Ý kiến trái chiều việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, điều hòa

Đề nghị loại mặt hàng xăng, điều hòa

Báo cáo giải trình, tiếp thu về mặt hàng điều hòa nhiệt độ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống “đang được áp dụng ổn định”, nhằm hạn chế tiêu dùng, tiết kiệm điện, bảo vệ môi trường.

Tiếp thu ý kiến, cơ quan soạn thảo “đang cân nhắc” phương án giới hạn lại phạm vi các mặt hàng điều hòa nhiệt độ bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội).

Đối với mặt hàng xăng, theo cơ quan thẩm tra, xăng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt tại Việt Nam từ năm 1995. Để khuyến khích sử dụng xăng sinh học, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã quy định mức thuế suất ưu đãi đối với mặt hàng xăng E5 là 8%, E10 là 7% (thấp hơn so với mức thuế suất 10% áp dụng đối với mặt hàng xăng khoáng).

Theo Ủy ban Kinh tế và Tài chính, quy định này phù hợp với mục tiêu của thuế tiêu thụ đặc biệt là điều tiết tiêu dùng đối với hàng hóa cần sử dụng tiết kiệm và phù hợp với thông lệ quốc tế. Do vậy, việc thu thuế này với xăng (bao gồm cả xăng E5, E10) như hiện nay là phù hợp, góp phần giảm phát thải và định hướng tiêu dùng tiết kiệm.

Phát biểu ý kiến, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) nhấn mạnh, mục tiêu chính của đánh thuế này nhằm thay đổi hành vi tiêu dùng, hạn chế tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khỏe, ảnh hưởng không tốt cho cộng đồng. “Thu ngân sách là có nhưng không phải là mục tiêu chính của thuế tiêu thụ đặc biệt”, ông Cường nói.

Đại biểu đoàn Hà Nội dẫn chứng, với điều hòa nhiệt độ, dự thảo vẫn đưa vào danh sách chịu thuế này. Ban soạn thảo cũng nói “đang nghiên cứu” phương án giới hạn lại phạm vi nhưng rõ ràng là vẫn còn chịu thuế.

“Điều hòa nhiệt độ là sản phẩm tiêu dùng phổ biến và thực sự không có gì thay thế, đánh thuế cao bao nhiêu, người dân vẫn phải dùng. Vì vậy, tôi đề nghị bỏ điều hòa nhiệt độ ra khỏi đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt", ông Cường nêu.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) cũng nêu quan điểm với mặt hàng điều hòa, cần thực hiện theo lộ trình, đánh thuế sản phẩm làm sao phải đúng bản chất. Với những mặt hàng thiết yếu như với xăng thì không thể hạn chế sử dụng.

“Xăng vừa chịu thuế bảo vệ môi trường, vừa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, vậy có đúng bản chất không?", theo ông Nguyễn Trường Giang, có thể áp dụng tăng thuế bảo vệ môi trường nếu thấy cần thiết.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông).

Đối với mặt hàng điều hòa, theo ông Giang, cũng không nên đánh thuế, vì đây là mặt hàng thiết yếu. Sản phẩm này cũng đang được áp dụng công nghệ, tiết kiệm điện. "Với mặt hàng xăng và điều hòa 90.000 BTU trở xuống không nên đánh thuế tiêu thụ đặc biệt", ông Giang cho hay.

Đánh thuế “sốc” để thay đổi hành vi?

Với sản phẩm thuốc lá và rượu, bia, ông Hoàng Văn Cường đồng tình đánh thuế tiêu thụ đặc biệt vì đây là sản phẩm ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng. Song điều ông Cường quan tâm là cách đánh thuế thế nào để có thể mang lại hiệu quả, giảm tiêu dùng.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn.

Dự thảo luật đưa ra phương án từ 2026 - 2030 sẽ tăng 5% với sản phẩm rượu bia và tăng mỗi năm 1.000 đồng/bao thuốc lá. “Cách tăng đều đều 5% như vậy có ý nghĩa gì? Có làm cho người tiêu dùng thay đổi hành vi không? Hay người tiêu dùng lại thấy mức thay đổi này không đáng bao nhiêu, nên cứ dùng đều”, ông Cường băn khoăn.

Đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích, cách thức đánh thuế tăng đều theo hàng năm không phải mục tiêu thay đổi hành vi tiêu dùng mà có thể khiến người tiêu dùng dần dần thích nghi.

Từ phân tích trên, ông Cường đề nghị bỏ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đều hàng năm, mà tăng một đợt nhưng với mức cao và có thể vài năm tăng một lần.

Có quan điểm ngược lại, đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, sau đại dịch COVID-19, hiện doanh nghiệp đang rất khó khăn, đang phải gồng mình vượt lên, do vậy, việc đánh thuế phải cân nhắc, đặt trong bối cảnh khó khăn chung.

Nhấn mạnh quan điểm tăng thuế đột ngột có thể gây lợi bất cập hại, người tiêu dùng tìm đến sản phẩm thủ công, có thể làm gia tăng buôn lậu. Mặt khác, áp thuế với rượu, bia sẽ ảnh hưởng đến thu nhập hàng triệu người, tạo ra "cú sốc" việc làm và an sinh xã hội.

Do vậy, ông Thắng ủng hộ phương án thu thế với lộ trình tăng chậm hơn, làm sao để tạo điều kiện để doanh nghiệp và thị trường có thời gian thích nghi, hướng tới mục đích hài hòa và an sinh xã hội.

Luân Dũng