Xã Hàm Kiệm: Cuộc hoán đổi vị trí 'ngoạn mục' giữa nông, công nghiệp

Nhiều ngôi nhà hiện đại, khang trang được xây dựng, (ảnh Ngọc Lân)

Vững như nông nghiệp vùng thanh long

Hàm Cường, Hàm Kiệm, Mương Mán đều là vùng lõi sản xuất thanh long của huyện Hàm Thuận Nam trước đây. Dù giá thanh long có lúc này, lúc khác nhưng khi trúng giá thì cho thu nhập rất cao nên nhìn chung, mức sống của nhân dân khá tốt. Bằng chứng, ở các vùng quê này xuất hiện nhiều căn nhà đẹp, những trang trại rộng ngút ngàn. Xe con thì không phải nói…

Vườn thanh long ở xã Hàm Kiệm (ảnh Ngọc Lân)

Thương mại và dịch vụ theo đó cũng xuất hiện cùng nghề sản xuất, kinh doanh thanh long và cả đáp ứng nhu cầu đời sống nhân dân nên ở cả 3 nơi đều “nở rộ”. Tùy thời điểm giá thanh long cao thấp thế nào, thì các dịch vụ này sẽ nhộn nhịp hay đìu hiu theo. Có doanh nghiệp, cơ sở giải thế, cũng có doanh nghiệp, cơ sở lớn hơn thêm. Tuy nhiên, thực tế, nếu so với những cây trồng khác thì thanh long vẫn cho thu nhập tốt hơn.

Vì thế, khi sáp nhập 3 xã trên thành xã Hàm Kiệm thì đồng thời cũng tập hợp được những thành tựu, những con số, chứng minh trụ cột nông nghiệp là đứng đầu. Như đã triển khai Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng liên kết chuỗi giá trị, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, chủ yếu tập trung vào thanh long.

Thương lái đánh giá chất lượng thanh long tại vườn (ảnh: Ngọc Lân)

Thu mua thanh long để xuất khẩu

Có đến 12 trang trại, 3 hợp tác xã, 10 tổ hợp tác; trong đó, có các mô hình: 2 trang trại chăn nuôi heo công nghiệp; 1 trang trại nuôi bò sinh sản; 2 trang trại trồng trọt, gồm 1 trang trại trồng dưa lưới công nghệ cao và 1 trang trại kết hợp giữa sản xuất thanh long và cung ứng vật tư nông nghiệp. Tất cả đều hoạt động có hiệu quả. Đa số trang trại trồng thanh long đều áp dụng tiến bộ kỹ thuật, cơ giới hóa và tự động hóa, tiết kiệm nhân công, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Mô hình trồng dưa lưới

Người dân tham gia các nhóm VietGap, đã có 22 nhóm được thành lập mới với 329 hộ tham gia. Theo đó, tổng diện tích cấp mới giấy chứng nhận VietGap hơn 4.063/5.958 ha tổng diện tích thanh long toàn xã. Bên cạnh, đã có 1 HTX ký kết hợp đồng liên kết và tiêu thụ trái thanh long theo chuỗi giá trị với quy mô 103 ha. Có 5 sản phẩm OCOP...

Cũng nhờ nông nghiệp mà cụ thể từ cây thanh long đã góp phần đưa hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ thêm phát triển. Nổi bật là các chợ như chợ Hàm Cường được xây dựng mới, chợ Hàm Kiệm được sửa chữa lại và một số cơ sở thương mại được đầu tư đưa vào hoạt động đã quyết định mở rộng mạng lưới kinh doanh, góp phần cung ứng hàng hóa, tạo việc làm, đóng góp vào giá trị tăng trưởng kinh tế chung và nguồn thu ngân sách địa phương.

Thu mua thanh long để xuất khẩu

Sơ chế thanh long xuất khẩu

Du khách quốc tế tham quan vườn thanh long

Không chỉ thế, từ thu nhập của thanh long, 3 xã khi chưa sáp nhập và người dân đã cùng chung sức xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội. Cụ thể, kiên cố hóa 40 tuyến đường bê tông xi măng với tổng số tiền 21,5 tỷ đồng, trong đó vốn huy động nhân dân (35%) gần 7 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có sự hỗ trợ từ các nguồn đầu tư của tỉnh, Trung ương hàng trăm tỷ đồng, triển khai xây dựng các công trình, dự án trên địa bàn, góp phần xây dựng kết cấu hạ tầng trên địa bàn xã Hàm Kiệm khang trang như hôm nay.

Giao thông trong thôn xóm được làm bằng bê tông xi măng

Giao thông ở xã Nông thôn mới Hàm Kiệm

Thế nên, nếu nhìn lại 5 năm qua, với xác định tập trung phát triển 3 trụ cột nông nghiệp - công nghiệp - du lịch thì 3 xã đã thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng định hướng. Nông nghiệp trở nên mạnh nhất, mang tính dẫn dắt trong cơ cấu đã xác định.

