Hệ lụy khi Mỹ ngừng viện trợ cho Ukraine

Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp ở Nhà Trắng, Washington, D.C., ngày 28/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Tương lai viện trợ của Mỹ cho Ukraine đang đứng trước một dấu hỏi lớn khi Tổng thống Donald Trump bày tỏ sự thất vọng về những nỗ lực ngoại giao không thành công và cân nhắc khả năng chấm dứt hoàn toàn sự ủng hộ dành cho Kiev. Theo đánh giá của kênh ABC News, nếu điều này xảy ra, tình hình chiến trường Ukraine có thể sẽ trở nên phức tạp đáng kể.

Trên thực tế, viện trợ của Mỹ cho Ukraine dường như đang cạn kiệt. Vào tháng 4 vừa qua, chính quyền Mỹ đã phê duyệt 50 triệu USD viện trợ quân sự cho Ukraine, nhưng điều này chỉ diễn ra sau khi một thỏa thuận khai thác khoáng sản gây tranh cãi được ký kết. Đáng chú ý hơn, Nhà Trắng đã không sử dụng khoảng 3,9 tỷ USD được phân bổ cho viện trợ quân sự cho Ukraine, số tiền mà cựu Tổng thống Joe Biden không kịp giải ngân trước khi kết thúc nhiệm kỳ.

Hậu quả đối với Ukraine nếu viện trợ bị dừng lại

Nếu không có vũ khí của Mỹ, tình hình trên chiến trường Ukraine "tất nhiên sẽ khó khăn hơn", theo lời ông Oleksandr Merezhko, Chủ tịch Ủy ban Chính sách đối ngoại và Hợp tác liên nghị viện của Quốc hội Ukraine. Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng cho biết viện trợ của Mỹ chiếm 30% vũ khí của Ukraine, dù một số ước tính khác đưa ra con số 20%.

Tuy nhiên, Oleksandr V. Danyliuk, nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (RUSI) ở Vương quốc Anh, lại có cái nhìn cân bằng hơn. Ông cho rằng viện trợ quân sự của Mỹ là quan trọng nhưng không phải là yếu tố then chốt. "Tôi sẽ không đánh giá thấp nhưng cũng không đánh giá quá cao", ông Danyliuk nói và ước tính rằng khoảng một nửa hệ thống vũ khí và đạn dược do Mỹ cung cấp có thể được thay thế bằng các loại vũ khí khác.

Điểm đặc biệt quan trọng mà chuyên gia Danyliuk nhấn mạnh là phòng không. Ông cho rằng các hệ thống phòng thủ của Mỹ giúp tăng cường an ninh cho Ukraine và nếu không có chúng, thủ đô Kiev sẽ phải chịu thiệt hại nặng nề như Odessa hay Zaporizhia. Mặc dù việc đình chỉ viện trợ của Mỹ sẽ tạo ra một số vấn đề, nhưng chuyên gia Danyliuk khẳng định Ukraine "sẽ không sụp đổ", nhắc lại việc Ukraine đã từng vượt qua hai giai đoạn đóng băng viện trợ của Mỹ trước đây.

Ukraine cần phải làm gì?

Trước viễn cảnh viện trợ của Mỹ bị cắt giảm, điều quan trọng hiện nay là Ukraine phải tìm ra giải pháp thay thế cho các loại vũ khí mà Mỹ có thể ngừng cung cấp. Pavel Luzin, nhà phân tích tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher thuộc Đại học Tufts, nhận định rằng chính quyền Trump muốn "chia sẻ gánh nặng" viện trợ, chứ không phải một mình "người nộp thuế Mỹ" phải gánh chịu.

Chuyên gia Luzin gợi ý rằng châu Âu có thể trả tiền mua vũ khí của Mỹ cho Ukraine, hoặc Ukraine có thể sử dụng các khoản vay dài hạn của châu Âu hoặc Mỹ. Một giải pháp tiềm năng khác là sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để tài trợ cho việc mua sắm vũ khí.

Kênh ABC News cũng chỉ ra rằng châu Âu thường bị chỉ trích vì chậm huy động nguồn lực. Tuy nhiên, Tina Fordham, nhà chiến lược địa chính trị và người sáng lập tổ chức Fordham Global Foresight, cho rằng các nước châu Âu đã nhiều lần chứng minh khả năng hành động quyết đoán khi cần thiết.

Ukraine đang phụ thuộc vào Mỹ trong việc cung cấp đạn dược cho hệ thống tên lửa HIMARS. Ngoài ra, nhiều vũ khí quan trọng khác như tên lửa hành trình Storm Shadow/SCALP, bom cỡ nhỏ, lựu pháo M777, tên lửa chống radar AGM-88 HARM và máy bay chiến đấu F-16 đều được sản xuất tại Mỹ hoặc phụ thuộc vào các thành phần và hệ thống của Mỹ. Điều này trao cho Washington quyền phủ quyết việc chuyển giao chúng cho Kiev.

Với những hệ lụy tiềm tàng này, Ukraine và các đối tác châu Âu đang đứng trước một nhiệm vụ cấp bách: phải nhanh chóng tìm kiếm các giải pháp thay thế để đảm bảo duy trì khả năng phòng thủ và chiến đấu trước Nga, bất kể quyết định cuối cùng từ Mỹ.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc