Xe tăng Nga tràn ngập chiến tuyến: Phương Tây sốc vì dự tính sai lầm?

Xe tăng Nga tràn ngập chiến tuyến

Cách đây một năm, các nhà phân tích phương Tây dự đoán, Nga sẽ nhanh chóng cạn kiệt xe tăng. Tuy vậy Moscow đã chứng minh điều ngược lại. Các nhà máy của Nga vẫn tiếp tục hiện đại hóa và nâng cấp các mẫu xe tăng T-72 và T-90, đồng thời sản xuất xe tăng với số lượng nhiều hơn cả các nước NATO cộng lại. Ngay cả khi bị trừng phạt, ngành công nghiệp quốc phòng Nga vẫn tìm cách thích nghi và ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn. Điều này khiến NATO, với năng lực sản xuất hạn chế và kho dự trữ ngày càng cạn kiệt phải xem xét lại chiến lược của họ.

Xe tăng T-72 của Nga. Ảnh: Credit - Creative Commons

Kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, các nhà phân tích và chuyên gia đã đưa ra nhiều dự đoán về việc liệu Nga có thể duy trì chiến dịch trong bao lâu. Ngay từ năm 2022, một số nhà phân tích cho rằng Nga sẽ cạn kiệt xe tăng trong vòng vài tháng. Nhưng Moscow nhanh chóng chứng minh đánh giá này là sai lầm. Sau các cuộc giao tranh dữ dội, Nga vẫn tiếp tục triển khai thêm xe tăng ra chiến trường.

Hầu hết kho xe tăng của quân đội Nga đều có nguồn gốc từ Liên Xô. Trong Chiến tranh Lạnh, Liên Xô đã tìm cách đạt được ưu thế về số lượng để giành lợi thế trước NATO. Với mục tiêu này, các nhà sản xuất xe tăng Liên Xô tập trung chế tạo nhiều loại xe tăng, từ T-55 đến T-72. Từ năm 1972 đến năm 1990, Liên Xô đã sản xuất khoảng 30.000 xe tăng T-72, khoảng 7.000 xe tăng T-80 và 12.000 xe tăng T-64. Con số này chưa bao gồm số lượng lớn xe tăng T-54/55 đang được lưu trữ.

Sản xuất xe tăng chậm lại trong những năm 1990 khi Liên Xô, sau này là Nga, gặp khó khăn về tài chính. Khi mối quan hệ giữa Nga và phương Tây được cải thiện trong thời gian ngắn, Nga đã tháo dỡ phần lớn kho xe tăng từ thời Liên Xô như một cử chỉ thiện chí. Nga đã giảm từ khoảng 22.000 chiếc đang hoạt động xuống còn khoảng 6.000 chiếc.

Khi nền kinh tế Nga phục hồi, sản lượng thiết giáp của nước này cũng tăng theo. Nhà sản xuất xe tăng lớn nhất của Nga, Uralvagonzavod (UVZ), đã nhận được đơn đặt hàng hơn 1.500 xe tăng T-90 từ Ấn Độ. Điều này đã cứu ngành sản xuất xe tăng của Nga khỏi nguy cơ phá sản.

Ngoài ra, quân đội Nga cũng bắt đầu mở rộng các đơn vị xe tăng. Trong bối cảnh quan hệ với phương Tây xấu đi, Nga đã tăng cường sản xuất và hiện đại hóa một loạt phương tiện bọc thép.

Năm 2021, một năm trước cuộc xung đột với Ukraine, quân đội Nga đã nhận được tổng cộng 1.530 xe tăng mới, được hiện đại hóa hoặc tân trang, cao gấp 3,6 lần sản lượng năm 2020. Đến năm 2022, Nga đã tái sử dụng kho dự trữ từ thời Liên Xô, song song với việc chế tạo thêm nhiều loại xe tăng mới.

Bộ ba “quái vật thép” của Nga áp đảo chiến trường

Ba loại xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) chính là T-90M, T-80BVM và T-72B3 được cho là đóng vai trò “xương sống” trong lực lượng tăng thiết giáp của Nga.

Dòng xe tăng T-90M, T-80BVM và T-72B3 có những cải tiến đáng kể so với các thế hệ xe tăng được thiết kế từ thời Liên Xô. Thông qua quá trình hoạt động trên thực địa và nhu cầu trong sản xuất, những phiên bản xe tăng hiện đại hóa này từ lâu được cho là sẽ định hình lực lượng xe tăng của Nga trong tương lai gần.

Trước khi xung đột nổ ra vào tháng 2/2022, chỉ có hai đơn vị trong Lực lượng Vũ trang Nga sở hữu xe tăng chiến đấu chủ lực T-90M, 4 đơn vị vận hành T-80BVM. Tính đến tháng 9/2025, khoảng 20 đơn vị Nga được trang bị T-90M và 23 đơn vị sở hữu T-80BVM.

Tạp chí Janes ước tính 65 - 70% số lượng xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) của quân đội Nga là xe tăng T-72B3 và T-80BVM "nâng cấp sâu", cùng với T-90M mới nhất. Trước cuộc xung đột, các loại xe tăng này chỉ chiếm khoảng 50%.

Đáng chú ý, T-90M đã được biên chế cho Lực lượng Dù của Nga để chiến đấu tại Ukraine còn T-72B3M được chuyển giao cho Lực lượng Vệ binh Quốc gia vào năm 2023–2024 và đã tham chiến tại tỉnh Kharkov của Ukraine vào mùa hè năm 2024. Trước cuộc xung đột, lực lượng vệ binh quốc gia không có bất kỳ xe tăng chiến đấu chủ lực nào.

Vào tháng 9/2023, Tổng giám đốc điều hành tập đoàn Uralvagonzavod (UVZ) của Nga, ông Aleksandr Potapov cho biết, tập đoàn đang xem xét việc nối lại sản xuất thân xe tăng T-80 mới. Đến cuối năm đó, việc sản xuất động cơ tua-bin khí đa nhiên liệu GTD-1000TF cho T-80 cũng được nối lại tại nhà máy Kadvi ở Kaluga.

Với tốc độ nhanh và tính cơ động cao, độ ồn động cơ thấp và khả năng vận hành tốt hơn so với dòng xe tăng T-72, T-80BVM đã được sản xuất rộng rãi trong suốt cuộc chiến. Tạp chí Janes ước tính Nga có thể sản xuất khoảng 150 xe tăng T-80BVM mỗi năm.

Cả ba loại xe tăng, hiện đang được nâng cấp hoặc sản xuất, đều có chung một số bộ phận với dây chuyền sản xuất linh kiện tương đồng, giúp cải thiện hiệu suất đầu ra. Tháng 9/2025, Cơ quan Tình báo Quốc phòng Ukraine (DIU) cho rằng, UVZ sẽ sản xuất khoảng 250 xe tăng T-90M riêng trong năm 2025. Ước tính, UVZ có thể sản xuất khoảng 150 đến 200 xe mỗi năm và T-90M sẽ trở thành trụ cột của lực lượng xe tăng Nga.

Hồng Anh/VOV.VN Theo Janes, 19fortyfive