Vùng Vịnh chạy đua ngoại giao ngăn xung đột Israel-Iran lan rộng

Khi xung đột Israel-Iran bước sang tuần thứ hai và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, cộng đồng quốc tế ngày càng lo ngại quy mô xung đột có thể ảnh hưởng lớn cục diện chính trị, kinh tế toàn cầu. Trong đó, các quốc gia Vùng Vịnh được xem là những nước bày tỏ quan ngại nhiều nhất.

Theo đài CNN, kể từ khi xung đột Israel-Iran nổ ra, các quốc gia Vùng Vịnh đã tăng cường truyền tải thông điệp mong muốn kiềm chế căng thẳng đến cả chính quyền Mỹ lẫn Iran. Trong đó, Saudi Arabia, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Qatar là những quốc gia tích cực nhất trong việc liên lạc với cả hai phía.

Khói bốc lên sau cuộc không kích của Israel vào Tehran (Iran) hôm 14-6. Ảnh: MIDDLE EAST IMAGES/AFP

Liên lạc với cả Mỹ và Iran

Ngày 20-6, ông Anwar Gargash – Cố vấn của tổng thống UAE – cho biết nước này đã tích cực liên lạc với Washington và Tehran để hạ nhiệt căng thẳng. Ông Gargash cũng là người chuyển lá thư từ Tổng thống Mỹ Donald Trump tới Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei vào tháng 3 nhằm kêu gọi đàm phán hạt nhân

"Chúng tôi đang theo dõi tình hình rất chặt chẽ. Hệ thống ngoại giao của chúng tôi đang nỗ lực như nhiều quốc gia khác. Những lo ngại phải được giải quyết bằng ngoại giao. Có nhiều vấn đề trong khu vực và nếu chúng ta chọn giải quyết bằng vũ lực, mọi thứ sẽ bị hủy hoại" – ông Gargash nói.

Ông Gargash cũng cho rằng bất kỳ hành động leo thang quân sự nào trong cuộc xung đột hiện tại cũng sẽ "gây bất lợi" cho toàn bộ khu vực.

"Điều này đang khiến chúng ta thụt lùi. Ngôn ngữ xung đột đang lấn át ngôn ngữ về sự hạ nhiệt và thịnh vượng kinh tế cho khu vực" – ông Gargash lo ngại.

Trước đó, hãng thông tấn WAM của UAE cũng cho biết Tổng thống nước này – ông Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Iran – ông Masoud Pezeshkian.

Trong cuộc điện đàm, tổng thống UAE nhấn mạnh rằng nước này tiếp tục tham gia các cuộc tham vấn chuyên sâu với tất cả bên liên quan để giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ các nỗ lực khôi phục an ninh, ổn định trong khu vực. Ông Al Nahyan tái khẳng định cam kết của UAE đối với bất kỳ sáng kiến nào nhằm đạt được mục tiêu này.

Không chỉ UAE, các quốc gia khác trong Vùng Vịnh cũng kêu gọi các bên xuống thang.

Ngày 13-6, ngay sau khi Israel tung đòn tấn công phủ đầu Iran, Thủ tướng Saudi Arabia – Hoàng Thái tử Mohammed bin Salman đã điện đàm với Tổng thống Trump và kêu gọi các bên hạ nhiệt căng thẳng.

Sau đó một ngày, thủ tướng Saudi Arabia cũng có cuộc điện đàm với tổng thống Iran, trong đó nhấn mạnh Saudi Arabia không ủng hộ sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp và nhấn mạnh đối thoại là nền tảng để giải quyết bất đồng.

Quốc vương Qatar – ông Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani cũng đã nói chuyện với tổng thống Trump và kêu gọi giải quyết cuộc khủng hoảng "thông qua các biện pháp ngoại giao".

"Chúng tôi đã thực hiện mọi biện pháp giao tiếp có thể giữa tất cả bên trong khu vực và ở bên ngoài" – người phát ngôn Bộ Ngoại giao Qatar Majed Al Ansari phát biểu hôm 17-6.

Viễn cảnh không mong muốn

Vào tháng 5, khi ông Trump công du đến Saudi Arabia, Qatar, UAE, ông đã được các nước này chào đón nồng nhiệt. Trong chuyến công du, ông Trump cũng ca ngợi "sự ra đời của một Trung Đông hiện đại" và bày tỏ ý định ký một thỏa thuận hạt nhân với Iran.

Tuy nhiên, khi xung đột Israel-Iran nổ ra, ông Trump đã thay đổi thái độ, thậm chí ám chỉ khả năng có thể để quân đội Mỹ can thiệp vào cuộc xung đột hiện tại.

Mỹ có căn cứ quân sự ở cả Qatar, UAE, Saudi Arabia. Theo CNN, những nước này lo lắng nếu Mỹ can thiệp vào xung đột, Iran có thể thực hiện các cuộc tấn công vào các căn cứ quân sự Mỹ trên lãnh thổ của họ.

Ngoài ra, là những nước xuất khẩu năng lượng lớn, các quốc gia Vùng Vịnh cũng lo ngại rằng Iran có thể đóng Eo biển Hormuz kết nối Vịnh Ba Tư với Ấn Độ Dương – nơi 1/3 lượng dầu vận chuyển trên biển đi qua.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm UAE vào giữa tháng 5. Ảnh: AFP

Các chuyên gia cảnh báo rằng việc Mỹ can thiệp vào cuộc xung đột Israel-Iran có thể kéo nước này vào một cuộc chiến thậm chí còn khó khăn hơn các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan. Theo các chuyên gia, cuộc đối đầu này có thể kéo dài trong suốt nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, gây ra tổn thất nặng nề cho sinh mạng và nguồn lực các bên, trong đó có cả các nước Vùng Vịnh.

Cựu Thủ tướng Qatar – ông Hamad bin Jassim Al Thani đã cảnh báo trên mạng xã hội X rằng "các quốc gia vùng Vịnh không có lợi khi thấy Iran sụp đổ", đồng thời cho rằng Vùng Vịnh sẽ là bên đầu tiên bị tổn hại nếu tình hình leo thang.

Ông Firas Maksad – Giám đốc phụ trách khu vực khu vực Trung Đông tại công ty tư vấn Eurasia Group (Mỹ) – nói rằng các quốc gia Vùng Vịnh đang ưu tiên giải pháp ngoại giao để tránh bất ổn trong khu vực.

“Nếu thực sự có một bước đột phá ngoại giao – nơi vấn đề hạt nhân Iran được giải quyết và sự ổn định trở lại – thì đó là một kết quả rất tích cực cho [các quốc gia vùng Vịnh]” – ông Maksad nói.

HỒNG SƠN