Xem nhẹ tăng huyết áp, nhiều người lọc thận cả đời

Theo bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Bích Uyên, Trưởng Khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Lê Văn Việt (TP Thủ Đức, TP.HCM), tăng huyết áp không chỉ trực tiếp gây tổn thương thận mà còn khiến thận dễ bị tổn thương hơn và thúc đẩy quá trình tiến triển của bệnh thận.

Người thận mạn đều có bệnh tăng huyết áp

Bà LTH (55 tuổi, TP.HCM) từng cho rằng tăng huyết áp chỉ là bệnh vặt của người già. Nhiều năm liền bà không uống thuốc đều, ăn uống thoải mái theo sở thích, thậm chí tin dùng một số bài thuốc dân gian, truyền miệng “giảm huyết áp tự nhiên”.

Chỉ đến khi hai chân bà phù nề, cơ thể mệt mỏi, bà mới chịu đi khám và được chẩn đoán suy thận mạn độ 3, chức năng lọc cầu thận suy giảm rõ rệt. Bác sĩ cho biết bà bị tăng huyết áp kéo dài đã làm xơ hóa mạch máu tại thận, khiến cơ quan này suy yếu từng ngày mà không có triệu chứng rõ ràng.

Không chỉ với người cao tuổi, bệnh nhân GTT (38 tuổi, TP.HCM) hiện cũng đang chạy thận định kỳ tại Bệnh viện Lê Văn Việt với lịch 3 buổi mỗi tuần suốt hơn 10 năm qua. Được biết, bệnh nhân mắc tăng huyết áp do hẹp động mạch thận, một dạng tăng huyết áp hiếm gặp ở người trẻ, dẫn đến suy thận mạn giai đoạn cuối.

Bệnh nhân chạy thận tại Bệnh viện Lê Văn Việt. Ảnh: DI LINH

Bác sĩ Nguyễn Thị Bích Uyên cho biết, tại Bệnh viện Lê Văn Việt, 100% người bệnh thận mạn khi mới tiếp nhận chạy thận định kỳ đều có bệnh tăng huyết áp cần theo dõi và điều trị thuốc.

"Trên thế giới, khoảng 80-85% bệnh nhân suy thận mạn trước khi lọc máu từng bị tăng huyết áp. Ở Việt Nam, con số này thậm chí có thể cao hơn do chế độ ăn mặn, lối sống căng thẳng, ít vận động và việc quản lý huyết áp chưa hiệu quả", bác sĩ Uyên thông tin.

Tăng huyết áp là yếu tố vừa trực tiếp gây tổn thương thận, vừa khiến thận trở nên nhạy cảm và dễ tổn thương hơn, đồng thời đẩy nhanh tiến trình suy giảm chức năng thận.

"Tăng huyết áp vừa là nguyên nhân, vừa là hệ quả của bệnh thận mạn. Trong quá trình điều trị tăng huyết áp, bác sĩ luôn đánh giá tổn thương tại các cơ quan đích như tim, mạch máu, não, mắt và đặc biệt là thận. Do đó, người bệnh tăng huyết áp cần được tầm soát định kỳ chức năng thận bằng xét nghiệm nước tiểu, siêu âm thận và đánh giá mức lọc cầu thận", bác sĩ Uyên nói thêm.

Tăng huyết áp cũng là yếu tố hàng đầu gây bệnh thận mạn. Ảnh DI LINH.

Suy thận ngày càng trẻ hóa

Theo Hiệp hội Thận học quốc tế (2023), có khoảng 850 triệu người trên thế giới mắc bệnh thận mạn – chiếm khoảng 10% dân số toàn cầu. Đây là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba và được dự báo sẽ đứng thứ năm vào năm 2040.

Tại Việt Nam, khoảng 10 triệu người đang mắc bệnh thận mạn, đáng chú ý là bệnh ngày càng trẻ hóa. Nhóm tuổi từ 18–30 hiện chiếm đến 20–30% số ca, chủ yếu do thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, thức khuya, hút thuốc, lạm dụng thuốc giảm đau và đông y không rõ nguồn gốc, ít vận động.

Việc điều trị tăng huyết áp, theo bác sĩ Uyên, hiện đã đạt được nhiều tiến bộ với phác đồ điều trị rõ ràng, sự phối hợp tốt giữa bác sĩ và người bệnh, cùng sự sẵn có của nhiều loại thuốc hiệu quả. Tuy nhiên, ở người bệnh thận mạn đang lọc máu định kỳ, điều trị tăng huyết áp vẫn còn nhiều khó khăn. Mục tiêu huyết áp tối ưu chưa được xác định rõ ràng, chủ yếu dựa trên dữ liệu từ nhóm chưa lọc máu.

Không nên chỉ đo huyết áp tại nhà hay khi đi khám, người bệnh cần làm các xét nghiệm khác. Ảnh: DI LINH.

Bên cạnh đó, việc kiểm soát huyết áp chặt chẽ để giảm tổn thương thận là vô cùng cần thiết. Không nên chỉ đo huyết áp tại nhà hay khi đi khám, người bệnh cần được đánh giá định kỳ mỗi 3–6 tháng với các xét nghiệm như điện tim, xét nghiệm máu, siêu âm ổ bụng và siêu âm tim tại cơ sở y tế.

Khi có triệu chứng bất thường như tăng huyết áp khó kiểm soát, đau đầu, mệt mỏi, mờ mắt, người bệnh cần được thăm khám sớm. Tùy tình trạng, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu như kiểm tra tuyến giáp, tuyến thượng thận, chụp CT/MRI não, khám đáy mắt, đánh giá chức năng tim và mạch vành.

Bác sĩ Uyên khuyến cáo với những người chưa bị tăng huyết áp cũng nên khám sức khỏe định kỳ mỗi năm, đặc biệt chú ý đến tầm soát bệnh thận mạn trong các trường hợp từng bị tổn thương thận cấp (theo dõi ít nhất 3 năm sau đó), người sử dụng thuốc ảnh hưởng đến thận và người mắc các bệnh lý có nguy cơ gây thận mạn hoặc đẩy nhanh tiến triển bệnh.

DI LINH