Xóa nhà tạm, nhà dột nát cần đa dạng hóa nguồn lực

Sự kiện do Báo Lao động phối hợp với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức.

Các diễn giả đã chia sẻ nhiều giải pháp để thực hiện chương trình.

Chủ trương đúng và trúng

Hiện trên cả nước còn khoảng 315.000 hộ có khó khăn về nhà ở cần được hỗ trợ để cải thiện nhà ở đảm bảo an toàn, ổn định để "an cư, lạc nghiệp", yên tâm lao động sản xuất, phát triển kinh tế, từng bước vươn lên thoát nghèo, bảo đảm an sinh xã hội.

Đây là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước là chính sách an sinh xã hội quan trọng đang được cả hệ thống chính trị quyết liệt thực hiện. Nhưng để thực hiện được mục tiêu xóa hoàn toàn nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước vẫn còn có nhiều thách thức.

Khu dân cư thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, tỉnh Lào Cai được Petrovietnam xây dựng đã khánh thành.

Với vai trò tiên phong, hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ tại chương trình "Mái ấm cho đồng bào tôi” vào đầu tháng 10/2024, Petrovietnam đã trao 150 tỉ đồng hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các địa phương trên cả nước.

Từ năm 2021 - 2023, Petrovietnam và các đơn vị thành viên đã tích cực hỗ trợ xây dựng hơn 3.100 căn nhà đại đoàn kết và nhà cho người nghèo trên cả nước, với tổng kinh phí lên tới 160 tỉ đồng.

Toàn cảnh Tọa đàm. Ảnh: Khắc Kiên

Tính đến tháng 9/2024, Petrovietnam và các đơn vị thành viên đã trao ủng hộ số kinh phí là 113,84 tỉ đồng để xây dựng 2.161 nhà đại đoàn kết, nhà cho người nghèo ở nhiều địa phương (Cao Bằng, Gia Lai, Hà Nam, Hòa Bình, Hải Dương, Trà Vinh, Cà Mau, Yên Bái, Cần Thơ, Kiên Giang, Nghệ An, Lâm Đồng, Hậu Giang…).

Hoạt động này càng ý nghĩa hơn trong bối cảnh thiên tai, bão lũ vừa qua. Được sự cho phép của Chính phủ, Petrovietnam đã phối hợp với chính quyền địa phương để tái thiết khu dân cư thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, tỉnh Lào Cai – nơi bị ảnh hưởng trực tiếp và thiệt hại to lớn từ cơn bão số 3 lịch sử.

Với truyền thống văn hóa Petrovietnam, nghĩa tình của người đầu khí, tinh thần tương thân, tương ái, đồng cảm, sẻ chia với đồng bào cả nước, trong 2 năm 2024 - 2025, Tập đoàn và các đơn vị thành viên dành nguồn kinh phí an sinh xã hội là 138 tỉ đồng để tài trợ xây dựng 2.760 căn nhà đại đoàn kết, nhà cho người nghèo.

TS Nguyễn Viết Chức - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam). Ảnh: Khắc Kiên

TS Nguyễn Viết Chức - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam) đánh giá, đây là một vấn đề lớn, mang tính bản sắc văn hóa "thương người như thể thương thân", "lá lành đùm lá rách" và cũng là truyền thống lâu đời của chúng ta. Ở nước ta, chuyện nhà ở là vô cùng quan trọng, vì nó là mái ấm gia đình, ai cũng phải có nhà, nếu không có nhà sẽ không thể an cư lạc nghiệp.

Rõ ràng đây là một cố gắng rất lớn của toàn Đảng, toàn dân trong nỗ lực xóa nhà tạm, nhà dột nát. Thời gian tới, khi nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình thì người dân không thể sống trong những ngôi nhà dột nát.

Trong năm 2025, Việt Nam phải hoàn thành 3 nhiệm vụ: Hỗ trợ nhà ở cho người có công khó khăn về nhà ở (khoảng 200.000 căn) do ngân sách nhà nước bảo đảm; Hỗ trợ nhà ở cho người dân theo các chương trình mục tiêu quốc gia (khoảng 88.000 căn nhà); Xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người dân.

Theo thống kê của các địa phương, ngoài 2 nhóm đối tượng đã được hỗ trợ theo ngân sách Nhà nước và chương trình mục tiêu quốc gia, cả nước còn 153.881 căn nhà tạm, nhà dột nát của hộ nghèo, hộ cận nghèo với kinh phí tối thiểu để thực hiện là 6.500 tỉ đồng.

Minh bạch nguồn lực

TS Nguyễn Minh Phong - Nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội cho rằng, để xây nhà cũng cần nhiều yếu tố nguồn lực như đất, tài chính, đóng góp công sức, kinh nghiệm, ngân sách trung ương, 5% ngân sách tiết kiệm, địa phương có nguồn quỹ, doanh nghiệp lớn có truyền thống về thiện nguyện, nguồn vốn FDI, Việt kiều...

TS Nguyễn Minh Phong - Nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội. Ảnh: Khắc Kiên

Hướng đến mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành việc xóa nhà tạm, nhà dột nát, TS Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh, xóa nhà tạm, nhà dột nát không làm tự phát mà phải có quy hoạch, có định hướng cụ thể, phân cấp rõ ràng, có quy trình, đánh giá, tôn vinh, khen thưởng các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp.

Từ đó, thành lập các ban chỉ đạo xã hội hóa các nguồn lực, các cơ quan chức năng cũng nên có các tiêu chuẩn cụ thể về nhà xây mới, xây dựng các chuẩn hóa quốc gia về xây dựng nhà ở như cứng nền, cứng tường, cứng mái…

Ngoài ra, để việc xóa nhà tạm, nhà dột nát được hiệu quả, cần phải nghiên cứu, chuẩn hóa nhà xây mới ở từng khu vực, chất lượng công trình. Khuyến khích thành lập những tài khoản điện tử công khai quy mô đóng góp, người đóng góp, tổ chức uy tín có thể mở tài khoản để nhận đóng góp cùng xóa nhà tạm, nhà dột nát.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - Chuyên gia kinh tế, giảng viên cao cấp Học viện Tài chính

Trước câu hỏi về nguồn lực, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - Chuyên gia kinh tế, giảng viên cao cấp Học viện Tài chính cho rằng, nếu muốn các nhà đầu tư tư nhân tham gia vào nhiều hơn đối với việc phát triển nhà ở xã hội, xóa nhà tạm, nhà dột nát, quan trọng nhất có lẽ là vấn đề công khai minh bạch và tạo niềm tin, đảm bảo kinh phí ủng hộ được chuyển trực tiếp đến tay người thụ hưởng.

“Nhà nước cũng nên có cơ chế khuyến khích, có thể khấu trừ thuế doanh nghiệp, khuyến khích nhân rộng một số dự án ở địa phương, nếu làm từ thiện nhiều có thể được cộng điểm, từ đó làm cơ sở đánh giá công tác xã hội hóa, đóng góp cho cộng đồng” - PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói.

Khắc Kiên