Vĩnh biệt nhạc sĩ 'Thời hoa đỏ' - Nguyễn Đình Bảng

Nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng (1942 - 2025) nguyên là nhạc công Đoàn Chèo Trung ương, tham gia biểu diễn phục vụ ở Trường Sơn, trên các sân khấu trong và ngoài nước. Sau khi tốt nghiệp Khoa Sáng tác Nhạc viện Hà Nội, ông về làm biên tập âm nhạc cho Nhà xuất bản Âm nhạc và Băng đĩa (DIHAVINA) đến khi nghỉ hưu.

Nguyễn Đình Bảng đoạt nhiều giải thưởng âm nhạc: Giải Nhất và Giải Ba Hội Nhạc sĩ Việt Nam, 1994 với tác phẩm "Khỏa trần Trường Sơn" và "Tình quê" (thơ Hàn Mặc Tử); Giải Nhì Hội Nhạc sĩ Việt Nam, 1995 với tác phẩm "Du thuyền sông Lam"; Giải Ba ca khúc và khí nhạc Hội Nhạc sĩ Việt Nam, 1996 với tác phẩm "Ngôi sao biển" và ballade giao hưởng "Thị Kính - Thị Mầu".

Ông đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt II năm 2007, với cụm tỏc phẩm: "Thời hoa đỏ" (thơ Thanh Tùng), "Du thuyền trên sông Lam", "Khỏa trần Trường Sơn", "Ngôi sao biển", Baleade giao hưởng "Thị Kính – Thị Mầu".

Tuy trăn trở nhiều cho sáng tác, nhưng mãi đến năm 1987, sau khi bài hát "Cơn mưa em bất chợt" được quần chúng yêu thích rộng rãi, Nguyễn Đình Bảng mới được biết đến như một nhạc sĩ có phong cách của thời kỳ đổi mới. Từ đó, ông liên tục có những tác phẩm đáng chú ý như: Thời hoa đỏ (thơ Thanh Tùng), Hai nửa vầng trăng (phỏng thơ Hoàng Hữu), Mùa xuân về, Tuổi mới yêu, Khỏa trần Trường Sơn...

Cố nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng

Trong sự nghiệp sáng tác của mình, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng được công chúng nhớ đến nhiều hơn cả là ca khúc "Thời hoa đỏ", phổ thơ của nhà thơ Thanh Tùng. Bài thơ này được cố tác giả sáng tác năm 1972. Nhưng phải 15 năm sau (1989), nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng mới phổ nhạc bài thơ và tạo nên một trong những bản tình ca hay nhất thời kỳ đổi mới với những nốt nhạc tha thiết bên những ca từ đẹp, giàu tính biểu cảm.

Ca khúc được ra đời trong hoàn cảnh khá đặc biệt. Đó là vào năm 1989, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng là 1 trong 4 nhạc sĩ được Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức đi dự trại sáng tác ở Liên Xô (cũ). Do chủ quan không mang đủ quần áo ấm để chống chọi với mùa đông khắc nghiệt của xứ sở bạch dương, nhạc sĩ đã bị ho ra máu và phải nằm viện hơn 1 tháng. Trong hoàn cảnh xa gia đình, xa bạn bè, xung quanh chỉ là những người xa lạ, hàng ngày, ông đứng tựa cửa sổ bệnh viện nhìn tuyết phủ trắng xóa bên ngoài, cảm giác cô đơn, nhớ nhà càng xâm lấn tâm hồn. Để đỡ buồn, ông lục balô lấy quyển "99 bài thơ tình" đã mua ở Việt Nam để đọc. Khi đọc đến bài thơ "Thời hoa đỏ" của Thanh Tùng, không hiểu sao những hình ảnh "Mỗi mùa hoa đỏ về/ Hoa như mưa rơi rơi/ Cánh mỏng manh tan tác đỏ tươi/ Như máu ứa một thời trai trẻ" cứ ám ảnh ông...

Bài thơ thức dậy trong ông những trải nghiệm, những cảm xúc của mình trước đây và ông như gặp lại mình của những năm về trước. Ngay sau đó, những giai điệu đầu tiên của bài hát tự nhiên ngân lên trong ông. Khi bài hát hoàn thành, nhạc sĩ ngồi hát trên giường bệnh và thấy lòng nhẹ bẫng như vừa trút bỏ được những buồn phiền trước đó. Sau này về nước, tôi có hoàn thiện lại thêm một chút và ca sĩ Lệ Thu trong TP HCM là ca sĩ đầu tiên hát thành công bài hát này.

Khi phổ nhạc cho bài thơ "Thời hoa đỏ", nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng đã có những thay đổi nhỏ nhưng lại làm thay đổi hẳn tinh thần của tác phẩm. Ông từng chia sẻ: "Khi nhớ về những kỷ niệm xưa thường khiến người ta buồn. "Tan tác" và "máu ứa" để ở thơ thì rất hợp vì đó là những từ rất ấn tượng, nhưng ở bài hát thì buồn quá. Tôi không muốn nỗi buồn quá bi lụy mà thích nó trong sáng, lạc quan hơn. Hơn thế nữa, sự thay đổi ấy khiến cho từ nỗi đau riêng của một người thành nỗi niềm hoài niệm, tiếc nuối của nhiều người hơn".

Còn có một sự thay đổi nữa ở ngay câu đầu tiên: "Dưới màu hoa như lửa cháy khát khao/ Anh dắt tay em bước dọc con đường vắng", nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng đã chuyển thành "Dưới màu hoa như lửa cháy khát khao/ Bước lặng trên con đường vắng năm nao" để tạo không gian lãng mạn, hai người như đang lặng lẽ đi trên con đường mòn về với kỷ niệm.

Hơn thế, điệp khúc "Mỗi mùa hoa đỏ về/ Hoa như mưa rơi rơi" được sử dụng thành hát bè, khiến người nghe có cảm giác như kỷ niệm ào ạt tràn về. Và hai nhân vật trữ tình ấy được sống trọn vẹn trong không gian ấy.

Vậy là, từ một bài thơ tác giả Thanh Tùng viết đầy tính tự sự cá nhân, cho người vợ đầu - người mà ông hết mực yêu thương đã bỏ ông để đi theo một người đàn ông khác, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng đã tạo thành ca khúc gợi lên nhiều tiếc nuối cùng giai điệu da diết trong tác phẩm. Một ca khúc chân thực, cháy bỏng và khiến chúng ta không thôi nhớ về những tháng năm tuổi trẻ.

Thanh Xuân