Xuất khẩu thanh long

Nhưng dự báo công nghiệp sẽ mạnh hơn

Sau sáp nhập, xã Hàm Kiệm đã hội tụ nhiều thế mạnh, khi những dự án, công trình đã và sẽ xuất hiện, mở ra không gian phát triển mới mà trong đó có nhiều yếu tố cho phát triển công nghiệp. Thêm nữa, 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị ban hành vào cuối 2024 và đầu năm 2025là sự cụ thể hóa các mục tiêu phát triển, đổi mới tư duy phát triển mới từ “quản lý” sang “phục vụ”, từ “bảo hộ” sang “cạnh tranh sáng tạo”, từ “hội nhập bị động” sang “hội nhập chủ động”, từ “cải cách phân tán” sang “đột phá toàn diện, đồng bộ và sâu sắc”. Trong đó có Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân phù hợp với tình hình thực tiễn địa phương trong giai đoạn mới.

Lãnh đạo xã Hàm Kiệm chia sẻ, nếu ráp vào điều kiện hiện tại của xã Hàm Kiệm, thì thấy quỹ đất sạch còn lại của 2 KCN Hàm Kiệm 1 (có diện tích thuộc xã Tuyên Quang), Hàm Kiệm 2 với tổng 250 ha đang được tỉnh xúc tiến kêu gọi đầu tư, nỗ lực sẽ lấp đầy vào năm 2026. Điều đó là khả thi, vì với những yếu tố hội tụ về thuận lợi trong mọi mặt để nhà đầu tư tìm đến thì 2 KCN tại xã đều đáp ứng. Hơn thế còn kỳ vọng như là gà đẻ trứng vàng. Ở khía cạnh khác, cả 2 KCN đã thu hút được 38 dự án, trong đó có 17 dự án đi vào hoạt động và trong 7 tháng qua đã đem về doanh thu 975 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu 340 triệu USD, nộp ngân sách 19,8 tỷ đồng và giải quyết việc làm cho hơn 5.000 lao động.

Khu công nghiệp Hàm Kiệm I (ảnh N. Lân)

Bên cạnh đó, từ nhiều dự án, công trình đã và sẽ triển khai, xã có nhiều quỹ đất nữa cho thu hút đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư. Theo hướng đó, việc thu hút nguồn lực để xây dựng các khu dân cư, hình thành đô thị để đón lực lượng lao động từ các nơi đổ về nhiều, sẽ tạo ra bứt phá.

Tất nhiên, quá trình phát triển trên cũng sẽ có những điểm yếu nhưng nếu so với mặt nhược của nông nghiệp như sản phẩm chưa được chế biến sâu, chất lượng chưa cao, phụ thuộc rất lớn vào 1 thị trường trọng điểm... thì vẫn có ưu thế hơn.

Lãnh đạo tỉnh và địa phương Hàm Kiệm thăm nhà nhà máy chip, lớp ô tô khu công nghiệp Hàm Kiệm 2

Vì thế, sau khi bàn bạc Thường trực Đảng ủy xã xác định cần chuyển công nghiệp thay vị trí nông nghiệp, hướng đến phát triển theo cơ cấu kinh tế: Công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp.

Tại Báo cáo chính trị của Đảng bộ xã Hàm Kiệm nhấn mạnh các nội dung trong đẩy mạnh phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Trong đó trước tiên là ”Tiếp tục triển khai thực hiện 04 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế địa phương. Quan tâm tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh. Tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án năng lượng tái tạo phát triển ổn định; phối hợp thu hút các dự án thứ cấp đầu tư vào các Khu Công nghiệp Hàm Kiệm 1, Hàm Kiệm 2, góp phần nâng tỷ lệ lấp đầy các khu công nghiệp, nâng cao giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn”.

Bên cạnh là các nội dung khác về tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết số 05-NQ/TU, ngày 10/9/2021 của Tỉnh ủy Bình Thuận (khóa XIV) về phát triển ngành nông nghiệp hiện đại, bền vững, có giá trị gia tăng cao; về tăng cường huy động, thu hút và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, hoàn thiện cơ bản hệ thống kết cấu hạ tầng thiết yếu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Sự tính toán trên cho thấy việc hoán đổi 2 vị trí giữa nông nghiệp và công nghiệp, còn dịch vụ đứng giữa kết nối và bên nào phát triển thì cũng tác động dịch vụ phát triển theo. Nhưng nếu vị trí dẫn đầu là công nghiệp thì sự kéo theo trên mang tính bứt phá.

Sản xuất trong khu công nghiệp Hàm Kiệm II

Bích Nghị