Xanh hóa khu công nghiệp là chìa khóa để thu hút FDI

Tại Diễn đàn Phát triển Khu Công nghiệp Việt Nam 2025 diễn ra sáng 29/5, các chuyên gia đều nhấn mạnh việc chuyển đổi mô hình khu công nghiệp không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu sống còn trong bối cảnh toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ về chuỗi cung ứng, sản xuất và năng lượng.

Phát biểu tại Diễn đàn, bà Nguyễn Thi Dung, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản Công nghiệp Việt Nam chia sẻ, phát triển khu công nghiệp xanh có rất nhiều lợi thế. Cụ thể, khu công nghiệp xanh tạo ra lợi thế cạnh tranh rõ rệt trong việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia có cam kết về phát triển bền vững.

Việc áp dụng công nghệ xanh và giải pháp tiết kiệm năng lượng giúp giảm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả sản xuất và tạo ra lợi nhuận bền vững trong dài hạn. Đồng thời, các dự án khu công nghiệp xanh thường được hưởng các chính sách khuyến khích của chính phủ như giảm thuế, hỗ trợ tài chính và ưu tiên trong quy hoạch phát triển.

Bà Nguyễn Thi Dung, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản Công nghiệp Việt Nam chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh Đông Bắc.

“Xu hướng xây dựng khu công nghiệp xanh không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn với lợi thế cạnh tranh đáng kể. Bằng việc áp dụng công nghệ xanh và giải pháp tiết kiệm năng lượng, các khu công nghiệp xanh có tiềm năng giảm chi phí vận hành và nâng cao hiệu quả sản xuất”, bà Dung nhận định.

Bà Dung khẳng định rằng, đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp gắn với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng trong kỷ nguyên mới. Bởi Việt Nam có những định hướng rất rõ ràng như chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 – 2030; chiến lược tăng trưởng xanh; “Bộ tứ trụ cột” của Bộ Chính trị đã và đang tạo ra một khung chính sách thuận lợi và hấp dẫn cho các nhà đầu tư.

Theo đó, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 – 2030 định hướng Việt Nam phấn đấu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, với GDP bình quân đầu người đạt khoảng 7.500 USD.

Về cơ cấu kinh tế, tỷ trọng khu vực dịch vụ đạt trên 50%, khu vực công nghiệp - xây dựng trên 40% trong GDP đến năm 2030, tạo cơ hội lớn cho các nhà đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp.

Đồng thời là chiến lược tăng trưởng xanh đã tạo ra một khung định hướng toàn diện cho việc phát triển khu công nghiệp xanh. Mục tiêu cụ thể bao gồm xanh hóa lối sống, xanh hóa các ngành kinh tế, và đặc biệt là giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP.

Đến năm 2030, chiến lược đặt mục tiêu 95% chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom và xử lý đảm bảo tiêu chuẩn, chỉ 10% chất thải được xử lý bằng phương pháp chôn lấp trực tiếp.

“Xu hướng “xanh hóa” khu công nghiệp không chỉ là yêu cầu bắt buộc để bảo vệ môi trường mà còn là chìa khóa để thu hút FDI và nâng cao sức cạnh tranh. Với nhu cầu đất công nghiệp dự kiến tiếp tục tăng mạnh và nguồn cung mới được bổ sung đáng kể trong giai đoạn 2025 - 2030, đây là thời điểm vàng để các doanh nghiệp triển khai các dự án đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp”, bà Dung bày tỏ quan điểm.

Chuyển đổi khu công nghiệp là xu hướng tất yếu để thu hút FDI xanh

Cũng tại Diễn đàn Phát triển Khu Công nghiệp Việt Nam 2025, TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) nhận định, Việt Nam đang nổi lên là điểm đến chiến lược của dòng vốn đầu tư quốc tế, nhờ ổn định kinh tế vĩ mô, vị trí địa lý thuận lợi và môi trường đầu tư cải thiện. Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội là những thách thức mới: Yêu cầu cao hơn về phát triển bền vững, tiêu chuẩn ESG, chuyển đổi số, giảm phát thải và chất lượng lao động. Những điều này đòi hỏi Việt Nam phải tái cấu trúc toàn diện hệ thống khu công nghiệp.

"Những thay đổi trên thế giới đang tạo ra áp lực và cũng là động lực để tái cấu trúc toàn bộ hệ thống khu công nghiệp - vốn được coi là nền tảng tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam trong suốt hơn hai thập kỷ qua. Đây là xu hướng tất yếu để không bị "tụt hậu" trong cuộc đua toàn cầu", TS. Nguyễn Văn Khôi nhìn nhận.

