Vốn 10.000 tỉ đồng và luật chơi tài sản số: Nên bổ sung cơ chế hỗ trợ startup Việt tham gia cuộc đua

Theo Nghị định 05, để được giấy phép cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa, doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện: Có vốn điều lệ đã góp tối thiểu là 10.000 tỉ đồng; có tối thiểu 65% vốn điều lệ do các cổ đông, thành viên là tổ chức góp vốn, trong đó có trên 35% vốn điều lệ do ít nhất 2 tổ chức là ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ góp vốn...

Nhiều chuyên gia và startup nhìn nhận Nghị định 05 là một bước đi quan trọng và cần thiết. Lần đầu tiên, một khuôn khổ pháp lý chính thức được thiết lập, giúp thị trường tài sản số thoát khỏi "vùng xám" và hoạt động một cách minh bạch hơn.

Nhiều chuyên gia và startup nhìn nhận Nghị định 05 là một bước đi quan trọng và cần thiết

Các quy định chặt chẽ về vốn và cổ đông tổ chức nhằm đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư, giảm thiểu rủi ro lừa đảo và các hoạt động bất hợp pháp. Điều này được xem là yếu tố cần thiết để thị trường phát triển bền vững.

Ghi nhận sau khi Nghị định 05 được ban hành, một số startup blockchain của Việt Nam đã có những động thái đáng chú ý. Một số ví và nền tảng giao dịch tài sản số như Coin98 Wallet và KyberSwap đã tạm dừng cung cấp dịch vụ cho người dùng Việt Nam để tuân thủ quy định mới. Hay một số cộng đồng blockchain lớn cũng thông báo ngừng thảo luận về các token hoặc dự án chưa được cấp phép tại Việt Nam, cho thấy sự thận trọng và nghiêm túc trong việc tuân thủ pháp luật.

Nhìn chung, Nghị định 05 đã tác động rất mạnh đối với cộng đồng startup công nghệ Việt Nam, buộc các doanh nghiệp phải thay đổi chiến lược và tìm hướng đi mới để tồn tại và phát triển trong bối cảnh pháp lý mới.

Trao đổi với PV tạp chí Một Thế Giới, luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch SB Law nhìn nhận thị trường tài sản số đang thuộc về các startup công nghệ nhiều hơn. Đây là lĩnh vực mới, liên quan đến công nghệ, ban soạn thảo xây dựng các quy định để làm sao có sự tham gia của các định chế tài chính, công ty công nghệ... có hệ thống, tài chính để đảm bảo sàn giao dịch tiền số vận hành tốt.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch SB Law nhìn nhận thị trường tài sản số đang thuộc về các startup công nghệ nhiều hơn

Theo luật sư Hà, quy định để được giấy phép cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa thì doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện: có vốn điều lệ đã góp tối thiểu là 10.000 tỉ đồng; có tối thiểu 65% vốn điều lệ do các cổ đông, thành viên là tổ chức góp vốn, trong đó có trên 35% vốn điều lệ do ít nhất 2 tổ chức là ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ góp vốn... Những quy định này có tỷ lệ tương đối cao, sẽ tạo ra rào cản đối với các doanh nghiệp tham gia.

"Đây là một rào cản tài chính cực lớn. 10.000 tỉ đồng (tương đương khoảng 400 triệu USD) là con số chỉ có thể đạt được bởi các tập đoàn, tổng công ty lớn hoặc các liên doanh của nhiều tổ chức tài chính hàng đầu", luật sư Hà khẳng định. Đối với startup, ông Hà cho rằng yêu cầu này gần như bất khả thi. Các startup công nghệ thường bắt đầu với số vốn nhỏ và huy động dần qua các vòng gọi vốn. Quy định này loại bỏ hoàn toàn khả năng tham gia của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn là lực lượng đổi mới chính trong lĩnh vực công nghệ.

Tuy nhiên, quy định về mức vốn cao, theo luật sư Hà, cũng là để đảm bảo sự ổn định và an toàn cho thị trường tài sản số, bảo vệ nhà đầu tư khỏi rủi ro phá sản hoặc lừa đảo. Chính phủ muốn các đơn vị tham gia phải có đủ năng lực tài chính để duy trì hoạt động và chịu trách nhiệm trước những biến động của thị trường.

Còn với điều kiện về cơ cấu cổ đông yêu cầu tối thiểu 65% vốn điều lệ do các tổ chức góp vốn, trong đó phải có trên 35% vốn điều lệ do ít nhất 2 tổ chức lớn (ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm, doanh nghiệp công nghệ) góp vốn. Luật sư Hà cho biết quy định này buộc các startup phải tìm kiếm sự tham gia của các "ông lớn" ngay từ giai đoạn đầu.

Việc thuyết phục các tổ chức tài chính truyền thống đầu tư vào một lĩnh vực mới như tài sản số, vốn được coi là nhiều rủi ro, là một thách thức không hề nhỏ. Điều này hạn chế quyền tự chủ và khả năng huy động vốn từ các nhà đầu tư cá nhân hoặc quỹ đầu tư mạo hiểm độc lập.

"Tôi đề xuất có thể xem xét về mức tỷ lệ thấp hơn hơn để các doanh nghiệp, startup Việt có thể linh hoạt trong việc thích ứng hơn", luật sư Hà nói.

Các quy định trên cho thấy Chính phủ đang tiếp cận thị trường tài sản số một cách rất thận trọng và có chọn lọc. Thay vì khuyến khích một thị trường mở và tự do, khuôn khổ pháp lý này ưu tiên sự ổn định, an toàn và có sự kiểm soát chặt chẽ. Mặc dù điều này giúp bảo vệ nhà đầu tư và phòng chống rủi ro hệ thống, nhưng nó cũng tạo ra rào cản rất lớn đối với các doanh nghiệp nhỏ, cản trở sự phát triển của các mô hình kinh doanh sáng tạo và tinh thần khởi nghiệp trong lĩnh vực này.

Lấy ví dụ về một mô hình doanh nghiệp tham gia cuộc chơi tài sản số có đủ điều kiện, luật sư Hà cho biết Techcombank là cổ đông lớn của One Mount Group, một doanh nghiệp có vốn đầu tư lớn và đang xây dựng mạng blockchain Layer 1 "Make in Vietnam". One Mount Group thuộc Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) và hoạt động trong lĩnh vực tài sản số, là một trong những đơn vị tiên phong trong việc phát triển nền tảng công nghệ cho thị trường này.

"Thị trường tài sản số Việt Nam có thể nói là rất tiềm năng bởi vì người Việt Nam rất yêu công nghệ, startup trẻ nhiều. Thời gian qua, thị trường tài sản số Việt Nam bị kìm kẹp, không có hành lang pháp lý, nhưng một khi quy định về thị trường được xây dựng vững chắc thì tương lai phát triển sẽ rất tốt. Đây cũng là kênh đầu tư mạnh cho các nhà đầu tư trẻ, Nhà nước cũng có nguồn thu thuế tốt, giống như giao dịch chứng khoán với 0,2%/giao dịch là lớn rồi", luật sư Hà cho hay.

Tuyết Nhung