Xoa bóp bấm huyệt giúp giảm đau nhức xương khớp

Đau nhức xương khớp là tình trạng nhiều người gặp phải, đặc biệt khi tuổi tác ngày càng cao. Xoa bóp bấm huyệt từ lâu đã là một phương pháp an toàn, hiệu quả và được ưa chuộng. Bài viết dưới đây sẽ phân tích vai trò của xoa bóp bấm huyệt trong chăm sóc xương khớp và hướng dẫn cách áp dụng đúng đắn, dễ thực hiện.

1. Xoa bóp bấm huyệt giúp giảm đau nhức xương khớp như thế nào?

Nguyên lý của xoa bóp bấm huyệt trong điều trị đau nhức xương khớp dựa trên nguyên tắc "Thông bất thống, thống bất thông" của Đông y. Theo đó, các kinh lạc trong cơ thể giống như một mạng lưới, là con đường khí huyết lưu thông để nuôi dưỡng gân xương. Khi phong, hàn, thấp tà xâm nhập, con đường này bị tắc nghẽn (bất thông) gây nên đau nhức (thống).

Các thủ thuật xoa bóp như xoa, day, lăn, bóp và bấm huyệt giúp khai thông chỗ tắc, đưa khí huyết lưu thông trở lại. Khi đã "thông", cơn đau sẽ tự nhiên giảm đi, gân xương được nuôi dưỡng tốt hơn, vận động vì thế cũng linh hoạt và dễ chịu hơn.

Vị trí huyệt Độc Tỵ, Túc Tam Lý.

2. Cách xoa bóp bấm huyệt

Việc thực hiện xoa bóp bấm huyệt cần thực hiện tại chỗ đau, huyệt lân cận khu vực đau và huyệt ở xa có tác dụng điều trị. Tùy thuộc vào vị trí đau, ta có các phác đồ huyệt và kỹ thuật tương ứng.

2.1. Đối với khớp gối

Đau khớp gối thường gặp trong bệnh lý thoái hóa khớp gối (chứng Tý do phong, hàn, thấp).

Kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt:

Xoa, day, miết, lăn: Thực hiện quanh khớp gối, đặc biệt ở các vùng cơ bắp chân và đùi xung quanh, giúp làm ấm cơ, thư giãn gân cốt và tăng cường lưu thông máu tại chỗ.
Vận động khớp: Kết hợp day ấn với các động tác co, duỗi, xoay nhẹ khớp gối trong giới hạn chịu đau của người bệnh.
Bấm huyệt: Bấm các huyệt Độc Tỵ, Tất Nhãn (gồm Nội tất nhãn và Ngoại tất nhãn), Lương Khâu, Huyết Hải, Túc Tam Lý, Dương Lăng Tuyền và các điểm A Thị huyệt (điểm đau tại khớp).

Vị trí các huyệt:

- Độc Tỵ: Ngồi thoải mái sao cho cẳng chân vuông góc với đùi; chỗ lõm ở góc dưới, phía ngoài xương bánh chè, ngay phía ngoài gân nổi lên là huyệt Độc Tỵ.

- Tất Nhãn: Ngồi co chân vuông góc, bên dưới mé trong đầu gối có hai chỗ lõm gọi là Nội tất nhãn và Ngoại tất nhãn.

- Lương Khâu: Ở mặt trước đầu gối, cách mép ngoài xương bánh chè khoảng 2 thốn (khoảng 5 cm).

- Huyết Hải: Từ bờ trên xương bánh chè đo lên 2 thốn (3 - 4 cm), từ ngoài vào trong 1 thốn (2 cm) là huyệt Huyết Hải.

- Túc Tam Lý: Úp bàn tay vào giữa đầu gối, đầu ngón tay giữa chạm xương chày, từ đó đo ra 1 thốn là huyệt Túc Tam Lý.

- Dương Lăng Tuyền: Dưới đầu gối khoảng 1 thốn, chỗ lõm phía ngoài ống chân.

- A Thị Huyệt: Những điểm đau cụ thể tại chỗ, không cố định.

Vị trí huyệt Kiên Ngung.

