14 đang chuẩn bị bữa cơm chiều, bất chợt máy I-com sóng cực ngắn trên kênh 14A vang tiếng gọi cầu cứu có ngư dân gặp nạn. Giữa lúc biển động, thấp thoáng trong những con sóng cao lớn như nuốt chửng tàu cá B.Th-2169 phía dưới nhà giàn.

Trung tá quân y Phạm Văn Bảy móc một chân vào cầu thang, nhoài người quăng dây mồi cho ngư dân, bám dây leo lên tàu cá để sơ cứu người bệnh. Giây phút thót tim qua mau, người bệnh được đưa lên sàn nhà giàn an toàn.

“Trong quá trình lặn ở độ sâu 20m xuống đáy biển bắt hải sâm, do bình oxy bị hỏng, ngư dân Trần Văn Lợi (24 tuổi) không kịp bơi lên mặt nước nên ngạt nước và hôn mê. Lúc tôi nghe nhịp tim, kiểm tra tròng mắt, đo huyết áp, thổi ngạt…, anh Lợi không động đậy chân tay, nhịp thở yếu, bụng trướng to. Xác định người bệnh bí tiểu, giãn bàng quang, có nguy cơ vỡ bàng quang dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời, tôi luồn ngay ống thông tiểu qua niệu đạo, hút nước tiểu người bệnh ra ngoài”, Trung tá Phạm Văn Bảy kể lại.

Nghĩa tình tủ thuốc ngư dân

Có ra vùng biển miền Trung vào những ngày mưa bão, mới thấu hiểu sự khó khăn của các y, BS ở TTYT quân dân y trong hành trình cứu người giữa trùng khơi; nhất là những ca cấp cứu trong điều kiện gió bão, khó khăn còn nhân lên bội phần.

Với hơn 20 năm hành nghề khai thác hải sản ở ngư trường Trường Sa, ông Dương Năm (đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) thông tin, mỗi chuyến ra khơi, ngư dân đánh bắt xa bờ thường lênh đênh trên biển cả tháng trời và đối mặt với nhiều hiểm nguy, cùng những tai nạn tiềm ẩn, sự cố về sức khỏe nhưng thường khó cứu chữa kịp thời do xa đất liền. Một con tàu ra khơi thường có ít nhất 15 thuyền viên, quãng thời gian đánh bắt có khi cả tháng trời, nên những lúc ốm đau trên biển mới thấy viên thuốc quý giá đến nhường nào.

Các y, bác sĩ Trung tâm y tế quân dân y huyện đảo Cồn Cỏ ra khơi cấp cứu ngư dân gặp nạn khi đang đánh bắt trên biển

“Mới đây, tại buổi trao tặng 100 tủ thuốc với các loại thuốc điều trị và dụng cụ sơ cấp cứu, nẹp, bông băng gạc do Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, Ban Chỉ đạo Thanh niên ngành y tế thực hiện tại cảng Lý Sơn, nhiều ngư dân vui mừng khi từ nay, trong những chuyến đi biển dài ngày, họ có thêm nhiều loại thuốc thiết yếu. Có tủ thuốc, ngư dân thêm vững tin khi hành nghề giữa khơi xa”, ông Dương Năm phấn khởi chia sẻ.

Ngoài việc thường xuyên tổ chức khám bệnh và cấp phát thuốc cho bà con, những năm gần đây, ngành y tế còn thường xuyên mở các khóa tập huấn trang bị một số kiến thức cơ bản về cấp cứu ban đầu trên biển và hướng dẫn cách sử dụng thuốc. Do đó, đến nay, nhiều ngư dân đánh bắt xa bờ dần sử dụng thuần thục dụng cụ sơ cấp cứu, biết cách tự sơ cứu, điều trị các bệnh thông thường.

“Trước đây, trong quá trình đánh bắt trên biển, nếu chẳng may bị thương tích, ngư dân chưa có kiến thức về sơ cấp cứu nên chủ yếu là sơ cứu bằng kinh nghiệm dân gian. Cách xử trí đôi khi chưa đúng, chưa hợp lý khiến bệnh nhẹ thành nặng, nguy cơ để lại dị tật cao, thậm chí tử vong. Song, từ khi được tham gia các lớp tập huấn sơ cấp cứu ban đầu, chúng tôi dần nhận ra sai lầm lớn nhất khi vận chuyển bạn thuyền gặp nạn là chưa cầm máu vết thương, chưa cố định xương gãy hoặc người bất tỉnh chưa được sơ cứu. Những trường hợp này đều đòi hỏi phải xử lý đúng đắn mới cứu được”, ông Dương Năm đúc kết.

Đến nay, hàng ngàn tủ thuốc miễn phí đã được ngành y tế cũng như các tổ chức xã hội trao tặng ngư dân đánh bắt xa bờ, trang bị trên tàu cá ở các tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi, Quảng Nam, TP Huế và TP Đà Nẵng. Từ đây, tủ thuốc đã đồng hành nhiều ngư dân miền Trung trong hành trình vươn khơi xa để tìm kiếm, khai thác tiềm năng kinh tế biển và góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

TS-BS Hà Anh Đức, Chánh Văn phòng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, cho biết, các tủ thuốc trao tặng ngư dân được thiết kế để có thể dễ dàng gắn cố định trên tàu, mỗi tủ thuốc có đầy đủ các loại thuốc điều trị bệnh thường gặp và dụng cụ sơ cứu khẩn cấp. Đây là những vật dụng rất cần thiết, giúp ngư dân có thể tự chăm sóc sức khỏe trong trường hợp ở dài ngày trên biển, không tiếp cận được với các cơ sở y tế.

“Thời gian tới, Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam phối hợp Ban Chỉ đạo Thanh niên ngành y tế, các đơn vị của địa phương và đơn vị đồng hành tiếp tục trao tặng tủ thuốc đến ngư dân ở các địa phương khác”, TS-BS Hà Anh Đức thông tin.

VĂN THẮNG - QUANG HUY