Xiếc Việt nỗ lực đổi mới

Hơn 20 chương trình nghệ thuật được Liên đoàn Xiếc Việt Nam xây dựng mỗi năm là con số không dễ với bất kỳ một nhà hát hay đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp nào... Đó là nỗ lực đổi mới để tiếp cận khán giả của Xiếc Việt để xiếc Việt vẫn tiếp tục phát triển trong dòng chảy của nghệ thuật đương đại.

Chủ động tìm kiếm khán giả

Với tư duy đổi mới, coi các tác phẩm xiếc là những sản phẩm văn hóa, từ nhiều năm nay, xiếc Việt không bị động chờ đợi khán giả tự tìm đến mình mà chủ động xúc tiến, quảng bá sản phẩm xiếc tới công chúng thông qua xây dựng và giới thiệu cả một kịch mục dày dặn xuyên suốt năm. Cách làm đã góp phần thay đổi tư duy cũng như phương thức tổ chức biểu diễn của Liên đoàn theo hướng chuyên nghiệp hơn.

Sân khấu mới của Liên đoàn Xiếc Việt Nam.

Ngay trong tháng đầu năm 2025, Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã công bố kế hoạch dàn dựng, biểu diễn các chương trình mới phục vụ khán giả gắn với những ngày kỷ niệm lớn của đất nước trong năm 2025. Theo đó, chương trình “Bản hùng ca đất nước” nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) sẽ diễn ra ngày 19/4, tại Rạp Xiếc Trung ương (67 - 69 Trần Nhân Tông, Hà Nội). Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Liên đoàn Xiếc Việt Nam tổ chức 4 buổi biểu diễn xiếc với chủ đề "Sen" vào ngày 17 và 18/5. Số thứ 7 của xiếc "Đi cùng năm tháng" nhân Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7) sẽ có chủ đề "Ký ức Trường Sơn", với 5 buổi diễn từ ngày 25 - 27/7.

Kỷ niệm 90 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Liên đoàn Xiếc Việt Nam sẽ tổ chức 6 buổi biểu diễn chương trình xiếc, ca nhạc tổng hợp mang chủ đề "Tôi yêu Việt Nam". Đáng mong chờ trong năm 2025 còn có vở diễn "Trần Nhân Tông" tôn vinh Phật hoàng Trần Nhân Tông với sự kết hợp giữa xiếc và cải lương…

Liên đoàn Xiếc Việt Nam cũng dự kiến tổ chức chương trình xiếc “Nối vòng tay nhân ái” gây dựng quỹ hỗ trợ nghệ sỹ xiếc có hoàn cảnh khó khăn, vào ngày 23 và 24/8; “Gala xiếc thế giới” dự kiến tổ chức vào cuối tháng 10 tại Hà Nội và Quảng Ninh; “Những ước mơ xanh” tôn vinh các nhà giáo diễn ra giữa tháng 11; “Vui Noel và chào đón năm mới” diễn ra tháng 12.

Xiếc Việt dành nhiều giải thưởng quốc tế.

Đặc biệt, trong năm 2025, Liên đoàn Xiếc Việt Nam phối hợp với Công an tỉnh Hưng Yên tổ chức chương trình “Tia nắng bình yên” khắc họa hình tượng chiến sĩ Công an nhân dân trên sân khấu xiếc, dự kiến ra mắt khán giả vào ngày 16 và 17-8-2025. Tác phẩm tôn vinh những đóng góp của ngành công an, đặc biệt là các lực lượng cảnh sát phòng chống ma túy, cảnh sát phòng cháy-chữa cháy, cảnh sát giao thông và cảnh sát cơ động.

Cũng trong những ngày đầu năm 2025, Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã khai trương Trung tâm nghệ thuật biểu diễn khang trang, hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn của một nhà hát nghệ thuật đa năng, tại địa chỉ 67 - 69 Trần Nhân Tông (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Trung tâm này là một sân khấu vuông, có diện tích sàn diễn 140m2, sức chứa 300 chỗ ngồi, được trang bị màn hình led lớn cùng các thiết bị âm thanh, ánh sáng hiện đại. Đây là sân khấu duy nhất ở Thủ đô được thiết kế để đáp ứng cho tất cả các loại hình nghệ thuật vào biểu diễn.

Tiết mục đu nón 4 nữ.

Theo NSND Tống Toàn Thắng - Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, 2025 là năm có nhiều sự kiện kỷ niệm lớn của đất nước. Do đó, Liên đoàn xác định, các chương trình, vở diễn nghệ thuật đều được dàn dựng công phu, quy tụ những nghệ sĩ biểu diễn xiếc hàng đầu. “Việc công bố kế hoạch biểu diễn của cả năm không chỉ giúp đơn vị nghệ thuật có sự chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng hơn trong dàn dựng tiết mục, có sự điều tiết, phân bổ hợp lý hơn trong sắp xếp nhân sự cho những đợt lưu diễn hay dự giải quốc tế, mà còn giúp các đối tác có thể lựa chọn những sản phẩm thích hợp nhất để “chào hàng” khán giả, đưa ra tính toán để đặt vé, đặt suất diễn…

Thông qua phản hồi từ khán giả, chúng tôi nhận thấy họ hiểu, đồng cảm với những thông điệp mà nghệ sĩ muốn truyền tải thông qua nghệ thuật Xiếc. Những tràng vỗ tay, nụ cười hay ánh mắt chăm chú của khán giả là minh chứng cho sự kết nối sâu sắc giữa chúng tôi và họ. Có những khán giả yêu thích xiếc đến mức họ livestream, chia sẻ khoảnh khắc trên TikTok hay Facebook. Những bài viết giản dị nhưng chân thành của họ đã tạo ra nguồn động viên lớn cho các nghệ sĩ tiếp tục cống hiến.