Đồng quan điểm, ông Phạm Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm xúc tiến, thông tin và hỗ trợ đầu tư phía Bắc, Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính nhấn mạnh, chuyển đổi mô hình khu công nghiệp không còn là xu hướng, mà là yêu cầu tất yếu.

Tuy nhiên, thời điểm hiện tại cả nước có 416 khu công nghiệp được thành lập, với tổng diện tích gần 129.000 ha, nhưng mới chỉ có 6 khu công nghiệp sinh thái được thí điểm tại Ninh Bình, Đà Nẵng, Cần Thơ, TP HCM.

Phần lớn khu công nghiệp vẫn đang vận hành theo mô hình truyền thống, phân tán hạ tầng xử lý, thiếu tích hợp dịch vụ hậu cần – đổi mới – đào tạo, chưa phát huy hiệu quả sử dụng đất hay năng lượng. Ngoài ra, một tỷ lệ đáng kể các KCN chưa có hệ thống giám sát môi trường tự động, gây khó khăn cho việc quản lý phát thải.

Về nguồn lực nhân lực, báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy chỉ khoảng 15% doanh nghiệp trong các khu công nghiệp có khả năng tiếp nhận công nghệ cao hoặc tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong khi đó, kế hoạch dự kiến đến năm 2030, cả nước có trên 600 khu công nghiệp với tổng diện tích khoảng 210.930 ha, trong đó ít nhất 40 - 50% khu công nghiệp mới được xây dựng theo mô hình sinh thái và thông minh.

“Đây là một thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội để chúng ta tái cấu trúc mạnh mẽ chuỗi cung ứng, nâng cấp hạ tầng đầu tư và chuyển dịch cơ cấu thu hút FDI theo hướng giá trị gia tăng cao”, ông Bình khẳng định.

Theo ông Bình, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình, Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn với dòng vốn FDI. Trong 5 tháng đầu năm 2025, tổng vốn FDI đăng ký đạt gần 12,8 tỷ USD, tăng 10,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điểm nổi bật là dòng vốn này đang dịch chuyển sang lĩnh vực công nghệ cao, trung hòa carbon và chuỗi cung ứng thân thiện môi trường. Các tập đoàn từ Nhật Bản, châu Âu, Hàn Quốc, Singapore không chỉ quan tâm đến chi phí mà đặc biệt coi trọng hạ tầng thông minh (Smart IP); cam kết giảm phát thải carbon theo chuẩn ESG; liên kết vùng và tính sẵn sàng của lao động kỹ thuật số.

Để thực hiện được mục tiêu này, Giám đốc Trung tâm xúc tiến, thông tin và hỗ trợ đầu tư phía Bắc kiến nghị 5 giải pháp cần được triển khai: Đẩy mạnh quy hoạch tích hợp vùng. Khu công nghiệp không thể tồn tại như một thực thể độc lập, đơn lẻ mà cần được quy hoạch tích hợp với đô thị, cảng biển, cao tốc, và các trung tâm đổi mới sáng tạo, giáo dục, logistics. Điều này đòi hỏi tư duy phát triển liên ngành và sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng;

Hoàn thiện cơ chế hỗ trợ khu công nghiệp sinh thái. Ông Bình cho rằng, cần xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng cho việc cấp phép và vận hành các khu công nghiệp sinh thái, đồng thời có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng cho những các khu công nghiệp áp dụng mô hình tuần hoàn nước, tái chế chất thải và sử dụng năng lượng sạch. Mô hình "khu công nghiệp tuần hoàn" cần được khuyến khích và nhân rộng;

Phát triển hạ tầng số cho khu công nghiệp thông minh. Cụ thể, cần triển khai trung tâm điều hành IP, ứng dụng IoT, Big Data để giám sát và tối ưu vận hành hạ tầng, môi trường, năng lượng và an ninh. Đây là bước đệm quan trọng để xây dựng các KCN đạt chuẩn "Smart IP";

Gắn kết đào tạo - công nghệ - công nghiệp. Hình thành các cụm liên kết giữa khu công nghiệp - trường nghề -trung tâm đổi mới sáng tạo nhằm đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng số, kỹ năng xanh, năng lực ứng dụng AI và tự động hóa;

Xúc tiến đầu tư trên nền tảng số. "Thiết lập hệ thống công khai dữ liệu quy hoạch, quỹ đất, logistics và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp để giảm chi phí tiếp cận thông tin, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong thu hút nhà đầu tư", ông Bình đề xuất.

Đông Bắc