Xuất khẩu cá ngừ cần động lực để tăng tốc trong năm 2025

Số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam cho thấy, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ năm 2024 đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với năm 2023.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong năm qua, xuất khẩu các nhóm mặt hàng cá ngừ của Việt Nam đều tăng so với cùng kỳ. Đáng chú ý, xuất khẩu các sản phẩm cá ngừ chế biến khác sau khi sụt giảm liên tục trong những tháng đầu năm đã tăng trưởng liên tục trong những tháng cuối năm, tăng 24%so với cùng kỳ, chiếm 17% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trái lại, xuất khẩu các sản phẩm cá ngừ đóng hộp lại có xu hướng sụt giảm trong nửa cuối năm. Tính lũy kế cả năm 2024, xuất khẩu cá ngừ đóng hộp tăng 17%.

Các sản phẩm thịt/thịt thăn cá ngừ đông lạnh của Việt Nam vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất. Xuất khẩu nhóm sản phẩm này trong năm 2024 đã tăng trở lại và có xu hướng tăng nhanh trong những tháng cuối năm.

Xuất khẩu cá ngừ năm 2024 đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với năm 2023.

Tại các thị trường, tính đến hết năm 2024 xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường chính vẫn ở mức cao hơn so với năm 2023. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu có xu hướng không ổn định trong nửa cuối năm. Đáng chú trong tháng 12, xuất khẩu cá ngừ sang EU đã tăng nhẹ trở lại.

Cùng với EU, xuất khẩu cá ngừ sang Canada sau một thời gian sụt giảm cũng đã tăng tốc trở lại trong 2 tháng cuối năm. Tính riêng trong tháng 12/2024, xuất khẩu cá ngừ sang Canada tăng 40% so với cùng kỳ năm 2023.

Trái lại, xuất khẩu sang Nhật Bản lại đang sụt giảm liên tục trong 2 tháng cuối năm. Tháng 12/2024, xuất khẩu sang thị trường này giảm 27%. Xuất khẩu sang Israel cũng đang sụt giảm trong tháng 12 này với mức giảm 28% so với cùng kỳ.

Đánh giá về cơ hội và thách thức của ngành cá ngừ trong năm 2025, bà Nguyễn Hà - chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP cho biết, dự kiến ngành cá ngừ Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025 nhờ nhu cầu tiêu thụ đối với các sản phẩm tiếp tục tăng. Ngoài ra, sự đổi mới trong chính sách thuế quan của các thị trường quốc tế, đặc biệt tại Mỹ, sẽ là đòn bẩy cho xuất khẩu.

Theo phân tích, trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Donald Trump, Việt Nam có thể tiếp tục hưởng lợi từ các biện pháp đánh thuế cao đối với các sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, trong những tháng đầu khi các ưu đãi thuế quan theo thỏa thuận trong các hiệp định thương mại được khởi động lại đang là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp gia tăng xuất khẩu sang các thị trường.

Tuy nhiên, theo chuyên gia, hiện tại ngành cá ngừ vẫn còn rất nhiều vấn đề cần phải tháo gỡ để tạo ra động lực thúc đẩy phát triển hơn nữa.

Đối với ngư dân, phải làm sao để cho họ bên cạnh việc tuân thủ các quy định pháp luật bao gồm cả IUU (hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định), có động lực để tăng cường khai thác biển, tái đầu tư để vươn khơi xa; ngư dân được khai thác và tiêu thụ nguyên liệu bình thường.

Bà Hà cho rằng, giải pháp/đề án có thể nghĩ tới là chợ đấu giá để bán được giá tốt nhất cho ngư dân và tập trung được dữ liệu truy xuất nguồn gốc. Soát xét, sửa đổi phù hợp các quy định liên quan đến vùng khai thác. Soát xét, sửa đổi phù hợp các quy định liên quan đến kích thước khai thác tối thiểu của một số loài – đặc biệt là cá ngừ vằn, ngừ vây vàng và các loài di cư.

Bên cạnh đó, cần có chiến lược xây dựng mô hình các tập đoàn, doanh nghiệp lớn về khai thác biển để hợp tác khai thác với các quốc gia có biển – không chỉ mở rộng phạm vi hoạt động mà còn tạo động lực mới cho ngư dân khai thác biển, cho nguồn nguyên liệu dồi dào bền vững hơn.

Với doanh nghiệp, theo chuyên gia, Nhà nước cần tiếp tục việc cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa các thủ tục hành chính.

Trong đó, cần tiếp tục rà soát cải thiện quy trình, thủ tục việc cấp giấy S/C, C/C để giải quyết các bất cập phát sinh trong thời gian qua. Đơn giản hóa và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc đăng ký lựa chọn phương án lấy mẫu thẩm tra theo lô hàng sản xuất hoặc lô hàng xuất khẩu bằng cách cho doanh nghiệp lựa chọn khi gửi kế hoạch sản xuất, xuất khẩu...

"Năm 2025, nếu có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và ngư dân, dự báo xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sẽ có thể tăng trưởng mạnh hơn", chuyên gia nhìn nhận.

Minh Thu