Xây dựng khung pháp lý cho việc vận hành Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam

Ngày 3-10, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm Khung pháp lý về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam nhằm hoàn thiện các dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh chủ trì Tọa đàm.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 222 về TTTCQT tại Việt Nam. Bộ Tư pháp được giao xây dựng chuỗi Nghị định hướng dẫn Nghị quyết.

Bộ Tư pháp tổ chức tọa đàm khung pháp lý về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Ảnh: BTP

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh, trong 8 Nghị định được giao, đến nay, Bộ Tư pháp đã chủ trì xây dựng một dự thảo Nghị định và đã trình Chính phủ. Đồng thời, đã tiến hành việc thẩm định 5 dự thảo Nghị định, trong đó có 2 dự thảo Nghị định đã được các Bộ, ngành trình Chính phủ; 3 dự thảo sắp được trình Chính phủ. Còn 2 Dự thảo Nghị định chưa được thẩm định.

Nhấn mạnh đây là một vấn đề hết sức mới, chưa có tiền lệ ở Việt Nam và cũng không có nhiều mô hình mẫu trên thế giới để học hỏi hoàn toàn, Thứ trưởng cho biết, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm nhằm cung cấp thông tin, trao đổi, làm rõ các vấn đề liên quan làm cơ sở để Bộ Tư pháp cùng các Bộ, ngành kịp thời tham mưu Chính phủ xem xét thông qua chuỗi Nghị định hướng dẫn, cụ thể hóa Nghị quyết, qua đó, giúp xây dựng TTTCQT tại Việt Nam cạnh tranh được với khu vực và quốc tế.

Tại Tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) Đào Thanh Hương cho biết, Bộ Tài chính được giao chủ trì soạn thảo 2 Nghị định là Nghị định về thành lập TTTCQT Việt Nam và Nghị định hướng dẫn về chính sách tài chính trong TTTCQT tại Việt Nam (thuế, ưu đãi, chứng khoán, bảo hiểm, thị trường vốn, thành viên TTTC, kế toán, tài chính...).

Trong dự thảo, hiện Bộ Tài chính đề xuất có 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát. Bộ Tài chính cho rằng, việc quy định 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát tại 2 địa phương để bảo đảm tính độc lập, chủ động của 2 địa phương trong quá trình phát triển và vai trò của Chính phủ sẽ là định hướng phát triển để đảm bảo không có sự cạnh tranh lẫn nhau (1 điểm là các lĩnh vực truyền thống, 1 điểm là các lĩnh vực mới nổi).

Đối với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều hành, cơ quan giám sát, Bộ Tài chính đề xuất sẽ giao tất cả cho 2 cơ quan này tại 2 địa phương, theo tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ. Nhưng sẽ có hệ thống thông tin và sự phối hợp giữa 2 địa phương để đảm bảo thành viên đăng ký tại TP HCM hay Đà Nẵng đều là thành viên của TTTCQT Việt Nam…

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: BTP

Về kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới liên quan đến khung pháp lý trong TTTCQT, theo TS Nguyễn Văn Cương, TTTCQT là một khu vực (thường tập trung ở một thành phố hoặc đặc khu) nơi hội tụ các dịch vụ tài chính toàn cầu, như ngân hàng, bảo hiểm, thị trường vốn, quản lý quỹ, tài chính phái sinh, tài sản số, fintech, trọng tài thương mại quốc tế…

TTTCQT đóng vai trò như “điểm trung chuyển” của dòng vốn, công nghệ tài chính và nhân lực chất lượng cao, có sức lan tỏa vượt phạm vi quốc gia.

“Một TTTCQT thành công không chỉ cần tòa nhà chọc trời và ưu đãi thuế, mà quan trọng hơn là một môi trường pháp lý minh bạch, ổn định, dễ dự đoán, gắn kết với thông lệ quốc tế, và đủ linh hoạt để thích ứng với sự thay đổi của công nghệ tài chính toàn cầu”, ông Nguyễn Văn Cương nói.

Gợi ý cho việc xây dựng khung pháp lý cho TTTCQT tại Việt Nam, TS Nguyễn Văn Cương cho rằng, cần chọn mô hình khung pháp lý phù hợp với bối cảnh.

Theo đó, mô hình “đặc khu pháp lý common law” có thể là mô hình cần tính tới nhưng phù hợp với quốc gia pháp luật thành văn để tạo môi trường thân thiện quốc tế.

Đi kèm với đó là việc thiết lập cơ quan quản lý một cửa, minh bạch, chuyên nghiệp, có thẩm quyền đầy đủ cùng cơ chế giải quyết tranh chấp tin cậy, sử dụng ngôn ngữ quốc tế phổ biến (tiếng Anh), trọng tài quốc tế.

TS Nguyễn Văn Cương cũng nêu việc thiết lập Tòa án TTTCQT và cơ quan quản lý “một cửa”; các luật về lĩnh vực tài chính phù hợp, fintech và tài sản số; thu hút nhân tài bằng visa nhà đầu tư/chuyên gia cùng các cơ chế khác như cấp phép lao động, chính sách dữ liệu và văn hóa tuân thủ; thuế, có tiêu chí hiện diện thực; bảo vệ nhà đầu tư theo chuẩn quốc tế; chính sách quản lý ngoại hối và việc chuyển ngoại tệ.

PGS.TS Đinh Dũng Sỹ - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhấn mạnh yêu cầu có một khung pháp lý chung cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Khung pháp lý đó phải đặc biệt và vượt trội so với cả trong nước và các Trung tâm tài chính quốc tế của các nước hiện có để thu hút đầu tư. Trong đó yêu cầu chính sách thuế phải thống nhất, có ưu đãi về thuế thu nhập cá nhân.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Đà Nẵng Hồ Kỳ Minh cho biết, Đà Nẵng đã thống nhất sử dụng một tòa nhà khoảng 20 tầng tại khu Công viên phần mềm số 2 để làm Trung tâm tài chính quốc tế. Ngay sau khi các Nghị định được ban hành, sẽ đưa tòa nhà này đi vào hoạt động.

Cùng với đó, TP cũng đang triển khai những hoạt động liên quan đến chức năng, nhiệm vụ chính của Trung tâm tài chính quốc tế sau này như tài chính xanh, tài chính số, tài chính hỗ trợ cho đổi mới sáng tạo, khoa học, công nghệ.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - thành viên tổ công tác tham mưu xây dựng và phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh cho hay, TP Hồ Chí Minh đã quy hoạch không gian hơn 800ha để xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, trong đó khu lõi rộng 9,2ha đặt ở Thủ Thiêm.

Hiện nay, nhiều tập đoàn tài chính quốc tế trên thế giới đã đặt vấn đề đầu tư nguồn vốn, hạ tầng vào khu lõi này, với tổng vốn đầu tư cam kết là hơn 7 tỷ USD và đang có rất nhiều tập đoàn tài chính lớn tiếp tục đăng ký tham gia.

Về định hướng phát triển, TP định hướng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh là trung tâm về công nghệ, tài chính toàn diện, có đầy đủ những dịch vụ tài chính, kể cả truyền thống lẫn hiện đại để tạo ra sự khác biệt so với các Trung tâm tài chính quốc tế truyền thống hiện tại trên thế giới và khu vực…

BÙI TRANG