Vladimir Lokhov - nhà tình báo bất khả chiến bại

Cha đẻ của các điệp viên mật

Đại tá Stanislav Korolyov mở đầu cuộc trò chuyện bằng một đoạn trích từ cuốn sách của cựu điệp viên Mỹ, trưởng đại diện Cơ quan tình báo Mỹ ở Ấn Độ Harry Rozitsky: "Nếu Mỹ có một cơ quan tình báo bí mật như Liên Xô, với số lượng khoảng 100 người, thì nước Mỹ có thể cảm thấy yên tâm".

- Trong ngành tình báo mật của Liên Xô, Vladimir Lokhov còn được gọi là Đại tá "K" bí ẩn. Đây là mật danh mà Thiếu tướng tình báo nổi tiếng Yury Drozdov, Cục trưởng Cục "S" (tình báo mật) thuộc Tổng cục I của KGB Liên Xô, đặt cho Vladimir Lokhov trong cuốn sách của mình, - Stanislav Korolyov nói.

Đại tá tình báo Vladimir Lokhov.

Theo Korolyov, người đứng đầu cơ quan tình báo mật của Liên Xô tin rằng Đại tá Vladimir Lokhov sẽ không bao giờ được giải mật - vì ông biết quá nhiều bí mật và thông tin quan trọng. Tuy nhiên, gần đây, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày thành lập của Cơ quan Tình báo Đối ngoại Liên bang Nga, tên ông đã được Giám đốc Cơ quan này Sergey Naryshkin nhắc đến trong số những người anh hùng của mặt trận vô hình. Đã xuất hiện một số tài liệu được giải mật trong hồ sơ cá nhân của Vladimir Lokhov.

Theo thông tin chính thức, Vladimir Lokhov sinh ngày 22/12/1924 tại làng Pichigviny, huyện Znaursky, tỉnh tự trị Nam Ossetia, Cộng hòa XHCN Xôviết Gruzia, người dân tộc Ossetia. Năm 1953, ông tốt nghiệp khoa Luật của Đại học Quốc gia Azerbaijan.

Năm 1957, Lokhov được ghi danh vào lực lượng dự bị đặc biệt của Tổng cục I thuộc KGB Liên Xô và từ đó đến tháng 8/1962, ông được đào tạo để làm việc trong các điều kiện đặc biệt.

Tháng 8/1963, ông được bí mật chuyển đến một nước châu Á. Nhờ tính chủ động và kiên trì của mình, Lokhov đã nhanh chóng hợp pháp hóa danh tính tại quốc gia sở tại trong một thời gian dài, tạo điều kiện cần thiết để tiến hành hoạt động tình báo trong điều kiện bí mật. Tháng 11/1965, với sự hỗ trợ của một điệp viên quan trọng và đáng tin cậy, ông đã xây dựng một mạng lưới tình báo hiệu quả. Những hành động khéo léo trong việc hợp pháp hóa đã cho phép Lokhov với tư cách là điệp viên mật lãnh đạo mạng lưới tình báo quan trọng và thu được những thông tin có giá trị.

Trụ sở Cục Tình báo Đối ngoại Liên bang Nga ở Moscow.

Năm 1973, ông được chuyển về Trung tâm và làm huấn luyện viên cho các điệp viên mật. Vào tháng 1/1979, ông được bổ nhiệm giữ chức Trưởng phòng I của Cục "S". Nhiều lần, ông được lãnh đạo cơ quan khen thưởng. Vì những thành tích của mình, ông đã được trao tặng Huy chương "Quân công", huy hiệu "Cán bộ an ninh quốc gia danh dự", Huân chương Sao đỏ và Huân chương Lao động Cờ đỏ.

Vladimir Lokhov qua đời năm 2002 và được an táng tại nghĩa trang Troekurov ở Moscow.

Trong 12 năm cuối cùng của sự nghiệp và cuộc đời, khi giữ chức Trưởng phòng I của Cục "S", ông đã có nhiều đóng góp trong việc đào tạo thế hệ cán bộ trẻ cho lực lượng tình báo mật của Liên Xô. Không phải ngẫu nhiên mà ông được mệnh danh là cha đẻ của các điệp viên mật.

