Viết tiếp những thành công, xây dựng nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững

Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.

Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, viết tiếp những thành công của 79 năm phát triển, đi lên cùng đất nước, đến nay Bộ Tài chính vẫn kiên định điều hành chính sách tài khóa vừa tạo môi trường kinh doanh thuận lợi vừa thu hút được nguồn lực xã hội, thu hút đầu tư, giữ vững các cân đối vĩ mô, bảo đảm sự an toàn và bền vững tài chính quốc gia.

Khoan thư sức dân, chính sách tài chính lấy dân làm gốc

TBTCVN: Kính thưa Phó Thủ tướng, Bộ trưởng, năm nay ngành Tài chính tự hào kỷ niệm 79 năm Ngày thành lập. Ở thời điểm nào, ngành Tài chính cũng có những đóng góp, dấu ấn quan trọng vào thành tựu chung của đất nước. Nhìn lại những dấu ấn của ngành Tài chính các năm gần đây, đâu là điều ông thấy tâm đắc?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Ngày 28/8 hàng năm là Ngày Truyền thống của ngành Tài chính Việt Nam. Cách đây 79 năm, ngày 28/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra tuyên cáo thành lập Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đồng chí Phạm Văn Đồng được chỉ định làm Bộ trưởng Bộ Tài chính. Đây là dấu mốc đánh dấu sự ra đời của Tài chính cách mạng Việt Nam.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, của Bác Hồ kính yêu, ngành Tài chính đã từng bước trưởng thành và phát triển về quy mô và chất lượng, đóng góp tích cực, hiệu quả vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội. Trong những năm qua, đặc biệt là qua gần 40 năm đổi mới, ngành Tài chính với tư cách là một ngành tổng hợp, quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, đã đi đầu trong đổi mới cơ chế, chính sách, trực tiếp tham gia và phối hợp điều hành quản lý vĩ mô của nền kinh tế, góp phần đắc lực thúc đẩy công cuộc đổi mới, phát triển đất nước.

Trong suốt chặng đường phát triển, ngành Tài chính luôn khẳng định là huyết mạch của nền kinh tế. Chưa bao giờ đất nước chúng ta có được “cơ đồ, vị thế và tiềm lực” như ngày hôm nay, trong đó, có sự đóng góp tích cực của ngành Tài chính. Các chính sách tài chính đã góp phần phân phối có hiệu quả nguồn lực xã hội, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội; tập trung đầu tư phát triển con người, xóa đói, giảm nghèo; củng cố quốc phòng, an ninh. Đồng thời, là công cụ hiệu quả để kiểm soát lạm phát, kiểm soát bội chi ngân sách nhà nước (NSNN), ổn định và lành mạnh hóa nền tài chính quốc gia, tạo điều kiện vững chắc cho đất nước phát triển trong giai đoạn mới. Những thành tựu to lớn đó đã tạo tiền đề và là nền tảng vững chắc để ngành Tài chính phát triển nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, những năm gần đây, quá trình hội nhập kinh tế, tài chính sâu rộng và toàn diện mang lại nhiều thời cơ thuận lợi nhưng cũng đặt ra cho ngành Tài chính không ít khó khăn, thách thức.

Dưới sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ đầu năm 2020 đến nay, trước diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 cũng như tình hình chính trị, kinh tế thế giới đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế, Bộ Tài chính đã chủ động tham mưu cho Chính phủ thực hiện các chính sách tài khóa mở rộng, nhiều chính sách chưa từng có trong tiền lệ. Theo đó, thực hiện gia hạn, miễn, giảm nhiều loại thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, ước tính tổng số tiền trong 5 năm (2020 - 2024) khoảng 900 nghìn tỷ đồng, đã thực hiện đến hết tháng 7/2024 là 717,2 nghìn tỷ đồng. Trong đó, phải kể đến một số chính sách hỗ trợ tài chính tiêu biểu như: giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (GTGT); giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn; gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất đối với doanh nghiệp, tổ chức và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh; giảm mạnh từ 10 - 50% của 36 khoản phí, lệ phí thuộc thẩm quyền của Bộ Tài chính; giảm 30% tiền thuê đất của các doanh nghiệp…

Đặc biệt, trong nhiệm kỳ này (2021 - 2026), Bộ Tài chính đã có nhiều sáng tạo, sáng kiến hiệu quả để thực hiện nhiệm vụ tài chính - NSNN được giao, vừa hỗ trợ đắc lực cho phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, vừa thực hiện “khoan thư sức dân”, hỗ trợ doanh nghiệp.

Kết quả, nếu như năm 2021 thu NSNN vượt gần 15%, đến năm 2022 thu NSNN đã vượt 26,4% và năm 2023 thu NSNN vượt hơn 8% với số tiền tương đương là hơn 131 nghìn tỷ đồng. Đây là mức tăng thu khá tích cực, góp phần tăng ngân sách để cải cách tiền lương, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đường cao tốc sân bay, tăng cường an sinh xã hội và quốc phòng, an ninh.

Chính sách tài chính đi vào cuộc sống đã góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội. GDP các năm 2020, 2021, 2022, 2023 tăng trưởng lần lượt là: 2,91%, 2,58%, 8,02%, 5,05%. 6 tháng đầu năm 2024, GDP tăng 6,42%, là mức tăng trưởng ấn tượng trong bối cảnh vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Năm 2020, GDP chỉ tăng trưởng 2,91%, là mức tăng thấp nhất trong vòng 10 năm 2011 - 2020, song vẫn thuộc nhóm tăng trưởng cao nhất trên thế giới. Năm 2022, do Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách phù hợp, kinh tế đã có bước phục hồi tích cực, GDP tăng ở mức 8,02% so với năm 2021, cao nhất trong 10 năm qua.