2.2. Đối với khớp vai

Đau khớp vai thường gặp trong viêm quanh khớp vai do khí huyết ngưng trệ, gân cơ co cứng.

Kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt:

Day, lăn, bóp, vờn: Tập trung vào các cơ lớn quanh vai (cơ delta, cơ thang, cơ dưới vai).
Vận động khớp vai: Thực hiện các động tác nâng, xoay cánh tay thụ động hoặc chủ động, tăng dần biên độ.
Bấm huyệt: Bấm các huyệt Kiên Tỉnh, Kiên Ngung, Kiên Trinh, Thiên Tông và các điểm A Thị huyệt.

Vị trí các huyệt:

- Kiên Tỉnh: Ở đầu vai, nơi giao giữa đường ngang qua đốt sống cổ 7 và đường giữa xương bả vai.

- Kiên Ngung: Dang cánh tay thẳng, huyệt ở chỗ lõm phía trước và ngoài khớp vai (mỏm cùng – xương đòn).

- Kiên Trinh: Đặt tay lên hông, huyệt ở mặt sau vai, từ đầu nếp nách thẳng lên 1 thốn.

- Thiên Tông: Tại điểm lõm nhất giữa xương vai hình tam giác.

Vị trí huyệt Nội, Ngoại Tất Nhãn.

2.3. Đối với đau lưng

Đau lưng thường gặp trong thoái hóa hoặc thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng do thận hư, huyết ứ hay hàn thấp.

Kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt:

Xoa, xát, day, lăn, đấm: Tập trung vùng cơ cạnh cột sống, giúp làm ấm, giãn cơ.
Bóp, véo: Kích thích tuần hoàn hai bên cột sống.
Bấm huyệt: Bấm các huyệt Thận Du, Đại Trường Du, Trật Biên, Thừa Phù, Hoàn Khiêu, Ủy Trung và A Thị huyệt.

Vị trí huyệt Thận Du.

Vị trí các huyệt:

- Thận Du: Cách cột sống mỗi bên 1,5 thốn tại gai đốt sống thắt lưng thứ 2.

- Đại Trường Du: Dưới gai đốt sống thắt lưng 4, đo ngang ra 1,5 thốn.

- Trật Biên: Ngang lỗ cùng 4, cách Đốc mạch 3 thốn và Trung lữ du 1,5 thốn.

- Thừa Phù: Ở dưới mông, vùng tiếp nối giữa mông và đùi.

- Hoàn Khiêu: Nằm sấp, gót chân chạm mông ở đâu là huyệt.

- Ủy Trung: Ở giữa lằn chỉ ngang nếp khoeo chân.

3. Lưu ý khi xoa bóp bấm huyệt

Không áp dụng trên vùng da viêm, loét, có vết thương hở; tránh khi sốt cao, cơ thể quá mệt, quá no hoặc quá đói.
Người mới gãy xương, trật khớp cấp, bệnh tim mạch nặng, huyết áp không ổn định, lao xương khớp hay ung thư di căn xương không nên thực hiện.
Phụ nữ mang thai cần tránh bấm vùng bụng, thắt lưng và các huyệt hành khí mạnh như Hợp Cốc, Tam Âm Giao, Kiên Tỉnh.
Khi thực hiện, bắt đầu với lực nhẹ, tăng dần vừa sức chịu đựng, không ấn quá mạnh gây bầm tím. Mỗi huyệt bấm 1–3 phút, mỗi buổi kéo dài 15–30 phút.
Sau xoa bóp nên vận động nhẹ nhàng, tăng dần biên độ để duy trì hiệu quả.

Tóm lại,xoa bóp bấm huyệt là phương pháp Đông y an toàn, giúp giảm đau xương khớp nhờ tác động khai thông kinh lạc, tăng lưu thông khí huyết, thư giãn gân cơ và hỗ trợ cân bằng cơ thể. Phương pháp này không chỉ làm dịu cơn đau mà còn cải thiện vận động, giảm phụ thuộc vào thuốc và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, việc xoa bóp bấm huyệt nên được thực hiện bởi chuyên viên hoặc bác sĩ Đông y có chuyên môn.

BSNT. Nguyễn Thanh Hằng