Từ hồ sơ được giải mật

Theo các tài liệu từ hồ sơ mới được giải mật của điệp viên Vladimir Lokhov, Stanislav Korolyov kể rằng Vladimir Lokhov sinh ra trong một gia đình thợ mỏ. Từ nhỏ, ông đã biết tiếng Nga, tiếng Ossetia và tiếng Gruzia. Trong thời gian học tập tại Baku, ông còn học thêm tiếng Azerbaijan. Khi chuẩn bị đi công tác tại một nước phương Đông, Vladimir Lokhov đã học tiếng Ảrập.

Trong quá trình đào tạo, “Streltsov” được đánh giá cao. Ông tập trung học ngoại ngữ với hai giảng viên. Từ tháng 7/1957 đến tháng 1/1958, ông đã có thể nói chuyện trôi chảy về các chủ đề chính trị và đời sống. Ông có thể dễ dàng diễn đạt ý kiến của mình và hiểu người đối thoại, có vốn từ vựng phong phú khoảng 2.000 từ và cụm từ và có trí nhớ hình ảnh tốt.

Còn đây là điệp viên mật tương lai Vladimir Lokhov tự đánh giá quá trình học tập của mình: “Tôi tự nhận thấy mình đã sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ trong các điều kiện bí mật ở nước ngoài. Với kiến thức về ngôn ngữ, đời sống và tôn giáo của người Hồi giáo, cũng như các kỹ năng tác chiến và những kỹ năng khác mà tôi đã tiếp thu được nhờ sự giúp đỡ to lớn của các đồng chí ở Trung tâm, cộng thêm ngoại hình mà tự nhiên đã ban cho tôi, có vẻ như ở các nước phương Đông, tôi có thể làm được nhiều điều hữu ích”.

Rút từ báo cáo công tác của "Streltsov": "Đã thực hiện công việc đầu tiên trong lĩnh vực này. Xét trên tổng thể các nhiệm vụ mà tôi đang đối mặt, công việc này không lớn, nhưng nó mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cá nhân tôi. Trong quá trình hợp pháp hóa và đặc biệt là khi xin hộ chiếu, tôi đã trực tiếp tham gia vào tất cả các giai đoạn. Do đó, tôi đặc biệt vui mừng vì công sức của những người đã dạy tôi kiến thức ngôn ngữ không bị lãng phí. Trong quá trình tiếp xúc với các tài xế, người hàng xóm, và gần hai tháng làm việc với nhân viên của nhiều đồn cảnh sát, phòng hộ chiếu và nhiều người khác, tôi không gặp khó khăn gì về ngôn ngữ. Không một ai trong số họ nhận thấy tôi không phải là người bản địa".

Thiếu tướng tình báo Yury Drozdov.

Vladimir Lokhov mất hơn 5 năm để đào tạo chuyên môn, rồi ông xuất hiện tại một nước “trung gian", từ đó ông phải thâm nhập vào một quốc gia khác. Về sau, ông đã kiếm được tấm hộ chiếu thật của một người bản địa mà ngôn ngữ tình báo gọi là "người đóng thế". Nhân vật này đã qua đời từ lâu, nhưng cái chết của ông ta không được xác nhận chính thức. Sau khi được hợp pháp hóa, Vladimir Lokhov tham gia hoạt động thương mại năng động và thành công. Ông trở thành đồng sở hữu một công ty khai thác khoáng sản, thành lập một hãng phân phối phim riêng và mua một xưởng sửa chữa ô tô nhỏ.

Đây là vỏ bọc hoàn hảo cho hoạt động bí mật. Ít lâu sau, liên lạc hai chiều với Trung tâm đã được thiết lập. Các phương tiện liên lạc như vô tuyến, hoạt động bí mật và mật tự đã được sử dụng. Nhưng điều quan trọng nhất là ông đã được cung cấp một nguồn tin có giá trị. Vladimir Lokhov đã thành lập và vận hành một mạng lưới tình báo hiệu quả. Thông tin chuyển về Moscow rất đa dạng, được Trung tâm đánh giá cao. Chính Vladimir Lokhov là người đầu tiên và rất lâu trước các điệp viên mật khác của Liên Xô, thông báo cho Moscow về dự án "Chiến tranh giữa các vì sao" - “sáng kiến phòng thủ chiến lược” của Tổng thống Reagan.

Thất bại trong gang tấc

Đại tá Korolyov nhận xét rằng không phải mọi việc với Lokhov đều suôn sẻ. Bởi vì ông hoạt động trong những điều kiện vô cùng khó khăn.

