Vụ án Xuyên Việt Oil: Không có căn cứ miễn tội đưa hối lộ của Mai Thị Hồng Hạnh

Mai Thị Hồng Hạnh (Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Thương mại vận tải và du lịch Xuyên Việt Oil) tại phiên tòa ngày 20/11. Ảnh: Xuân Khu/TTXVN

Trong phần đề nghị mức hình phạt, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã đề nghị Hội đồng Xét xử tuyên phạt Mai Thị Hồng Hạnh (cựu Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Giám đốc Công ty Xuyên Việt Oil) 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, từ 10 - 12 năm tù về tội “Đưa hối lộ”; tổng hợp hình phạt là 30 năm tù giam. Bị cáo Hạnh bị cáo buộc đã chiếm đoạt 219 tỷ đồng tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu và 1.463 tỷ đồng tiền thuế bảo vệ môi trường. Sau đó, bị cáo Hạnh sử dụng số tiền này để chi tiêu cá nhân và đưa hối lộ 22 lần với số tiền hơn 31 tỷ đồng cho 8 cựu quan chức.

Tại tòa, luật sư bào chữa cho bị cáo Mai Thị Hồng Hạnh đề nghị miễn truy cứu trách nhiệm hình sự cho bị cáo về tội “Đưa hối lộ”. Luật sư cho rằng sau khi Hạnh bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí”, chưa bị khởi tố tội “Đưa hối lộ”, Hạnh đã chủ động khai báo về hành vi “Nhận hối lộ” của các bị cáo khác, góp phần có hiệu quả để cơ quan điều tra phát hiện và điều tra tội nhận hối lộ của các bị cáo khác trong vụ án nên thuộc trường hợp được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự.

Tuy nhiên, Viện Kiểm sát đối đáp rằng vụ án bắt đầu không phải từ lời khai của Mai Thị Hồng Hạnh mà từ đơn tố cáo của một số nhân viên Công ty Xuyên Việt Oil. Trên cơ sở kiểm tra xác minh, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an tiến hành khởi tố bị cáo Hạnh. Trong quá trình tạm giam, bị cáo mới khai thêm các bị cáo khác trong vụ án. Viện Kiểm sát lập luận, nếu Mai Thị Hồng Hạnh không bị bắt và bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí” thì bị cáo cũng sẽ không khai báo ra hành vi nhận hối lộ của các bị cáo khác.

Mặt khác, căn cứ vào tài liệu thu giữ, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an trong quá trình khám xét nơi ở, nơi làm việc của Hạnh đã phát hiện một số tài liệu cho thấy hành vi đưa hối lộ của bị cáo. Theo hồ sơ vụ án, vì lợi ích công ty và bản thân, Hạnh chủ động tiếp cận đưa hối lộ cho các cá nhân có thẩm quyền tại Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Cục Thuế Thành phố Hồ Chí Minh, chi nhánh lọc dầu Nghi Sơn… Bị cáo đưa hối lộ nhiều lần, kéo dài từ 2016 - 2022 với số tiền đặc biệt lớn. Hành vi của bị cáo là nguyên nhân chính dẫn đến vụ án này.

Đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự chứ không phải được miễn trách nhiệm hình sự trong mọi trường hợp. Đối với trường hợp của Mai Thị Hồng Hạnh, việc chủ động khai báo của bị cáo đã được các cơ quan công tố ghi nhận và được Viện Kiểm sát đề nghị áp dụng mức án dưới khung hình phạt. Tuy nhiên, hành vi của bị cáo Hạnh không thuộc trường hợp được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự, do đó không có căn cứ để miễn truy cứu tội danh “Đưa hối lộ” cho bị cáo.

Luật sư của Mai Thị Hồng Hạnh cũng lập luận rằng bị cáo không phải thương nhân theo quy định của pháp luật nên hành vi vi phạm về trích lập, quản lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu của bị cáo chỉ nên xử lý theo vi phạm hành chính. Ngoài ra, việc cáo buộc Hạnh gây thiệt hại tài sản 219 tỷ đồng của Nhà nước không thuyết phục vì Công ty Xuyên Việt Oil có báo cáo tài chính rõ ràng.

