Xuống rạn biển bắt tôm hùm giống

Phút nghỉ ngơi sau chuyến lặn biển bắt tôm hùm giống của thợ lặn - Ảnh: S.H

Từ 9 giờ sáng, bãi đá ở cuối bãi tắm Cửa Tùng đã nhộn nhịp tiếng cười nói. Cánh thợ lặn í ới hỏi thăm nhau xem đánh bắt được nhiều tôm hùm giống không.

Sau gần 1 giờ đồng hồ lặn ngụp dưới nước, anh Nguyễn Văn Sơn ở khu phố Hòa Lý Hải, thị trấn Cửa Tùng mới nhanh chóng lên bờ rồi lấy chiếc chai nhựa chứa 3 - 4 con tôm hùm giống bắt được cho vào chiếc xô đựng nước biển. Tranh thủ phút nghỉ ngơi trước khi xuống biển, anh Sơn cho biết, bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 4 âm lịch hằng năm, khi trời êm, biển lặng, tôm hùm giống tập trung nhiều ở các rạn đá, san hô, cũng là lúc cánh thợ lặn ở thị trấn Cửa Tùng sửa soạn đồ nghề chuẩn bị cho một mùa lặn bắt tôm hùm giống... bán cho thương lái. Nghề lặn bắt tôm hùm giống không phải ai cũng làm được, công việc này chỉ dành cho những thanh niên khỏe mạnh, mắt thật tinh mới phát hiện được mấy cọng râu tôm hùm giống ló ra trong hốc rạn đá.

Tôm hùm giống rất nhỏ và nhanh nhẹn, thợ lặn phải thật tinh ý mới phát hiện chúng núp trong các kẽ đá và lỗ nhỏ để dùng cây tăm xe đạp chọc vào, con tôm thấy động sẽ bung ra. Thợ lặn nhanh chóng dùng tay chộp lấy và cho vào chai nhựa mang theo bên mình. Do tôm hùm có đặc tính bám vào các rạn đá nên trong quá trình lặn, người thợ phải “áp sát” vào rạn đá nên rất dễ bị sóng xô trượt ngã va đập vào đá ngầm gây chấn thương hoặc bị con vẹm, hà cắt làm chảy máu da thịt... Những thợ lặn gần bờ bình quân mỗi ngày bắt được khoảng 30 - 40 con tôm hùm giống bán cho thương lái với giá 36 nghìn đồng/con.

Anh Trần Xuân Vũ ở khu phố Hòa Lý Hải góp chuyện, những thợ lặn bắt tôm hùm giống gần bờ không phải là thợ lặn “chuyên nghiệp” nên sản lượng bắt được rất ít. Các thợ lặn “chuyên nghiệp” phải ra xa hơn để khai thác.

Muốn làm nghề thợ lặn “chuyên nghiệp” cũng đơn giản, chỉ cần đầu tư số tiền khoảng 30 - 40 triệu đồng để mua một chiếc thuyền công suất nhỏ, mua hệ thống máy chuyển khí, bộ quần áo người nhái, kính đeo mắt, đèn pin chống nước chuyên dụng, găng tay, giày nhựa, dây chì nặng khoảng 10 - 15 kg (đeo vào thắt lưng để thợ lặn chìm nhanh xuống đáy biển và di chuyển dưới đáy biển)... là có thể ra biển hành nghề.

Thường các chuyến đánh bắt cách bờ biển khoảng từ 0,3 - 0,5 hải lý. Ra đến nơi, thợ lặn bắt đầu khởi động cho máy nổ chạy rồi nối dây từ máy nổ qua bộ phận tạo khí dẫn đến chiếc bình đựng khí to (loại bình thường thấy ở các điểm bơm, vá lốp xe ô tô). Chiếc bình này sẽ cung cấp oxy cho các thợ lặn thông qua ống chuyển khí bằng cao su dài khoảng 70 - 100 m (to bằng ngón tay cái).

Sau khi kiểm tra kỹ thuật cẩn thận từng dụng cụ mang theo xuống biển cũng như ống chuyển khí, các thợ lặn ngậm ống, đeo kính lặn và nịch dây chì (nặng khoảng 10 - 15 kg) vào người rồi quăng mình xuống biển mất hút. Trên thuyền lúc này chỉ còn lại một người vừa trực để xử lý khi sự cố xảy ra, vừa chờ nhận tôm hùm giống mà các thợ lặn đánh bắt được dưới đáy biển lên thuyền.

Xuống đến đáy biển, cánh thợ lặn bắt đầu chậm rãi di chuyển luồn lách theo các khe, hốc rạn đá để tìm nơi tôm hùm thường đẻ trứng và tôm hùm giống sau khi nở thường ẩn nấp ngay tại đó. Thợ lặn phải thật tinh mắt và có kinh nghiệm mới biết được trong hốc đá có tôm giống.

Mỗi lần lặn xuống, thợ lặn có thể đánh bắt khoảng 3 - 4 giờ đồng hồ dưới rạn đá. Cứ tay rọi đèn, mắt dán vào các vách đá nằm sâu hơn 3 - 4 m nước để bắt tôm hùm giống. Bình quân mỗi ngày, thợ lặn biển giỏi có thể bắt được khoảng 100 - 200 con tôm hùm giống bán cho thương lái với thu nhập từ 3 - 6 triệu đồng.

Được biết, nghề nuôi tôm hùm lồng ở các tỉnh như Phú Yên, Khánh Hòa, Quảng Ngãi... đang phát triển mạnh và phụ thuộc nguồn giống ngoài tự nhiên. Do nguồn tôm hùm giống tại chỗ chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu nên phải trông chờ từ các địa phương khác. Tôm hùm giống tự nhiên đề kháng tốt, dễ nuôi, nhanh lớn nên các chủ trang trại nuôi tôm sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để mua hàng từ các thương lái.

Thu nhập tương đối cao nhưng đây là nghề luôn phải đối mặt với hiểm nguy rình rập. Đã có không ít người phải mang thương tật hoặc bỏ mạng bởi các nguyên nhân như chân vịt tàu, thuyền vướng vào dây nén khí bị đứt; dây nén khí bị gập khúc, hệ thống máy chuyển khí không hoạt động... Khi phát hiện các dấu hiệu nguy hiểm, thợ lặn phải nhanh chóng tháo dây chì, bỏ túi đựng thủy sản để ngoi lên mặt nước. Chỉ cần muộn vài phút, vài giây, lượng oxy không còn để nuôi cơ thể sẽ khiến tay, chân tê liệt, máu trào ra từ mũi, miệng, tai... Nếu may mắn thoát chết thì cũng bị thương tật suốt đời.

“Mỏ” tôm hùm giống ở rạn đá thị trấn Cửa Tùng được xem là “lộc biển” của nhiều ngư dân. Những ngư dân mưu sinh bằng nghề lặn biển đều hiểu được sự vất vả, gian truân, hiểm nguy nhưng bù lại, việc có được tiền triệu sau một ngày làm việc là niềm vui và động lực để họ theo nghề.

Sỹ Hoàng