Xây dựng đô thị thông minh tiến tới phát triển đô thị bền vững

Để đánh giá những kết quả cũng như khó khăn, hạn chế trong quá trình triển khai Đề án 950 và định hướng đến năm 2030. Ngày 13/8, tại Hà Nội, Bộ Xây dựng đã tổ chức Hội nghị Tổng kết Đề án 950 giai đoạn 2018 – 2025, định hướng đến năm 2030.

Quang cảnh hội nghị.

Tầm nhìn chiến lược

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, sau gần 7 năm triển khai, Đề án 950 đã đạt được những kết quả ban đầu đáng ghi nhận, góp phần đưa ra những nội dung cơ bản phù hợp với phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam bao gồm Quy hoạch đô thị thông minh; Xây dựng và quản lý đô thị thông minh; Cung cấp các tiện ích đô thị thông minh cho các tổ chức, cá nhân trong đô thị với Cơ sở nền tảng là Hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị và hệ thống hạ tầng ICT...

Nhận thức về sự cần thiết phát triển đô thị thông minh đã thống nhất từ T.Ư tới địa phương, để từ đó đô thị thông minh đã từng bước được triển khai phát triển. Bộ Xây dựng cùng với các Bộ, ngành đã xây dựng và ban hành các hướng dẫn, tiêu chí và khung tiêu chí về phát triển đô thị thông minh. Tại các địa phương, đã có 37 tỉnh, TP (trước khi sáp nhập) ban hành đề án, kế hoạch phát triển đô thị thông minh riêng; nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực như giao thông, y tế, giáo dục đã bắt đầu mang lại những tiện ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu khai mạc hội nghị.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển đô thị thông minh như một nội dung then chốt trong tiến trình phát triển đất nước. Vì vậy, phát triển đô thị thông minh đem lại nhiều lợi ích, đồng thời có nhiều nội dung rất mới mẻ, chưa có tiền lệ.

“Với tầm nhìn chiến lược trong kỷ nguyên Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Đảng và Nhà nước ta đã kiên định mục tiêu đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển hướng sang phát triển xanh, thông minh và bền vững. Do đó, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 950/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025, định hướng đến năm 2030” đặt dấu mốc đầu tiên cho phát triển đô thị thông minh bền vững trên cả nước” – Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh.

Dấu ấn đổi mới

Tại hội nghị, Cục trưởng Cục phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) Trần Quốc Thái cho biết, Đề án 950 đã đưa ra 10 nhóm giải pháp chủ yếu, gồm: Nhóm 1: Rà soát, hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách, định mức kinh tế kỹ thuật và ban hành các hướng dẫn về phát triển đô thị thông minh bền vững; Nhóm 2: Từng bước hình thành và hoàn thiện hệ thống các quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia về lĩnh vực đô thị thông minh, thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản và nghiên cứu ứng dụng đô thị thông minh bền vững;

Nhóm 3: Hình thành, kết nối liên thông, duy trì và vận hành hệ thống dữ liệu không gian đô thị số hóa và cơ sở dữ liệu đô thị quốc gi; Nhóm 4: Đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông minh trong quy hoạch và quản lý phát triển đô thị; Nhóm 5: Phát triển hạ tầng đô thị thông minh; Nhóm 6: Phát triển các tiện ích thông minh cho dân cư đô thị; Nhóm 7: Xây dựng tiềm lực phát triển đô thị thông minh bền vững; Nhóm 8: Tăng cường huy động các nguồn vốn đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật trong và ngoài nước; Nhóm 9: Tích cực thúc đẩy hợp tác quốc tế, trao đổi chuyển giao công nghệ về phát triển đô thị thông minh bền vững; Nhóm 10: Tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức về đô thị thông minh.

Công tác phát triển đô thị đạt nhiều kết quả tích cực.

Với việc xây dựng các nhóm giải pháp một cách rõ ràng, chi tiết nên trong 7 năm triển khai thực hiện Đề án đã đạt được nhiều kết quả tích cực: Thứ nhất, giao thông thông minh: nhiều địa phương đã tiên phong ứng dụng công nghệ giám sát giao thông bằng camera. Tỉnh Bình Dương (cũ) triển khai xe buýt Becamex Tokyu chạy bằng khí CNG thân thiện môi trường và thu phí tự động không dừng trên Quốc lộ 13. Tỉnh Bình Định (cũ) đưa vào hệ thống AI nhận diện đám đông, khuôn mặt, cảnh báo vi phạm trật tự an toàn giao thông. Nhiều tỉnh thành khác duy trì hệ thống camera giám sát giúp giảm ùn tắc, nâng cao ý thức người tham gia giao thông.

