Xuất khẩu cá rô phi trở lại 'đường đua' tại thị trường Brazil

Sáng 5/5, thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Brazil cho biết, vừa qua, Công báo của Brazil đã đăng tải thông báo của Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil về việc chính thức thu hồi lệnh đình chỉ nhập khẩu cá rô phi của Việt Nam.

Đây là một trong những kết quả cụ thể và sớm nhất hai Bên đạt được trong việc triển khai các mục tiêu nêu trong Kế hoạch hành động, giai đoạn 2025 - 2030, đưa quan hệ Đối tác chiến lược giữa hai nước phát triển toàn diện và thực chất; đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển cũng như phục vụ lợi ích của nhân dân hai nước.

Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil chính thức thu hồi lệnh đình chỉ nhập khẩu cá rô phi của Việt Nam.

Trước đó, tháng 2/2024, Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil (MAPA) đã thông báo về việc tạm dừng nhập khẩu cá Việt Nam để đánh giá lại quy trình kiểm dịch y tế hiện hành trước nguy cơ tiềm ẩn lây nhiễm vi-rút TiLV (Tilapia tilapinevirus) - một căn bệnh truyền nhiễm và dễ lây lan ở cá - bên cạnh các hoạt động công nghiệp được cho rằng “không tuân thủ các tiêu chuẩn y tế của Brazil”.

Ngay sau lệnh thu hồi lệnh đình chỉ nhập khẩu cá rô phi của Việt Nam, trong một tuyên bố, Hiệp hội Công nghiệp Cá Brazil (Abipesca) cho biết quyết định của MAPA gây lo ngại cho ngành cá rô phi quốc gia, vốn đang phải đối mặt với chi phí sản xuất cao và sự cạnh tranh không lành mạnh từ các thị trường hoạt động trong điều kiện rất khác biệt so với Brazil.

Tương tự, Hiệp hội nuôi cá Brazil (Peixe BR) cũng đã đưa ra tuyên bố trong đó họ coi quyết định của Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil là “thiếu thận trọng”.

Trước những phản ứng mạnh mẽ cùng lo ngại của các Hiệp hội Brazil về việc nhập khẩu cá rô phi có thể gây ảnh hưởng cho chuỗi thủy sản quốc gia, Chính phủ Brazil cho biết việc cho phép nhập khẩu cá rô phi là một quyết định “không thể đảo ngược”, là một phần trong các cuộc đàm phán của Chính phủ nước này vào cuối tháng 3 vừa qua.

Về mặt kỹ thuật, Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil khẳng định, thông báo dỡ lệnh đình chỉ nhập khẩu cá rô phi Việt Nam “không ảnh hưởng đến tiêu chuẩn cao về phòng vệ sức khỏe quốc gia”.

Dựa trên Phân tích rủi ro nhập khẩu (ARI) được tiến hành sau các cảnh báo của ngành thủy sản trong nước vào năm 2024 liên quan đến khả năng xâm nhập của vi-rút TiLV thông qua nhập khẩu, MAPA kết luận rằng rủi ro khi nhập khẩu phi lê cá rô phi là không đáng kể, vì khả năng tiếp xúc được coi là không đáng kể và đối với cá nguyên con, khả năng tiếp xúc là rất thấp và thường có biện pháp quản lý.

Trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động và hàng xuất khẩu trong nước cần tìm thị trường thay thế, Thương vụ Việt Nam tại Brazil nhận định, việc mở cửa thị trường Brazil cho sản phẩm cá tra và có thể xuất khẩu trở lại sản phẩm cá rô phi sẽ mang đến nhiều cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản.

Qua đó góp phần nâng cao kim ngạch xuất khẩu nói chung, từng bước cân bằng cán cân thương mại và hướng tới mục tiêu đưa kim ngạch thương mại song phương đạt 15 tỷ USD vào năm 2030.

Tuy nhiên, việc hoàn thành các vấn đề kỹ thuật để mở cửa thị trường chỉ là bước khởi đầu, các cơ sở chế biến thủy sản trong danh sách xuất khẩu sang Brazil cần chủ động cập nhật, nghiên cứu và tổ chức thực hiện đúng quy định trong quá trình sản xuất, chế biến thủy sản và sản phẩm thủy sản xuất khẩu thị trường Brazil.

Là một trong những loài cá thịt trắng thơm ngon, lại nhiều dinh dưỡng, cá rô phi ngày càng được các thị trường trên thế giới ưa thích. Những năm vừa qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong nghiên cứu, tổ chức sản xuất cá rô phi. Nhờ vậy, Việt Nam chứng kiến sự tăng trưởng nhanh về diện tích nuôi, năng suất và sản lượng cá rô phi.

Tại Việt Nam, xuất khẩu cá rô phi năm 2024 đạt 41 triệu USD, tăng 138% so với năm 2023. Trong đó, cá điêu hồng (red tilapia) đạt 13 triệu USD, tăng 20%, còn cá rô phi (black tilapia) đạt 28 triệu USD, tăng ấn tượng 348%. Thị trường Mỹ là điểm sáng lớn nhất, với kim ngạch xuất khẩu đạt 19 triệu USD, tăng 572%.

Nói về tiềm năng xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam, ông Nguyễn Hoài Nam - Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho hay, năm 2024, sản lượng cá rô phi trên toàn cầu đạt khoảng 7 triệu tấn, dự kiến sẽ đạt 7,3 triệu tấn năm 2025. Quý I/2025, xuất khẩu cá rô phi tiếp tục tăng trưởng mạnh, đạt gần 14 triệu USD, tăng 131% so với cùng kỳ năm trước, trong đó Mỹ chiếm 46% tỷ trọng với hơn 6 triệu USD, tiếp theo là Nga (1,8 triệu USD) và Bỉ (700 nghìn USD). Các thị trường như Trung Đông, Nhật Bản cũng ghi nhận tăng trưởng tích cực, lần lượt đạt gần 2 triệu USD (tăng 60%) và 992 nghìn USD (tăng gấp đôi)...

Cũng thheo đại diện VASEP, Việt Nam có khí hậu nhiệt đới, diện tích mặt nước lớn, lý tưởng cho nuôi cá rô phi với chu kỳ ngắn (5-6 tháng, trọng lượng 600-800g/con), chi phí nuôi cá rô phi thấp, có công nghệ làm tăng năng suất, giảm dịch bệnh.

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết trong Chiến lược phát triển thủy sản của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cá rô phi là một trong những đối tượng tiềm năng được khuyến khích phát triển và ngành thủy sản mong muốn phát triển không chỉ nuôi ao mà còn khai thác được các vùng hồ chứa.

Hồng Hương