Xã hội hóa lĩnh vực năng lượng nguyên tử: Phải bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn thông tin

Cắt giảm 32,9% thủ tục hành chính

Tờ trình do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ, sau 17 năm triển khai thi hành, Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008 đã bộc lộ bất cập, hạn chế về yêu cầu quản lý, cần nghiên cứu, sửa đổi toàn diện dự án này để thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về năng lượng nguyên tử; xây dựng cơ sở pháp lý bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về năng lượng nguyên tử; tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân...

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tờ trình dự án luật.

Luật hiện hành quy định 76 thủ tục hành chính, dự thảo sửa đổi quy định còn 51 thủ tục hành chính. Như vậy, số lượng thủ tục hành chính giảm 25 thủ tục, tương ứng với mức giảm 32,9 %.

Dự thảo cũng quy định bổ sung về chuyển đổi số trong hoạt động an toàn bức xạ và hạt nhân, ứng dụng năng lượng nguyên tử; nhiệm vụ quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân; thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm hành chính. Việc bổ sung này để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu về việc không quy định tổ chức bộ máy của cơ quan cụ thể trong luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo thẩm tra.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, năng lượng nguyên tử là ngành đặc thù, nhân lực quản lý nhà nước, nghiên cứu - triển khai và hỗ trợ kỹ thuật cần có kiến thức, kỹ năng chuyên môn sâu, kinh nghiệm thực tiễn. Giai đoạn từ nay đến năm 2030, để đáp ứng yêu cầu phát triển điện hạt nhân, đặc biệt là triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với kinh phí đầu tư khoảng 25 - 30 tỷ USD, quy mô lớn, thời gian thực hiện lâu, cần hoàn thiện, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cả về số lượng, chất lượng.

Bên cạnh đó, cũng cần hoàn thiện nâng cao năng lực của cơ quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân tại các địa phương trong bối cảnh cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý từ Trung ương đến địa phương…

Bảo đảm an toàn, an ninh cơ sở hạt nhân

Qua thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị tiếp tục rà soát, bảo đảm tính đầy đủ, thống nhất giữa nội dung các kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân cấp cơ sở, cấp tỉnh, cấp quốc gia, cũng như tính khả thi, chặt chẽ của các kế hoạch; bảo đảm tính thống nhất của dự thảo Luật với Luật Phòng thủ dân sự và dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp, tính khả thi trong phối hợp giữa các cơ quan có liên quan.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới thảo luận tại phiên họp.

Về an toàn, an ninh cơ sở hạt nhân, Cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung quy định việc phê duyệt thiết kế đối với nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu (tại Điều 30). Thiết kế của nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải được cơ quan pháp quy hạt nhân của nước đối tác thẩm định và phê duyệt thiết kế, trong đó có tính đến các yêu cầu đặc thù của Việt Nam; Chính phủ quy định cơ quan có thẩm quyền thực hiện thẩm định.

"Trường hợp nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu do các cơ quan chuyên môn của Việt Nam thiết kế thì cần bổ sung quy định về việc tuân thủ yêu cầu về an toàn và an ninh hạt nhân của IAEA. Đề nghị làm rõ quy định về "sử dụng công nghệ… được kiểm chứng" là do cơ quan nào thực hiện việc kiểm chứng này", ông cho hay.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh thảo luận tại phiên họp.

Thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới đề nghị có một số điểm cần quy định rõ nét hơn là vai trò của cơ quan quản lý, ví dụ vấn đề thẩm quyền dừng các hoạt động bức xạ hạt nhân khi phát hiện dấu hiệu mất an ninh, an toàn để phòng ngừa bức xạ hạt nhân; cần có quy định cụ thể hơn về kiểm soát các loại hàng hóa có chứa chất phóng xạ hoặc nguy cơ bị nhiễm xạ, các quy định về quản lý chiếu xạ y tế...

Liên quan vấn đề xã hội hóa trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng là cần thiết để huy động nguồn lực xã hội tham gia nghiên cứu, ứng dụng lĩnh vực hạt nhân nguyên tử. Dự thảo luật đưa ra các hình thức xã hội hóa như: cho đầu tư thành lập tổ chức khoa học công nghệ, hợp tác công tư, vay vốn, cho thuê tài sản, viện trợ...

"Tôi thấy rằng, có cần mở rộng thêm các hình thức xã hội hóa để có sự tham gia thêm của các doanh nghiệp, người dân vào công cuộc này hay không, ví dụ xã hội hóa đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên cũng quan ngại vấn đề này mới, tính rủi ro cao, cần quan tâm vấn đề an toàn bức xạ, xã hội hóa nhưng vẫn bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn thông tin do vấn đề này chứa nhiều thông tin bí mật quốc gia", ông lưu ý.

Quỳnh Vinh