Thứ hai, cấp – thoát nước thông minh: Bộ Xây dựng đã điều chỉnh định hướng phát triển cấp, thoát nước đô thị và khu công nghiệp đến 2025, tầm nhìn 2050, thúc đẩy ứng dụng GPS, GIS và đồng hồ nước thông minh. Một số địa phương đã triển khai hệ thống giám sát và cảnh báo chất lượng môi trường theo thời gian thực, giúp kịp thời xử lý nguy cơ ô nhiễm, chống ngập bằng các kịch bản ứng phó linh hoạt.

Thứ ba, cấp điện – chiếu sáng thông minh: Bộ Xây dựng và Bộ Công Thương đã lồng ghép mục tiêu chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trong quy hoạch chiếu sáng đô thị và lưới điện thông minh. Hà Nội nổi bật với hệ thống quản lý chiếu sáng công cộng trên nền GIS và phần mềm Citywork, giúp giám sát – vận hành đồng bộ, giảm chi phí và tiết kiệm năng lượng.

Thứ tư, mạng lưới 5G và trung tâm dữ liệu: đến nay, cả nước đã có 41 trung tâm dữ liệu, hơn 11.500 trạm 5G (tương đương 7,72% số trạm 4G). Các nhà mạng lớn như Viettel, VNPT, MobiFone đặt mục tiêu đến cuối 2025 sẽ có gần 68.500 trạm 5G, phủ sóng tới 90% dân số, mở đường cho các ứng dụng IoT, AI và phân tích dữ liệu lớn.

Thứ năm, Trung tâm điều hành đô thị thông minh (IOC): đã được triển khai ở 45/63 địa phương (trước khi sáp nhập tỉnh), tích hợp quản lý nhiều lĩnh vực: kinh tế – xã hội, y tế, giáo dục, du lịch, an ninh trật tự, giao thông, môi trường… Các giải pháp này chủ yếu do VNPT, Viettel và một số doanh nghiệp công nghệ khác cung cấp. Bộ Nội vụ cũng đã ban hành quy chế thành lập Trung tâm kết nối công dân gắn với bộ phận Một cửa liên thông, đảm bảo sự đồng bộ giữa phản ánh, kiến nghị của người dân và hệ thống quản lý điều hành.

Cục trưởng Cục phát triển đô thị Trần Quốc Thái cho biết công tác phát triển đô thị thông minh vẫn gặp nhiều khó khăn.

“Những giải pháp này không chỉ giúp chính quyền quản lý hiệu quả hơn mà còn mang lại trải nghiệm sống tiện nghi, an toàn và bền vững cho người dân. Từ việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục chất lượng cao, đến việc tận hưởng môi trường sống trong lành, giao thông thuận tiện, tỷ lệ tội phạm thấp – tất cả đều hướng tới tiêu chí “đô thị đáng sống” - Cục trưởng Cục phát triển đô thị Trần Quốc Thái cho hay.

Cũng theo Cục trưởng Cục phát triển đô thị, bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình triển khai Đề án 950 vẫn còn gặp những kho khăn, như: Chưa có cơ sở dữ liệu dùng chung, đầy đủ, đồng bộ, liên thông, có sự xung đột giữa chia sẻ và bảo mật thông tin; Thiếu nguồn nhân lực và chính sách cho phát triển nguồn nhân lực; Các địa phương còn lúng túng trong triển khai mua sắm các sản phẩm công nghệ thông tin; Sự tham gia của các thành phần kinh tế trong xây dựng đô thị thông minh còn hạn chế; Việc triển khai đô thị thông minh còn riêng lẻ, manh mún, phần lớn thí điểm, chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế. Đặc biệt, các pháp luật liên quan đến đô thị đang phải điều chỉnh (Quy hoạch đô thị; Đánh giá đô thị, phân loại đô thị; Chính quyền đô thị) dẫn đến pháp luật liên quan đến đô thị thông minh cũng phải điều chỉnh cho phù hợp.

“Bước sang giai đoạn 2025 – 2030, Đề án 950 sẽ tập trung vào nhóm mục tiêu lớn: Đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống pháp luật, hệ thống dữ liệu, công nghệ, cơ sở hạ tầng, tiêu chuẩn, quy chuẩn của các lĩnh vực hỗ trợ phát triển đô thị thông minh; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tranh thủ nguồn lực bên ngoài để phát triển đô thị thông minh, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số; Hoàn thiện hạ tầng số đồng bộ theo hướng an toàn, bảo mật, bảo đảm khả năng tương tác và chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống; Mở rộng ứng dụng thông minh trong các lĩnh vực thiết yếu như giao thông, năng lượng, nước sạch, quản lý chất thải, giáo dục, y tế...” - Cục trưởng Cục phát triển đô thị Trần Quốc Thái cho biết thêm.

Doãn Thành