Xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững ứng dụng công nghệ cao

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Thái Hùng-TTXVN

Ngày 14/3, tại tỉnh Bắc Ninh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhóm công tác hợp tác công - tư (PPP) về rau quả và Ban thư ký Đối tác phát triển nông nghiệp bền vững Việt Nam (PSAV) đồng tổ chức hội nghị "Hiện thực hóa Kế hoạch Mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm tại Việt Nam năm 2025".

Hội nghị nhằm phổ biến, trao đổi kế hoạch triển khai đề án Mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm tại Việt Nam (FIH-V) 2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm và tham quan mô hình liên kết sản xuất khoai tây bền vững, canh tác theo hướng giảm phát thải và ứng dụng công nghệ cao.

Đây là cơ hội để các bên liên quan trao đổi về giải pháp cụ thể nhằm xây dựng một chuỗi giá trị rau quả bền vững, đổi mới sáng tạo đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khẳng định, tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã cam kết mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với ngành nông nghiệp trong việc tăng cường ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực cho nông dân và phát triển mô hình nông nghiệp sinh thái, chất lượng, hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, việc thúc đẩy hợp tác PPP có ý nghĩa quan trọng, không chỉ nâng cao giá trị nông sản và thu nhập cho nông dân mà còn góp phần xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững. Sau 15 năm hoạt động, PSAV đã khẳng định vai trò trung tâm trong việc kết nối khu vực công và tư nhân, thúc đẩy các chuỗi giá trị nông sản bền vững. Thành công của các nhóm công tác PSAV bao gồm lúa gạo, cà phê, hồ tiêu và gia vị, hóa chất nông nghiệp, chăn nuôi, thủy sản và đặc biệt là rau quả. Đây là minh chứng cho sự hợp tác hiệu quả giữa các bên liên quan.

Từ tháng 9/2024 đã quyết định thành lập FIH-V đã được ban hành nhằm cụ thể hóa Đề án Đổi mới sáng tạo lương thực, thực phẩm Việt Nam. Nhóm Đối tác này đóng vai trò trung tâm trong triển khai sáng kiến đổi mới sáng tạo, tăng cường hợp tác liên ngành và kết nối với chuỗi giá trị toàn cầu theo hướng minh bạch, trách nhiệm, bền vững trên cơ sở nền tảng những thành công của PSAV.

Hoạt động nổi bật là triển khai mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ khoai tây bền vững không chỉ giúp năng suất khoai tây tăng cao gấp 3 lần so với phương thức truyền thống mà còn giúp nâng cao thu nhập cho nông dân lên gần 3 lần. Năm 2024, Mô hình đã được mở rộng từ Tây Nguyên ra miền Bắc với năng suất vụ Đông Xuân ở các tỉnh Hải Dương và Thanh Hóa đạt khoảng 30 tấn/ha.

Mô hình là kết quả của ứng dụng công nghệ và kỹ thuật canh tác tuần hoàn hiện đại. Qua đó, giúp nông dân được tăng thu nhập, được tăng cường năng lực tham gia vào chuỗi giá trị ngành hàng nhằm nâng cao chất lượng nông sản chế biến tại Việt Nam và vươn tới các thị trường xuất khẩu khó tính.

Thời gian tới, mô hình này sẽ được nhân rộng ra nhiều địa phương khác, trên nhiều loại cây trồng khác để góp phần nhiều hơn vào quá trình hiện thực hóa Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam. Đồng thời, tiếp tục nhận được sự hợp tác chặt chẽ của Công ty TNHH Syngenta Việt Nam, Công ty TNHH Pepsico Việt Nam trong quá trình triển khai Mạng lưới Đổi mới sáng tạo lương thực, thực phẩm Việt Nam trong thời gian tới.

Thành lập từ năm 2010 theo theo sáng kiến “Tầm nhìn mới cho nông nghiệp” và mục tiêu 20-20-20 (tăng 20% năng suất, giảm 20% đói nghèo, giảm 20% phát thải), PSAV đã khẳng định vai trò quan trọng trong huy động nguồn lực đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển hiệu quả và bền vững chuỗi giá trị các mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam theo hình thức PPPP.

