Xây dựng môi trường nghệ thuật thông thoáng

Trên bản đồ công nghiệp văn hóa, thị trường nghệ thuật Việt Nam đang dần mở rộng với nhiều sản phẩm, dịch vụ mới. Hội họa, mỹ thuật ứng dụng, nhiếp ảnh, âm nhạc, trình diễn trực tiếp và đặc biệt là điện ảnh đều ghi nhận xu hướng tăng trưởng cả ở lượng tác phẩm và mức độ quan tâm của khán giả.

Ở lĩnh vực âm nhạc, nhiều sự kiện quy mô lớn được tổ chức bài bản. Trong hai năm qua, thị trường giải trí chứng kiến sự bùng nổ của nhiều sự kiện âm nhạc với quy mô lớn. Các chuỗi concert nội địa được yêu thích, như “Anh trai vượt ngàn chông gai” và “Anh trai say hi”, tạo nên một “cơn sốt concert” trên toàn quốc.

Cùng với đó là các show diễn của Hà Anh Tuấn, Quốc Thiên, Trung Quân, Phương Linh… tại Đà Lạt, Ninh Bình, Hạ Long, Hội An… đã thực sự tạo nên một tín hiệu đáng ghi nhận. Bên cạnh đó, các nghệ sĩ Việt ngày càng chủ động hơn trong việc hợp tác xuyên thể loại, xuyên biên giới, tạo ra những sản phẩm âm nhạc độc đáo, có tính thương mại cao mà vẫn giữ được bản sắc văn hóa.

Hay như ở lĩnh vực điện ảnh vẫn là lĩnh vực tăng trưởng mạnh nhất. Theo Box Office Vietnam, tổng doanh thu phòng vé năm 2024 đạt 4.700 tỷ đồng. Sang 6 tháng đầu 2025, doanh thu đạt 3.017 tỷ đồng, tăng gần 270 tỷ đồng so với cùng kỳ 2024. Đặc biệt, trong khoảng 130 phim phát hành tại rạp nửa đầu năm 2025, chỉ 19 phim Việt nhưng lại mang về 1.800 tỷ đồng, chiếm 67% thị phần – mức cao nhất trong nhiều năm. 8/10 phim doanh thu cao nhất đều là phim Việt, cho thấy sức hấp dẫn vượt trội của tác phẩm nội địa.

Sự chuyển động mạnh mẽ của thị trường âm nhạc, điện ảnh… thời gian qua cho thấy thị trường nghệ thuật Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng trưởng thực chất, mở rộng cả quy mô lẫn chất lượng tiếp cận công chúng.

PGS.TS Đỗ Thị Thanh Thủy - Trưởng ban Nghiên cứu Văn hóa, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam nhận định, những năm gần đây, thị trường nghệ thuật Việt Nam đã từng bước hình thành và phát triển, với các sản phẩm, dịch vụ ngày càng phong phú về nội dung và hình thức, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng, đồng thời bước đầu vươn ra thị trường quốc tế.

Mặc dù đã có nhiều khởi sắc nhưng quá trình phát triển này vẫn đang ở giai đoạn ban đầu, còn tồn tại nhiều điểm nghẽn, hạn chế về thể chế, cơ chế quản lý, hạ tầng, nguồn lực và tính liên kết trong hệ sinh thái nghệ thuật.

PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng việc xây dựng một môi trường nghệ thuật lành mạnh, rộng mở đòi hỏi hệ thống thể chế phải đổi mới mạnh mẽ hơn, tạo điều kiện để nghệ sĩ, nhà sản xuất và các đơn vị sáng tạo phát huy tối đa năng lực, từ đó hình thành thị trường nghệ thuật phát triển bền vững.

Còn theo NSND Vương Duy Biên, nguyên Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Công nghiệp Văn hóa Việt Nam, một thị trường nghệ thuật đúng nghĩa phải hội tụ nhiều điều kiện, trong đó chất lượng sản phẩm là yếu tố tiên quyết.

Theo ông Biên, để các loại hình nghệ thuật nhận được sự hưởng ứng rộng rãi từ công chúng, những người sáng tạo cần làm ra các tác phẩm có sức hút, có chiều sâu và đáp ứng nhu cầu thưởng thức ngày càng cao. Song hành với đó là công tác truyền thông phải được đẩy mạnh, giúp lan tỏa những giá trị nghệ thuật tốt đẹp, đưa các tác phẩm chất lượng đến gần hơn với người xem.

Ông nhấn mạnh, thị trường nghệ thuật muốn vận hành hiệu quả cần có cơ chế linh hoạt. Sự hài hòa giữa định hướng của Nhà nước và sức vận hành tự nhiên của thị trường chính là chìa khóa để xây dựng một đời sống nghệ thuật lành mạnh, đáp ứng đúng kỳ vọng và nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của công chúng hôm nay.

PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh rằng, văn học nghệ thuật giữ vai trò then chốt trong chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam. Theo ông, đây chính là nền tảng tạo ra những sản phẩm mang giá trị sáng tạo, giá trị tinh thần và giá trị kinh tế cho xã hội. Trong hệ sinh thái công nghiệp văn hóa, nhiều lĩnh vực như điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, âm nhạc, mỹ thuật… đều sở hữu tiềm năng lớn và đang dần được khai thác bài bản hơn. Nhà nước hiện đã ban hành các chính sách thúc đẩy, nhưng để thị trường nghệ thuật thực sự bứt phá, điều quan trọng là phải tháo gỡ những điểm nghẽn về cơ chế, thủ tục và môi trường hoạt động.

Phạm Sỹ