Vượt 500 triệu đồng doanh thu: Thuế giá trị gia tăng tính từ đâu?

Việc điều chỉnh chính sách thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang trở thành một trong những nội dung được quan tâm đặc biệt trong bối cảnh Quốc hội thông qua nhiều đạo luật thuế sửa đổi, bổ sung theo hướng mở rộng cơ sở thu, tăng tính minh bạch và tiệm cận thông lệ quốc tế. Một câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại gây không ít lầm tưởng là: Vượt 500 triệu đồng doanh thu: Thuế giá trị gia tăng (GTGT) tính từ đâu?

Luật sư Nguyễn Văn Nam - Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, theo Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 26/11/2024 và có hiệu lực từ 1/7/2025, đối tượng nộp thuế GTGT vẫn bao gồm tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT tại Việt Nam. Tuy nhiên, luật tiếp tục kế thừa nguyên tắc miễn thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu thấp, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế.

Ảnh minh họa.

Điểm đáng chú ý nằm ở định hướng chính sách thuế giai đoạn tiếp theo, khi Quốc hội đã thống nhất nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân đối với hộ, cá nhân kinh doanh lên mức 500 triệu đồng/năm, dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Theo đó, ngưỡng 500 triệu đồng không phải là một khoản doanh thu được trừ ra khi tính thuế. Đây là ngưỡng xác định nghĩa vụ thuế. Nếu tổng doanh thu trong năm của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không vượt quá 500 triệu đồng thì không thuộc diện chịu thuế GTGT. Nhưng một khi doanh thu đã vượt ngưỡng này, thì toàn bộ doanh thu phát sinh trong năm sẽ trở thành doanh thu tính thuế, chứ không chỉ phần vượt quá 500 triệu đồng.

Cách tiếp cận này về mặt kỹ thuật thuế không phải là mới. Trước đây, với ngưỡng 100 triệu đồng/năm, pháp luật cũng áp dụng nguyên tắc tương tự: vượt ngưỡng thì chịu thuế trên toàn bộ doanh thu. Việc nâng ngưỡng lên 500 triệu đồng chỉ thay đổi mức sàn chịu thuế, không làm thay đổi bản chất pháp lý của cơ chế tính thuế.

Từ thực tiễn áp dụng, điều này dẫn tới một nghịch lý dễ thấy: hộ kinh doanh có doanh thu 490 triệu đồng không phải nộp thuế GTGT, trong khi hộ có doanh thu 510 triệu đồng lại phải nộp thuế GTGT trên toàn bộ 510 triệu đồng.

Từ góc độ pháp lý, có thể thấy chính sách mới mang tính hỗ trợ rõ rệt đối với các hộ kinh doanh nhỏ, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về quản trị doanh thu, sổ sách và kê khai trung thực. Trong bối cảnh ngành thuế đẩy mạnh quản lý bằng dữ liệu điện tử, hóa đơn điện tử và kết nối liên thông, việc "ước chừng" doanh thu để né ngưỡng chịu thuế sẽ tiềm ẩn rủi ro pháp lý không nhỏ.

Như vậy, doanh thu 500 triệu đồng là ngưỡng xác định nghĩa vụ thuế. Hiểu đúng bản chất này là điều kiện tiên quyết để hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chủ động tuân thủ pháp luật, tránh những hệ lụy pháp lý đáng tiếc trong quá trình thực hiện chính sách thuế mới.

Phúc Đức