Hiện PSAV có 8 nhóm công tác PPP; trong đó, nhóm hợp tác công - tư về Rau quả do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Khối công) chủ trì, cùng đồng hành có Công ty TNHH Syngenta Việt Nam, Công ty TNHH Pepsico Việt Nam (Khối tư) đã triển khai mô hình đổi mới sáng tạo cho cây khoai tây, hướng đến mục tiêu tăng năng suất, giảm tác động tiêu cực đến môi trường và cải thiện thu nhập cho nông dân.

Nông dân thu hoạch khoai trên cánh đồng mẫu. Ảnh: Thái Hùng-TTXVN

Trong năm 2024, Nhóm hợp tác công - tư về rau quả đã triển khai hàng loạt giải pháp mới trong canh tác khoai tây như: đảm bảo sức khỏe đất; quản lý sâu bệnh toàn diện; hệ thống tưới chính xác, kỹ thuật bón phân qua hệ thống châm phân; máy quan trắc thời tiết kết nối phần mềm trực tiếp tới điện thoại thông minh; sử dụng máy bay không người lái (drone) để theo dõi quá trình từ gieo trồng đến thu hoạch và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh…

Không chỉ góp phần hiện thực hóa Chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững 2021-2030, tầm nhìn 2050 và cam kết COP26 giảm phát thải ròng bằng 0 vào 2050 của Việt Nam, những giải pháp này đã giúp nhóm hợp tác công - tư về rau quả được lựa chọn để thử nghiệm mô hình công nghệ mới và đổi mới sáng tạo khi triển khai FIH-V bắt đầu từ nhóm ngành nông sản khoai tây.

Tại hội nghị, nhóm công ty hợp tác công – tư về rau quả đã thảo luận tập trung về điểm nghẽn chính sách, thách thức của chuỗi giá trị khi thực hiện đổi mới sáng tạo. Các chuyên gia của nhóm chia sẻ Kế hoạch mở rộng vùng trồng khoai tây bền vững ra khu vực phía Bắc sau thành công của vụ Đông Xuân 2024-2025; ứng dụng công nghệ số để nâng cao hiệu quả quản lý mùa vụ; xác định rào cản, thách thức trong sản xuất và tìm kiếm thị trường, đề xuất giải pháp tháo gỡ nhằm tối ưu hóa chuỗi sản xuất, giảm phụ thuộc nhập khẩu và hướng tới một ngành nông nghiệp bền vững, hiện đại và cạnh tranh cao.

Đánh giá cao hiệu quả của mô hình, ông Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết, trong bối cảnh nông nghiệp toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng bền vững, giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu, mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững do Syngenta Việt Nam, Pepsico Việt Nam và các đối tác không chỉ thúc đẩy nông nghiệp xanh mà còn đặt nền móng cho Đề án FIH-V, hướng đến mở rộng mô hình, ứng dụng công nghệ tiên tiến và tạo ra giá trị bền vững cho ngành khoai tây Việt Nam.

Đồng thời, tin tưởng hệ thống khuyến nông sẽ đóng vai trò đối tác quan trọng trong thúc đẩy mô hình thí điểm đổi mới sáng tạo này cùng với những chương trình đổi mới sáng tạo tiềm năng khác của nhóm hợp tác công - tư về rau quả.

Trong khuôn khổ của sự kiện, Ngày hội thu hoạch khoai tây cũng được tổ chức trên cánh đồng khoai tây thuộc Trung tâm học thuật PepsiCo, thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Với quy mô 10 ha, đây là mô hình kiểu mẫu được áp dụng các giải pháp công nghệ cao và canh tác theo hướng giảm phát thải. Cũng tại ngày hội, bà con nông dân có cơ hội được trao đổi kinh nghiệm, tìm hiểu giải pháp mới từ mô hình thực tế, đồng thời tham gia thu hoạch để tận mắt chứng kiến hiệu quả canh tác.

Thái Hùng/TTXVN