Xạ đen có mấy loại, loại nào dùng chữa bệnh tốt nhất?

Xạ đen trước đây còn được gọi là dây gối Ấn Độ là một loại thảo dược quý, được trồng ở nhiều vùng tại nước ta. Người dân từ lâu vẫn có thói quen sử dụng xạ đen để chữa nhiều bệnh tật, từ đơn giản đến phức tạp.

1. Các loại xạ đen thường gặp ở Việt Nam

Xạ đen có tên khoa học là Celastrus hindsii, thuộc họ Dây gối (Celastraceae). Theo sách Cây và động vật làm thuốc ở Việt Nam, chi Celastrus ở Việt Nam có 8 loài, có 4 loài được sử dụng làm thuốc, trong đó có những vị thuốc rất có giá trị như dây săng máu, xạ đen.

Dược liệu này được phân chia chủ yếu bằng màu sắc thân và lá, theo đó ở Việt nam ta thường gặp 4 loại:

1.1 Xạ đen thân đen

Đây là loại xạ đen được dùng làm thuốc nhiều do có dược tính cao. Xạ đen thân đen có những đặc điểm về hình thái đặc trưng là thân cây và cành màu tím đen, lá màu xanh đậm, hình bầu dục, hơi nhọn ở đầu, mép lá có răng cưa nhỏ. Khi bẻ cành sẽ thấy rất ít nhựa chảy ra.

Sau khi phơi khô, lá xạ đen thân đen không đổi màu, vẫn giữ sắc xanh thẫm, có mùi thơm nhẹ, thường được dùng để hỗ trợ điều trị ung thư, viêm gan, tăng sức đề kháng...

1.2 Xạ đen thân vàng

Xạ đen thân vàng hay còn gọi là xạ vàng, có đặc điểm hình thái là thân cây có màu vàng nâu, lá cây mỏng hơn, ít bóng, không có răng cưa, màu xanh nhạt hơn xạ đen thân đen.

Khi phơi khô, lá của loại này rất dễ giòn và nát, thường bị đổi sang màu nâu thẫm. Xạ vàng có dược tính không mạnh bằng xạ đen thân đen, chủ yếu được dùng làm thuốc bổ, thanh nhiệt, giải độc.

Cách phân biệt xạ đen thân đen và xạ đen thân vàng (hay xạ vàng).

2.3 Xạ trắng

Cây xạ trắng có thân và lá màu trắng ngà hoặc xanh nhạt, có ít gân nổi rõ trên thân. Lá có hình dạng giống với xạ đen thân đen nhưng mềm và mỏng hơn. Khi bẻ cành cây xạ trắng có thể thấy nhiều nhựa chảy ra hơn so với cây xạ đen thân đen.

Đây là loại xạ đen có ít dược tính, thường không được dùng để làm thuốc, đôi khi được trồng làm cây cảnh hoặc cây bóng mát nhỏ.

2.4 Xạ đỏ

Đây là loại hiếm gặp và rất ít thông dụng trong điều trị bệnh. Cây xạ đỏ có thân màu đỏ nâu hoặc đỏ nhạt, phần thân non có thể thấy sắc đỏ nổi bật hơn, lá hơi ngả sang đỏ, đặc biệt là khi cây già hoặc vào mùa khô.

3. Loại xạ đen nào dùng tốt nhất?

Khi so sánh 4 loại xạ đen thường gặp với nhau ta cũng có thể dễ dàng thấy rằng xạ đen thân đen là loại được sử dụng nhiều nhất trong phòng và điều trị bệnh tật. Đây cũng là loại xạ đen tốt nhất và được các chuyên gia khuyến cáo sử dụng.

Xạ đen thân đen có dược tính mạnh nhất trong bốn loại xạ đen. Trong thân cây có chứa nhiều loại hoạt chất quý như flavonoid, saponin triterpenoid và quinon, giúp xạ đen thân đen có khả năng chống oxy hóa, tiêu diệt gốc tự do, hỗ trợ điều trị ung thư, giải độc gan, giúp bảo vệ gan, giúp an thần, giảm căng thẳng…

Xạ đen thân đen cũng là loại dược liệu được nghiên cứu nhiều nhất. Nhiều nghiên cứu cả trong và ngoài nước đã chứng minh hiệu quả của xạ đen thân đen trong hỗ trợ điều trị bệnh mạn tính và ung thư. Các bài thuốc cổ truyền cũng thường ưu tiên dùng loại xạ đen này.

Mời bạn xem tiếp video:

Thực hư thông tin nấm linh chi, xạ đen có tác dụng chữa ung thư | SKĐS

BS. Nguyễn Huy Hoàng