Xuất khẩu khởi sắc giúp hỗ trợ giá gạo phục hồi

24/3/2025 Gốc

Gạo thơm và gạo chất lượng cao vẫn đang là lợi thế cho gạo Việt Nam để giữ giá xuất khẩu cao, không bị áp lực cạnh tranh, bởi gạo Ấn Độ vốn thuộc chủng loại cấp thấp. Hiện tại, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp các bộ, ngành để kiểm soát giá lúa gạo vào thời điểm thu hoạch và có chiến lược, giải pháp tăng giá gạo xuất khẩu trong thời gian tới…

Trong tháng 3/2025, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã nhích lên.

Từ cuối năm 2024 đến cuối tháng 2/2025, giá lúa trong nước và giá gạo xuất khẩu liên tục giảm sâu. Tuy nhiên, đến nửa đầu tháng 3/2025, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã bắt đầu tăng nhẹ, trong khi các nước khác vẫn tiếp tục giảm.

Thông tin cụ thể hơn, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết vào thời điểm ngày 15/3/2025, trên thị trường xuất khẩu, gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 392 USD/tấn, tăng 3 USD/tấn so với một tuần trước đó.

PHÂN KHÚC GẠO CHẤT LƯỢNG CAO VẪN LÀ ƯU THẾ

Hiện gạo 25% tấm của Việt Nam đang chào bán ở mức 364 USD/tấn; gạo 100% tấm ở mức 307 USD/tấn. Trong khi đó, giá gạo xuất khẩu cùng loại của Ấn Độ đã giảm xuống mức thấp nhất trong 21 tháng qua do nhu cầu yếu và sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu khác. Gạo 5% tấm của Thái Lan cũng giảm xuống 7-10 USD/tấn so với cuối tuần trước do biến động tỷ giá.

Tại hội nghị về sản xuất và thị trường lúa gạo do Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì mới đây, ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhận định rằng năm 2025, nhu cầu nhập khẩu gạo trên toàn cầu vẫn có khả năng duy trì cao. Ưu thế gạo thơm và chất lượng cao được ưa chuộng tại các thị trường cao cấp như EU, Hoa Kỳ và Nhật Bản… đang là lợi thế của gạo xuất khẩu Việt Nam. Tuy nhiên, Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng từ tháng 9/2024 đang tạo áp lực lớn lên các quốc gia xuất khẩu khác, đặc biệt là gạo trắng cấp thấp.

"Giá gạo giảm sâu trong 2 tháng đầu năm, không hẳn do dư thừa mà là những tình huống về mặt mùa vụ của khu vực. Vì vậy, cần phải đẩy mạnh cung cấp thông tin nhanh chóng, kịp thời về tình hình sản xuất, thời tiết mùa vụ, thị trường lúa gạo trong nước và thế giới tới các địa phương, doanh nghiệp và bà con nông dân".

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam.

Khẳng định gạo Việt Nam có phân khúc riêng, ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, cho rằng chúng ta không e ngại việc Ấn Độ xả gạo. Bởi 80% gạo xuất khẩu của Việt Nam ở phân khúc chất lượng cao, nên mức độ ảnh hưởng về giá do gạo của Ấn Độ quay trở lại thị trường, chủ yếu là chất lượng thấp, chỉ là tạm thời.

Mặt khác, nguồn cung nội địa hạn chế khiến Việt Nam không rơi vào tình trạng bán tháo, giảm áp lực giá trong ngắn hạn. Hơn nữa, theo dự báo, trong năm 2025, Trung Quốc cần nhập khẩu 5-6 triệu tấn; Philippines sẽ vẫn phải nhập khẩu 4,5-4,7 triệu tấn. “Xuất khẩu gạo sẽ khởi sắc từ quý 2/2025, đây là yếu tố hỗ trợ giá gạo Việt Nam phục hồi”, ông Bình nhận định.

Đồng tình, ông Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Sóc Trăng cho biết vụ thu hoạch lúa gạo đông xuân đã bắt đầu và dự kiến đạt đỉnh vào cuối tháng 3, đầu tháng 4/2025. Năm nay, nông dân trồng lúa thơm và lúa đặc sản như ST25 vẫn được doanh nghiệp, thương lái mua cao hơn cùng kỳ.

THÁO GỠ KHÓ KHĂN CHO DOANH NGHIỆP XUẤT KHẨU GẠO

Qua phân tích và dự báo, đánh giá về nhu cầu gạo trên thế giới cho thấy triển vọng tốt đối với lúa gạo Việt Nam. Do đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương kiểm tra, đánh giá đúng thực trạng tình hình thị trường lúa gạo trong nước, khi phân khúc lúa gạo chất lượng cao (chiếm 80% sản lượng xuất khẩu), vẫn ổn định về giá cả do không cạnh tranh nhiều với Ấn Độ và Thái Lan ở phân khúc gạo chất lượng thấp. Mặt khác, phải khẩn trương sửa đổi, bổ sung Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Đối với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Phó Thủ tướng yêu cầu khẩn trương xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về hoạt động sản xuất, xuất khẩu lúa gạo; “đặt hàng” nghiên cứu xây dựng mô hình kinh tế để phục vụ quản lý nhà nước về thị trường lúa gạo. Đồng thời, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng lúa gạo khẩn trương hoàn thiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp…

Các địa phương bám sát Luật Đất đai, các nghị định về đất nông nghiệp, hỗ trợ nông nghiệp, rà soát, có tiêu chí lựa chọn các vùng sản xuất lúa lớn để triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, chuẩn bị và đề xuất gói chính sách đi kèm.

“Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần xem xét, quy hoạch lại mùa vụ, diện tích sản xuất lúa gạo theo hướng chủ động hạ tầng thủy lợi, giao thông, thích ứng với biến đổi khí hậu; phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu lúa gạo quốc gia mạnh mẽ, đăng ký bản quyền, chỉ dẫn địa lý để phục vụ xúc tiến thương mại, mở thêm các thị trường mới; phát triển thương mại điện tử cho ngành hàng lúa gạo…”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Về phía Ngân hàng Nhà nước, Phó Thủ tướng đề nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến thời hạn, hạn mức vay, điều kiện vay vốn và giải ngân; nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi để doanh nghiệp đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động lưu trữ, chế biến, vận chuyển, xuất khẩu lúa gạo.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2024-2025 dự kiến đạt mức cao kỷ lục 533,7 triệu tấn (gạo xay xát), tăng 11 triệu tấn so với năm 2024. Nguồn cung toàn cầu dự báo đạt 712,8 triệu tấn (tăng 9,5 triệu tấn). Tiêu thụ toàn cầu dự báo ở mức cao 530,3 triệu tấn, tăng 6,2 triệu tấn so với năm 2024, nhờ sự gia tăng tiêu thụ tại các quốc gia như Ấn Độ và Philippines. Dự trữ cuối kỳ ước tính đạt 182,5 triệu tấn, tăng 3,4 triệu tấn so với năm 2024 (Ấn Độ và Trung Quốc chiếm đến 81% lượng dự trữ toàn cầu). Thương mại toàn cầu dự kiến đạt 58,5 triệu tấn với nhu cầu tăng mạnh từ các thị trường lớn như Philippines và Indonesia.

Ông Đỗ Đức Duy, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường

"Để chặn đà giảm, giữ ổn định và kéo giá gạo tăng trở lại, cần thực hiện các giải pháp sau.

Thứ nhất, cần tính toán giải pháp nâng cao năng lực hệ thống kho chứa để thu mua tích trữ trong lúc cao điểm.

Thứ hai, hạn ngạch cho vay để doanh nghiệp thu mua dự trữ hiện đang ngắn, lãi suất chưa thực sự hấp dẫn. Do đó, Ngân hàng Nhà nước và các doanh nghiệp cần làm rõ thêm nhu cầu nguồn vốn tín dụng để đáp ứng năng lực dự trữ hiện tại.

Thứ ba, các địa phương phải tăng cường thanh tra, kiểm tra; xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng thời điểm khó khăn để ép giá nông dân.

Thứ tư, để ổn định thị trường về lâu dài, các doanh nghiệp xuất khẩu đầu mối phải có chuỗi liên kết với bà con nông dân, từ việc sản xuất đến thu mua, xay xát, chế biến, xuất khẩu. Tức là hình thành các chuỗi, doanh nghiệp phải có quy mô lớn, đảm bảo năng lực về vốn, hệ thống kho lưu trữ, có hệ thống “cánh tay nối dài” là các hợp tác xã để thu mua, vận chuyển lúa gạo".

Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA)

"Năm 2023 Việt Nam xuất khẩu trên 8 triệu tấn, năm 2024 đạt khoảng 9 triệu tấn. Điều này khẳng định, các doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động tìm kiếm thị trường, lượng lúa hàng hóa sản xuất ra, nên không lo ngại vấn đề tiêu thụ.

Để tháo gỡ khó khăn trong tiêu thụ gạo hiện nay, đề nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại xem xét tăng hạn mức, kéo dài thời gian cho vay đối với các doanh nghiệp xuất khẩu vay mua gạo để dự trữ, hạn chế bán ra ồ ạt như hiện nay. Đề nghị Bộ Công Thương kích hoạt giá sàn gạo xuất khẩu với mức 500 USD/tấn. Bộ Tài chính tháo gỡ vướng mắc trong hoàn thuế giá trị gia tăng.

Khi có tài chính ổn, doanh nghiệp và nông dân tự tin giữ hàng lại nếu thấy thị trường không tốt. Việc giữ lại kho nông dân, kho cung ứng, kho xuất khẩu... cùng nhau giữ hàng như vậy giúp phần nào ngăn chặn việc giảm giá, thậm chí kéo giá tăng".

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 12-2025 phát hành ngày 24/3/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1308