Khi xem các chương trình xiếc của Liên đoàn Xiếc Việt Nam sẽ thấy xiếc không chỉ đơn thuần là một màn biểu diễn mà còn là sự kết nối sâu sắc với khán giả qua cảm xúc, tính nhân văn và giáo dục. Thông qua ngôn ngữ nghệ thuật xiếc, chúng tôi mong muốn truyền tải những giá trị mà xã hội đang hướng tới: chân, thiện, mỹ”-NSND Tống Toàn Thắng nói.

Mang đến những góc nhìn mới về xiếc Việt

Năm 2024 vừa qua là một năm đầy dấu ấn khi xiếc Việt chinh phục được những giải thưởng quốc tế danh giá. Lần đầu tiên tiết mục đu nón 4 nữ của Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã xuất sắc dành Huy chương Bạc tại Liên hoan Xiếc thế giới "IDOL" lần thứ 8 tổ chức tại Liên bang Nga. Cũng trong năm 2024, tiết mục đu dây đôi nam nữ mang tên “Chuyện tình Lang Biang” của Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã giành giải Bạc và 2 giải phụ tại Liên hoan xiếc quốc tế “Không biên giới” lần thứ III tại St.Petersburg, Liên bang Nga. Đó là những tiết mục đỉnh cao, được dàn dựng công phu và mang đậm bản sắc văn hóa Việt.

NSND Tống Toàn Thắng dành nhiều tâm huyết đối với xiếc Việt.

Nhưng điều mà các nghệ sĩ xiếc mong mỏi nhiều hơn là xiếc Việt chinh phục khán giả quê nhà, làm thế nào để khán giả, trong thời buổi của công nghệ và sự xâm lấn của các phương tiện giải trí, vẫn có thói quen đến rạp xem xiếc. Bài toán nan giải đó đã được NSND Tống Toàn Thắng và các nghệ sĩ xiếc giải bằng chính nỗ lực và tình yêu nghề của các nghệ sĩ. Ngoài việc chủ động tiếp cận, tiếp thị với khán giả bằng hội nghị khách hàng từ đầu năm với kịch mục cụ thể, chi tiết, họ chú trọng đầu tư vào nội dung và sáng tạo những hình thức mới cho xiếc. Các tác phẩm được đầu tư sâu hơn nữa để nâng cao chất lượng nghệ thuật và giá trị giải trí, nhằm mang đến cho khán giả những trải nghiệm khác so với xiếc trước đây.

Được biết, Liên đoàn Xiếc Việt Nam sẽ lồng ghép nội dung văn hóa dân gian, lịch sử vào các tiết mục biểu diễn và bắt tay chặt chẽ với các doanh nghiệp du lịch, công ty lữ hành. Qua đó lan tỏa hình ảnh, sản phẩm nghệ thuật mang tính tâm linh, vừa phục vụ đông đảo khán giả vừa góp phần đưa nghệ thuật xiếc Việt lên một tầm cao mới. Ngoài ra, Liên đoàn Xiếc Việt Nam sẽ kết hợp với nhiều nhà hát, đơn vị để tổ chức biểu diễn, tạo nên không gian nghệ thuật 3D Mapping mang đến trải nghiệm mới cho khán giả.

Cũng theo NSND Tống Toàn Thắng, nắm bắt thị hiếu khán giả, Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã và đang xây dựng các vở diễn mang màu sắc tâm linh, như “Cây gậy thần”, “Thượng Thiên thánh mẫu” nhằm phục vụ đông đảo khán giả tại Hà Nội; đền Bạch Hạc, đền mẫu Âu Cơ (Phú Thọ), lan tỏa hình ảnh, sản phẩm nghệ thuật mang tính tâm linh để tiếp cận khán giả hôm nay. "Việc lồng ghép nội dung văn hóa dân gian và lịch sử vào xiếc cũng nhằm mở rộng đối tượng khán giả tại các vùng miền của đất nước", NSND Tống Toàn Thắng cho biết.

Trong những năm qua, thay vì chỉ diễn những tiết mục xiếc đơn thuần, khán giả xem xiếc còn được trải nghiệm những câu chuyện thông qua vở diễn với nhiều loại hình như ca múa nhạc cải lương, điện ảnh, trình chiếu công nghệ ánh sáng 3D…

NSND Tống Toàn Thắng chia sẻ: “Chúng tôi nỗ lực, sáng tạo rất nhiều trong việc xây dựng kịch bản cho phù hợp với thị hiếu của tất cả các đối tượng khán giả, từ đó làm thay đổi cách nhìn của công chúng đối với xiếc. Điển hình như vừa qua, chúng tôi thành công khi kết hợp xiếc với cải lương, ảo thuật và rock… Sắp tới đây sẽ có các vở diễn kết hợp xiếc với tuồng, sử dụng hình thái của nghệ thuật tuồng, từ trang phục, âm nhạc, mặt nạ và thần thái của tuồng để diễn xiếc. Tôi nghĩ, việc kết hợp đó sẽ là cách đưa xiếc và các loại hình nghệ thuật truyền thống đến gần hơn với công chúng, quảng bá ra thế giới”. Đó cũng là cách để xiếc tiếp tục phát triển và không bị lạc hậu trong dòng chảy mạnh mẽ của nghệ thuật đương đại.

Việt Linh