Xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn, quy chuẩn về chuyển đổi xanh trên từng ngành, lĩnh vực

Đại biểu Lê Đào An Xuân, Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Yên phát biểu tại phiên Quốc hội họp toàn thể Đánh kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025.

Địa phương và doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn về chuyển đổi xanh

Theo đại biểu Lê Đào An Xuân, phát biểu kết luận tại Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh 8 vấn đề lớn về phương hướng, giải pháp chiến lược nêu ra tại dự thảo văn kiện, trong đó chuyển đổi xanh được xác định là một trong những động lực chính cho phát triển.

Báo cáo kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cho năm 2025 tiếp tục khẳng định phương hướng chuyển đổi xanh của Việt Nam.

“Như vậy, Trung ương đã xác định rất rõ định hướng tăng trưởng xanh. Các mục tiêu, chỉ tiêu từng bước được lồng ghép trong các Chiến lược, Quy hoạch, Kế hoạch phát triển ở các ngành, các vùng lãnh thổ gắn với các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia”, Đại biểu nhận định.

Tuy nhiên, tại cấp độ địa phương và doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, tăng trưởng xanh vẫn là một xu hướng của tương lai. Theo đại biểu Lê Đào An Xuân, các địa phương và doanh nghiệp vẫn còn gặp phải một số khó khăn trong quá trình thực hiện chuyển đổi xanh.

Trước hết là nhận thức về tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh chưa đồng đều, có xung đột hoặc trùng lặp khi triển khai các chiến lược có liên quan đến xanh như chiến lược phát triển bền vững, chiến lược ứng phó biến đổi khí hậu, chiến lược tăng trưởng xanh... gây bối rối cho các địa phương khi thực hiện, dẫn đến dàn trải, thiếu trọng tâm.

Mặt khác, nguồn lực thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh chưa rõ ràng, phần lớn là lồng ghép hoặc từ các nguồn tài trợ. Các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ chưa tiếp cận được các thông tin, chưa nhận được các hỗ trợ cụ thể để chuyển đổi xanh.

Chuyển đổi xanh là một trong những động lực chính cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Rà soát, xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật về chuyển đổi xanh

Để giúp các địa phương và doanh nghiệp tiếp cận nhanh hơn với tiến trình chuyển đổi xanh, đại biểu Lê Đào An Xuân có đưa ra 3 kiến nghị với Quốc hội.

Kiến nghị thứ nhất là phát huy vai trò tiên phong, dẫn dắt của Nhà nước trong chuyển đổi xanh thông qua các quy định về mua sắm công xanh. Theo đại biểu, mặc dù yếu tố bảo vệ môi trường đã được lồng ghép trong một số lĩnh vực, nhưng nội dung vẫn còn rất hạn chế và chỉ ở mức độ khuyến khích. Vì vậy, các quy định này cần sớm được ban hành ngay trong năm 2025.

Trước mắt, Nhà nước có thể ưu tiên xây dựng quy định về tỷ lệ chi tiêu cho mua sắm công xanh trong tổng chi mua sắm công; ưu tiên triển khai cho một nhóm sản phẩm công xanh như tỷ lệ bắt buộc mua sắm các loại xe công phải sử dụng nhiên liệu sạch, bắt buộc mua sắm các loại hàng hóa, sản phẩm được dán nhãn sinh thái, nhãn tiết kiệm năng lượng, bắt buộc xây dựng các công trình xanh khi xây mới các trụ sở.

“Vì mua sắm công chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi tiêu của Chính phủ và các địa phương nên chính sách này sẽ có tác động trực tiếp, tạo sự ảnh hưởng rộng trong thị trường và thúc đẩy tiêu dùng xanh ngay tại quy mô địa phương”, đại biểu nhận định.

Kiến nghị thứ hai là Chính phủ cần rà soát, xây dựng các bộ tiêu chí, tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật về chuyển đổi xanh trên từng ngành, lĩnh vực; xây dựng đầy đủ các quy định pháp luật nhằm đảm bảo việc hỗ trợ, khuyến khích áp dụng, thực thi, kiểm soát và giám sát việc tuân thủ các quy định.

Đại biểu Lê Đào An Xuân cho rằng, đây là bước đầu để xác định sản phẩm doanh nghiệp đã xanh hay chưa. Ví dụ về chính sách dán nhãn sinh thái, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra quy định về nhãn xanh Việt Nam từ năm 2013, nhưng đến năm 2022 chỉ có 17 bộ tiêu chí sản phẩm được ban hành và 112 sản phẩm được cấp nhãn. Từ đầu năm 2024 đến nay, trên Cổng dịch vụ công của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng chỉ có 5 hồ sơ đề nghị cấp nhãn sinh thái được tiếp nhận.

Kiến nghị thứ ba là tranh thủ các nguồn lực. Hiện nay, việc thực hiện chuyển đổi xanh tại các địa phương chủ yếu dựa trên hỗ trợ tài chính và kỹ thuật của các tổ chức quốc tế, các tổ chức Phi Chính phủ. Tuy nhiên, thủ tục để tiếp nhận các nguồn lực này hiện nay khá phức tạp. Vì vậy, đại biểu Lê Đào An Xuân kiến nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát các Nghị định liên quan đến sử dụng vốn viện trợ, hỗ trợ để tạo điều kiện cho các địa phương khai thác tốt nguồn lực phục vụ chuyển đổi xanh.

Dịch Phong