Do bị lực lượng phản gián địa phương theo dõi chặt chẽ nên Lokhov rất cần có thêm một số giấy tờ để xác nhận danh tính của mình. Người "đóng thế" quá cố mà Lokhov mang tên sinh ra tại một ngôi làng miền núi, nơi ông ta được cho là đã mất tích 15 năm. Và chỉ có bà mẹ già vẫn tin đứa con trai mình sẽ trở về.

Vì đau buồn và tuổi tác, bà gần như bị mù. Và điệp viên của chúng ta quyết định tận dụng hoàn cảnh này.

- Một số người chỉ trích Lokhov là kẻ vô cảm, - Stanislav Korolyov cười nhạt. - Họ bảo ông định lợi dụng sự mù lòa của bà lão. Nhưng không ai có thể đánh lừa được trái tim người mẹ...

Đây là một rủi ro lớn. Ban đầu, Trung tâm không cho phép Lokhov thực hiện chiến dịch này. Bởi ông quyết định bằng mọi cách thuyết phục người phụ nữ mù ở ngôi làng miền núi xa xôi công khai thừa nhận ông là con trai của mình. Nhưng nếu bà không làm vậy thì sao? Lúc bấy giờ, chắc chắn ông sẽ bị tố giác và bắt giữ.

Nhưng Lokhov đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho cuộc gặp với "mẹ". Trước tiên, ông trao đổi thư từ với "những người họ hàng". Sau đó, ông gửi cho họ những món quà quý. Họ gửi ông những bức ảnh cũ của gia đình. Trong những bức ảnh đó, điệp viên của chúng ta trông rất giống "người đóng thế" đã mất tích 15 năm trước.

Giám đốc Cơ quan Tình báo Đối ngoại Liên bang Nga Sergey Naryshkin.

Lokhov quyết định tận dụng sự giống nhau về ngoại hình này. Nhưng để chắc chắn, ông đã chuẩn bị thêm một phương án dự phòng. Cách ngôi làng miền núi vài cây số, ở một nơi vắng vẻ, có một chiếc xe đang đợi ông. Người tài xế đã giấu kín các giấy tờ mang tên khác và vé máy bay cho Lokhov. Dĩ nhiên, không phải vô cớ mà người ta nói rằng mẹ đẻ luôn nhận ra con mình. Nhưng liệu bà có nói với những người nghèo sống xung quanh bà rằng đây là kẻ xa lạ không? Rốt cuộc, họ đã nhận quà và đang chờ những món quà tiếp theo. Lokhov lưu ý những đặc điểm của quốc gia phương Đông này. Ông ăn mặc sang trọng, không tiếc tiền thết đãi họ. Làm sao những người thân, đặc biệt là bà mẹ, có thể từ chối ông? Thôi được, dẫu rằng Lokhov không phải là con đẻ, nhưng ông thực lòng coi người phụ nữ lớn tuổi là mẹ mình, tại sao lại ngăn cản, đẩy ông ra? Vì thế, tại ngôi nhà của mình, người mẹ mù lòa đã đứng dậy khỏi băng ghế, xoa đầu người lạ, quỳ xuống, cầu nguyện Thánh Allah và gọi Lokhov là con trai mình.

Rõ ràng, khi nhận ra vị khách là người giàu có và đáng kính, bà cho rằng không cần thiết tìm kiếm sự thật nữa. Bà thì thầm với ông: “Ta biết con không phải là con trai ta, nhưng con là người tốt. Hãy coi ta là mẹ của con, con trai ạ”.

Lokhov mua quà tặng cho tất cả những người họ hàng bằng tiền của công ty mình. Trước khi lên đường, ông đã sửa sang lại ngôi nhà của "mẹ". Sau khi quan hệ họ hàng được xác nhận, lực lượng phản gián đã rút lui. Điều này giúp Lokhov sống tại quốc gia Hồi giáo với chế độ chính trị phức tạp này suốt 5 năm.

Các đồng nghiệp ở Trung tâm đã cấp một khoản lương hưu cho người "mẹ" mới của Lokhov cho đến khi bà qua đời. Một thời gian dài, Trung tâm còn nhận được những thông tin tình báo quan trọng, nhờ đó Vladimir Lokhov được trao tặng phần thưởng cao quý nhất của ngành - danh hiệu “Cán bộ an ninh quốc gia danh dự”, cùng với các huân, huy chương khác.

Anh Duy