Xóa bỏ độc quyền vàng miếng: Bước tiến minh bạch hóa thị trường vàng

Xóa bỏ độc quyền vàng miếng, bước tiến minh bạch hóa thị trường vàng. (Ảnh: Vietnam+)

Ngân hàng Nhà nước vừa công bố kết luận thanh tra về hoạt động kinh doanh vàng của một số ngân hàng và doanh nghiệp lớn như SJC, PNJ, Bảo Tín Minh Châu, Doji. Kết quả cho thấy các đơn vị này vi phạm về chứng từ hóa đơn, quy định phòng chống rửa tiền và có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn, cạnh tranh không lành mạnh. Những vi phạm này đã làm gia tăng tâm lý đầu cơ, gây biến động giá vàng và bất ổn thị trường trong thời gian qua.

Để giải quyết vấn đề, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo xóa bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia, nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, đa dạng nguồn cung và ổn định giá cả. Chỉ đạo này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các chuyên gia và dư luận, bởi một thị trường cạnh tranh minh bạch sẽ hạn chế những cơn sốt giá vàng bất thường.

Cần xóa bỏ độc quyền để thị trường vàng lành mạnh

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Đại học Nguyễn Trãi đánh giá cao tính minh bạch trong kết luận thanh tra của Ngân hàng Nhà nước. Ông Huy cho rằng, việc thanh tra các doanh nghiệp lớn phản ánh những lỗ hổng trong chuỗi cung ứng, niêm yết giá và giao dịch vàng. Cơ chế độc quyền vàng miếng SJC, kết hợp với nguồn cung hạn chế và chênh lệch giá mua-bán lớn, đã làm gia tăng tâm lý đầu cơ, đẩy giá vàng trong nước tăng vọt.

Ông Huy cũng nhấn mạnh, để thị trường vàng ổn định, cần xem xét lại tính hợp lý của cơ chế độc quyền SJC. Việc cho phép các doanh nghiệp có năng lực sản xuất vàng miếng chuẩn dưới sự giám sát chặt chẽ, cùng với cơ chế nhập khẩu vàng minh bạch, sẽ giúp cân bằng cung cầu. Đồng thời, cần mạnh tay xử lý buôn lậu vàng để tránh tình trạng thị trường “nửa nổi nửa chìm.”

Đồng quan điểm, ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cũng cho rằng, muốn thị trường cân bằng bình thường thì phải bỏ độc quyền vàng miếng, phải để nhiều đơn vị được quyền kinh doanh. Hơn nữa, giá vàng trong nước so với thế giới thường có chênh lệch cao, không liên thông, là do độc quyền nhập khẩu, nên muốn xóa bỏ sự chênh lệch này phải mở cửa cho việc nhập khẩu vàng.

“Tuy nhiên, vàng là một loại tài sản tích trữ, không phải hàng hóa thông thường, kinh doanh vàng có ảnh hưởng rất lớn đến vấn đề liên quan đến ngoại tệ, nên nếu như xóa bỏ độc quyền nhưng lại mở một cách tự do, để tự mua bán thì dễ nhiễu loạn, đặc biệt, xuất nhập khẩu vàng liên quan đến ngoại tệ. Chính vì vậy, Nhà nước phải quản lý.

Giao dịch vàng tại doanh nghiệp. (Ảnh: Vietnam+)

Do đó, xóa bỏ độc quyền nhưng sẽ phải cho phép những đơn vị đủ điều kiện mới được kinh doanh vàng miếng,” ông Cường nhấn mạnh.

Tiến sỹ Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tin học và Kinh tế Ứng dụng, đề xuất nghiên cứu nhu cầu vàng hàng năm của người dân để cấp hạn ngạch nhập khẩu hợp lý. Ông cho biết, giá vàng trong nước cao bất thường do Việt Nam không nhập khẩu vàng trong 14 năm qua. Việc bổ sung nguồn cung đều đặn sẽ thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới.

Đề xuất thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia

Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề xuất nghiên cứu thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia, hoặc tích hợp giao dịch vàng vào Sở giao dịch hàng hóa, hay xây dựng Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế. Các chuyên gia đánh giá đây là những giải pháp chiến lược để minh bạch hóa và hiện đại hóa thị trường vàng.

Ông Hoàng Văn Cường đề xuất xây dựng sàn giao dịch vàng thứ cấp, cho phép người dân mua bán vàng qua thanh toán điện tử, lưu trữ vàng trong tài khoản tín chỉ hoặc rút vàng vật chất. Giải pháp này giúp người dân giao dịch tiện lợi, không cần xếp hàng hay cất trữ vàng tại nhà. Các doanh nghiệp vàng cũng tiết kiệm chi phí gia công và giảm nhu cầu nhập khẩu vàng bằng ngoại tệ.

Ông Cường nhấn mạnh: “Huy động lượng vàng tích trữ trong dân thành quỹ sẽ tạo nguồn lực lớn cho nền kinh tế.”

Phó Giáo sư Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, ủng hộ mô hình sàn vàng hybrid - kết hợp giao dịch vàng tài khoản và vàng vật chất. Người dân có thể mua bán “tín chỉ vàng” qua tài khoản và rút vàng khi cần, vừa tiện lợi vừa giảm áp lực lưu trữ vật chất.

Các chuyên gia cho rằng nên thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia độc lập để tăng tính minh bạch. (Ảnh: Vietnam+)

Còn Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng Sở giao dịch vàng quốc gia là mô hình khả thi nhất trong ngắn và trung hạn. Được thiết kế như một cơ quan trung gian độc lập, hoạt động dưới sự giám sát của Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính, Sở này sẽ niêm yết giá vàng theo cung cầu, kết nối các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân qua nền tảng điện tử.

Ngoài ra, Sở có thể cung cấp các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai, quyền chọn, giúp phòng ngừa rủi ro giá vàng và tỷ giá. Sàn giao dịch vàng sẽ tăng tính minh bạch, cung cấp dữ liệu thời gian thực để Nhà nước điều chỉnh chính sách kịp thời.

Các chuyên gia đánh giá việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng và thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia là những bước đi cần thiết để minh bạch hóa thị trường vàng, giảm chênh lệch giá trong nước và quốc tế, đồng thời huy động nguồn lực vàng trong dân cho phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, cần có sự quản lý chặt chẽ, cơ chế nhập khẩu linh hoạt và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Những giải pháp này không chỉ ổn định thị trường vàng mà còn góp phần củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp, hướng tới một thị trường tài chính lành mạnh và bền vững./.

(Vietnam+)