Xóa sổ tài khoản 'ngủ đông'

Trước làn sóng gia tăng tội phạm công nghệ cao và lừa đảo tài chính qua mạng, ngành ngân hàng đang phối hợp các cơ quan liên quan tiến hành làm sạch hệ thống, trong đó có việc xóa sổ hàng chục triệu tài khoản ngân hàng nếu không xác thực danh tính, còn gọi là tài khoản “ngủ đông”.

Hơn 86 triệu tài khoản chưa xác thực

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong hơn 200 triệu tài khoản (TK) ngân hàng cá nhân đã được mở trên cả nước, chỉ mới có 113 triệu TK được đối chiếu sinh trắc học. Với TK doanh nghiệp, hiện có 711.000 TK (chiếm 55% số TK ngân hàng của tổ chức) đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học của người đại diện hợp pháp. Từ ngày 1-7 tới, TK doanh nghiệp cũng phải xác thực sinh trắc học mới giao dịch được.

Sử dụng AI để theo dõi giao dịch khách hàng tại Nam A Bank. Ảnh: Minh Huy

Như vậy, vẫn còn hơn 86 triệu TK cá nhân chưa xác định danh tính chính xác, trong số đó có rất nhiều TK “ngủ đông” do không phát sinh giao dịch trong thời gian dài, thậm chí là “tài khoản ma”, giả mạo danh tính được lập ra để thực hiện các hành vi lừa đảo, gian lận tài chính.

Để làm sạch hệ thống TK, theo kế hoạch của NHNN, từ ngày 1-9-2025, các ngân hàng thương mại (NHTM) sẽ áp dụng việc xóa các TK “ngủ đông”. Trên thực tế, một số NHTM như BIDV, Vietcombank, Agribank, Techcombank, VPBank… đã thực hiện tự động khóa thẻ hoặc đóng TK nếu TK không phát sinh giao dịch trong 1-3 năm khi số dư về 0. Nhiều NHTM cũng đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để bảo vệ khách hàng. Mới đây, MSB đã triển khai tính năng “cảnh báo tài khoản lừa đảo” ngay trên ứng dụng MSB mBank. Hệ thống sẽ tự động hiển thị cảnh báo nếu người dùng chuyển tiền đến các TK có dấu hiệu gian lận do cơ quan chức năng xác nhận.

Với mức độ rủi ro cao, MSB sẽ chặn giao dịch hoàn toàn; nếu chỉ nghi ngờ, khách hàng sẽ được cảnh báo và tự quyết định. Trong khi đó, MB Bank đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát giao dịch theo thời gian thực. Hệ thống có thể phát hiện bất thường về thời gian, không gian, giá trị và thiết bị để cảnh báo khách hàng. Tương tự, chỉ sau 2 tháng triển khai tính năng cảnh báo khách hàng trước khi chuyển tiền vào TK nằm trong danh sách nghi ngờ, BIDV đã giúp hơn 40.000 khách hàng dừng chuyển tiền, ngăn chặn thiệt hại trên 160 tỷ đồng…

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), việc xóa sổ các TK “ngủ đông” không chỉ giúp làm sạch dữ liệu, mà còn tạo dựng niềm tin cho khách hàng, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. “NHNN đang xây dựng kho dữ liệu tập trung về các TK, thẻ, ví điện tử… có dấu hiệu gian lận, với sự phối hợp từ các tổ chức tín dụng. Kho dữ liệu này hiện đã có hơn 350.000 TK bị nghi ngờ lừa đảo, đóng vai trò quan trọng trong việc cảnh báo và ngăn chặn giao dịch đáng ngờ”, ông Tuấn thông tin.

“Cuộc chiến” vẫn tiếp diễn

Trên thực tế, dù ngành ngân hàng đã và đang triển khai nhiều biện pháp để làm sạch hệ thống, song các hình thức lừa đảo tinh vi tiếp tục biến tướng. Vừa qua, Công an tỉnh Thái Bình triệt phá đường dây đánh bạc 1.000 tỷ đồng và phát hiện các đối tượng đã dùng AI tạo những đoạn video sinh trắc học giả mạo để qua mặt ngân hàng. Đây là thủ đoạn lần đầu tiên được ghi nhận tại Việt Nam.

Từ 1-9-2025, các tài khoản không xác thực sinh trắc học, không giao dịch sẽ bị xóa sổ

Ngoài ra, thông tin từ cơ quan công an cho biết, một trong những hình thức gian lận mới nổi gây lo ngại là tội phạm nuôi nhốt người để cho thuê khuôn mặt phục vụ xác thực sinh trắc học. Hình thức này cho phép đối tượng đứng sau thực hiện giao dịch gian lận, còn người “cho thuê mặt” chỉ xuất hiện mỗi khi cần xác thực. Vấn nạn này đặt ra thách thức lớn cho các biện pháp xác thực hiện hành. Tuy nhiên, các tổ chức tội phạm thường đặt cơ sở ở bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, gây khó khăn trong việc phát hiện và xử lý kịp thời.

Hiện, Bộ Công an đang đề xuất xử lý hình sự các cá nhân có hành vi cho thuê TK, cho mượn danh tính hoặc tiếp tay cho gian lận. Đồng thời, NHNN cũng đã dự thảo nghị định thay thế Nghị định 88/2029 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực ngân hàng - tiền tệ với mức phạt hành chính tăng lên gấp 4-5 lần so với hiện nay (tối đa 200 triệu đồng cho hành vi cho thuê, mượn tài khoản).

Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc NHNN Khu vực 2, việc tăng biện pháp chế tài được kỳ vọng là đủ răn đe để hạn chế tình trạng tiếp tay cho tội phạm. Trong khi đó, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh, việc phối hợp giữa NHNN, Bộ Công an cùng các cơ quan liên quan đã góp phần tạo nên một hệ sinh thái thanh toán số ngày càng hoàn thiện. Tuy nhiên, vấn đề cần phải quan tâm nữa là tuyên truyền cho người dân những thủ đoạn của tội phạm để từ đó có kiến thức khi giao dịch an toàn trên kênh số, không bị sập bẫy của tội phạm công nghệ.

Theo HẠNH NHUNG (SGGPO)