Xây dựng chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon

Quang cảnh hội nghị

Sáng 17/6, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên Hiệp hội Việt Nam) phối hợp Viện Kinh tế và Phát triển tổ chức hội thảo "Chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon: những vấn đề đặt ra và kiến nghị”.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Văn Phụ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Kinh tế và phát triển cho biết, , về bản chất là cơ chế kinh tế cho phép các tổ chức, doanh nghiệp mua bán quyền phát thải khí nhà kính (CO2). Cơ chế này không chỉ tạo động lực tài chính để thúc đẩy các hoạt động giảm phát thải mà còn phân bổ hiệu quả nguồn lực giữa các chủ thể trong nền kinh tế. Với mô hình “tăng trưởng xanh” thị trường tín chỉ carbon chính là công cụ kinh tế quyết định đến khả năng thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính và chống biến đổi khí hậu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Văn Phụ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Kinh tế và Phát triển phát biểu.

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã triển khai và đạt được những kết quả nhất định từ mô hình này, tạo ra nguồn lực cho phát triển bền vững. Tại Việt Nam, để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, Việt Nam đã có những bước đi quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon. Với 3 văn bản pháp lý trụ cột: Luật Bảo vệ môi trường 2020; Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ là công cụ điều hành chủ lực, xác lập nguyên tắc, phương pháp và cơ chế kiểm kê, báo cáo, giảm phát thải bắt buộc; và nhất là Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/01/2025 về phê duyệt Đề án phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.

Những quy định này tạo nên khung khổ chính sách chiến lược và toàn diện, tạo nền tảng để Việt Nam không chỉ ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, mà còn kiến tạo một nền kinh tế xanh, minh bạch và phát triển bền vững.

Bên cạnh những yếu tố thuận lợi, ông Phụ cũng cho rằng hiện thị trường tín chỉ carbon của nước ta mới đang trong giai đoạn manh nha hình thành và chỉ được quan tâm trong thời gian gần đây, các hoạt động mua bán tín chỉ carbon mới dừng lại ở hoạt động tự phát, rời rạc và nhỏ lẻ. Do đó, hệ thống chính sách để định hướng, khuyến khích và hỗ trợ thúc đẩy thị trường tín chỉ carbon phát triển cũng đang trong giai đoạn sơ khai.

Về phát triển thị trường tín chỉ carbon, theo Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hải, chuyên gia kinh tế, thị trường tín chỉ carbon là công cụ quan trọng giúp thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính đã được thông qua tại các Chiến lược tăng trưởng xanh, cũng như Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu.

Thông qua việc phát hành và giao dịch tín chỉ carbon, các tổ chức, doanh nghiệp có thể giảm chi phí tuân thủ các quy định về phát thải, đồng thời tạo động lực cho việc đầu tư vào công nghệ sạch và các dự án giảm phát thải. Việc phát triển thị trường tín chỉ carbon còn giúp Việt Nam hội nhập với thị trường carbon toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm và thu hút đầu tư từ các nước trên thế giới.

Đề xuất, để doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng tối đa lợi ích từ thị trường tín chỉ carbon, Tiến sĩ Đặng Hoàng Hà, Trường đại học Công đoàn cho rằng, Chính phủ cần hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng năng lực kỹ thuật về MRV (hệ thống đo lường, báo cáo, kiểm chứng) qua các chương trình đào tạo, tư vấn và hỗ trợ tài chính.

Cùng với đó, cần có chính sách khuyến khích tài chính, chẳng hạn như các khoản hỗ trợ trực tiếp, ưu đãi thuế hoặc các quỹ bảo lãnh tín dụng xanh, giúp doanh nghiệp giảm chi phí ban đầu đầu tư vào. Bên cạnh đó, khung pháp lý cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc tham gia thị trường tín chỉ carbon quốc tế, bao gồm việc công nhận tín chỉ đạt chuẩn quốc tế nhằm giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng cơ hội giao dịch toàn cầu.

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang đứng trước thời cơ quan trọng để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp. Nhưng nếu chậm chân trong việc hoàn thiện thể chế, chuẩn hóa dữ liệu phát thải và nâng cao năng lực cho doanh nghiệp thì cơ hội hội nhập và cạnh tranh trên thị trường carbon toàn cầu sẽ bị thu hẹp.

Để thị trường carbon có thể vận hành hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương trong quản lý và phân bổ hạn ngạch phát thải. Đồng thời, phải hoàn thiện khung pháp lý theo tiêu chuẩn quốc tế, thiết lập cơ chế tài chính hỗ trợ như: Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh, ưu đãi thuế, và tổ chức đào tạo nâng cao năng lực kỹ thuật MRV cho doanh nghiệp.

Điều này không những giúp Việt Nam giảm phát thải theo cam kết quốc tế, mà còn mở ra cơ hội tài chính mới, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hóa xanh.

KIM OANH