Về lời bào chữa này, Viện Kiểm sát cho rằng Công ty Xuyên Việt Oil được thành lập theo quy định của pháp luật. Năm 2016, Công ty được Bộ Công Thương cấp giấy phép, do đó bị cáo Hạnh đủ điều kiện là thương nhân. Điều lệ công ty quy định về chức trách nhiệm vụ của Hạnh là Chủ tịch kiêm Giám đốc công ty, đồng thời bị cáo cũng nắm giữ 98% vốn góp.

Trên thực tế, tuy Công ty Xuyên Việt Oil là công ty trách nhiệm hữu hạn và Mai Thị Ngọc Trinh, em gái ruột của Hạnh, sở hữu 2% vốn góp nhưng chỉ đứng tên hộ. Hạnh là chủ sở hữu duy nhất, có toàn quyền quyết định mọi hoạt động kinh doanh, tài sản và tài chính của công ty. Do đó, Viện Kiểm sát khẳng định việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị cáo Hạnh là hoàn toàn có cơ sở.

Viện Kiểm sát cũng phản bác quan điểm của luật sư cho rằng việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Mai Thị Hồng Hạnh là không thuyết phục, vì hành vi của bị cáo chỉ thuộc phạm vi xử lý vi phạm hành chính. Theo Viện Kiểm sát, theo quy định pháp luật hiện hành, việc xử lý vi phạm phải dựa trên mức độ và hậu quả của hành vi. Căn cứ vào kết quả điều tra, Viện Kiểm sát xác định hành vi vi phạm trong việc trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu của Hạnh đã gây thất thoát số tiền đặc biệt lớn và không có khả năng hoàn trả.

Như vậy, hành vi vi phạm của Hạnh có dấu hiệu tội phạm. Theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, trường hợp này cơ quan có thẩm quyền phải chuyển hồ sơ sang cơ quan tố tụng hình sự để xử lý. Luật pháp cũng nghiêm cấm việc giữ lại những vụ việc có dấu hiệu tội phạm để xử lý hành chính. Vì vậy, lập luận của luật sư rằng hành vi của bị cáo Hạnh chỉ thuộc phạm vi vi phạm hành chính là không có căn cứ.

Về lời bào chữa của luật sư cho một số bị cáo là cựu quan chức cho rằng mục đích của việc tặng quà của bị cáo Mai Thị Hồng Hạnh cho các bị cáo khác là không rõ ràng, khó phân định giữa quà tặng mang tính chất tình cảm và quà nhằm thực hiện hành vi phạm tội, đại diện Viện Kiểm sát dẫn lại lời khai trong biên bản hỏi cung của bị cáo Hạnh.

Trong đó, Hạnh thừa nhận mục đích đưa tiền và quà cho các bị cáo là để đổi lấy lợi ích cho Công ty Xuyên Việt Oil, hợp thức hóa giấy tờ và tạo điều kiện cho công ty hoạt động dù chưa đủ điều kiện. Điều này chứng tỏ các bị cáo nguyên là cán bộ cơ quan quản lý Nhà nước đã lợi dụng chức vụ để nhận tiền và tài sản từ bị cáo Hạnh để thực hiện các hành vi giúp bị cáo Hạnh đạt được lợi ích bất chính, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự quản lý Nhà nước. Hành vi này đã cấu thành tội “Nhận hối lộ” theo quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự.

Viện Kiểm sát dẫn chứng trường hợp bị cáo Nguyễn Lộc An, cựu Vụ phó Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) bị cáo buộc đã nhiều lần nhận tiền từ bị cáo Hạnh để cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu dù doanh nghiệp chưa đủ điều kiện. Cáo trạng xác định bị cáo An nhận tổng cộng khoảng 921 triệu đồng, bao gồm một đồng hồ Patek Philippe.

Từ đó, Viện Kiểm sát kết luận, việc các bị cáo nhận tiền và quà từ bị cáo Hạnh, dù dưới bất kỳ hình thức nào, đều vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, Viện Kiểm sát cũng ghi nhận một số bị cáo đã thành khẩn khai báo và tỏ ra ăn năn hối lỗi. Đây được xem là tình tiết giảm nhẹ, và Viện Kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử xem xét trong quá trình lượng hình.

Hồng Giang (TTXVN)