Kết quả quản lý nợ công trong những năm qua là một điểm sáng trong điều hành chính sách tài khóa nói riêng và chính sách vĩ mô nói chung; được các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và các tổ chức quốc tế đánh giá là bền vững và tạo nhiều dư địa để thực hiện chính sách tài khóa hợp lý. Quy mô nợ công đến cuối năm 2023 khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% mà Quốc hội đề ra. Cơ cấu nợ tích cực, dư nợ trong nước tăng lên, chiếm khoảng 71% dư nợ chính phủ, góp phần giảm thiểu rủi ro tỷ giá. Việc tổ chức xếp hạng tín nhiệm Fitch nâng hạng Việt Nam từ mức BB lên mức BB+ vào tháng 12/2023 sau khi tổ chức Moody’s và S&P nâng hạng Việt Nam từ Ba3 lên Ba2 và BB lên BB+ trong năm 2022 đều có dấu ấn từ kết quả củng cố tài khóa và kiểm soát nợ công. Triển vọng về xếp hạng tín nhiệm trong dài hạn là ổn định và phản ánh kỳ vọng Việt Nam sẽ tiếp tục đạt được tăng trưởng kinh tế mạnh hơn trong thời gian tới.

TBTCVN: Như Phó Thủ tướng, Bộ trưởng vừa chia sẻ, ngành Tài chính đã phải “vượt lên chính mình” khi liên tục thực hiện các chính sách tài khóa hỗ trợ nền kinh tế, trong khi vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức như: đảm bảo thu NSNN; cải cách, hoàn thiện thể chế; quản lý thu – chi ngân sách và nợ công; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nâng cao kỷ luật, kỷ cương tài chính… Điều này đã được thể hiện ra sao trong công tác điều hành của Bộ Tài chính, thưa ông?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Như tôi đã nói ở trên, trong suốt giai đoạn từ năm 2020 đến nay, trước các tác động tiêu cực do ảnh hưởng của dịch Covid-19 cũng như tình hình chính trị, kinh tế thế giới đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, người dân, nền kinh tế, Bộ Tài chính đã chủ động đề xuất, trình các cấp có thẩm quyền cũng như ban hành theo thẩm quyền các giải pháp trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là các giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất được triển khai thực hiện liên tục trong gần 5 năm nay, từ năm 2020 - 2024 với giá trị hỗ trợ lớn, phạm vi hỗ trợ rộng chưa từng có tiền lệ.

Làm thế nào để trong bối cảnh khó khăn, vẫn phải đảm bảo nguồn thu NSNN theo dự toán được giao là “bài toán” khó đối với Bộ Tài chính. Kết quả thu ngân sách khả quan sẽ tạo điều kiện tích cực cho điều hành chính sách tài khóa, đảm bảo các nhiệm vụ chi phòng chống dịch bệnh, thiên tai, chi an sinh xã hội, cũng như giúp củng cố dư địa chính sách tài khóa, giảm áp lực tăng lạm phát; tạo dư địa ổn định chính sách tiền tệ, ổn định kinh tế vĩ mô.

Để đảm bảo nhiệm vụ thu NSNN trong bối cảnh khó khăn, Bộ Tài chính đã chủ động có những sáng kiến, sáng tạo, đổi mới để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ tài chính - NSNN được giao. Thời gian qua, Bộ Tài chính đã đẩy mạnh thực hiện quản lý thu trên môi trường điện tử, đảm bảo thu thuế, môi trường kinh doanh minh bạch nhằm tăng thu NSNN. Đơn cử như thực hiện hóa đơn điện tử, tổng số lượng hóa đơn đã tiếp nhận và xử lý đến ngày 16/8/2024 là hơn 9,6 tỷ hóa đơn.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã có nhiều sáng kiến nộp thuế Etax Mobile, máy khởi tạo tính tiền, hóa đơn may mắn triển khai xuất hóa đơn theo từng lần bán hàng đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu; Vận hành thành công Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài, đã có 106 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký, khai thuế và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử, với tổng số thuế các doanh nghiệp nước ngoài đã nộp vào NSNN là hơn 17.800 tỷ đồng và thu trên sàn thương mại điện tử trong nước, thu trên nền tảng số.

Bộ Tài chính tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, không ngừng đẩy mạnh cải cách hành chính, hiện đại hóa lĩnh vực tài chính - ngân sách. Bộ Tài chính đã đạt những bước tiến lớn trong công tác cải cách hiện đại hóa, đặc biệt trong lĩnh vực thuế, hải quan, chứng khoán, kho bạc nhà nước, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của ngành Tài chính, tích cực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Ngành Tài chính chú trọng rà soát, cắt giảm điều kiện kinh doanh, đẩy mạnh triển khai Cơ chế một cửa trong giải quyết thủ tục hành chính; 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện được cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình... Chỉ số cải cách hành chính năm 2023, Bộ Tài chính xếp vị trí thứ 3 về chỉ số PAR Index với kết quả đạt 89,18%, là năm thứ 10 liên tiếp (2014-2023), nằm trong top 3 bộ, cơ quan ngang bộ dẫn đầu PAR Index. 10 năm liền trong Top đầu PAR Index, vinh danh xếp vị trí thứ nhất về mức độ chuyển đổi số...

Bên cạnh các giải pháp trên, trong điều hành, Bộ Tài chính luôn ưu tiên hoàn thiện chính sách pháp luật, giải phóng nguồn lực, tháo gỡ khó khăn về vốn, thị trường, pháp lý… cho doanh nghiệp phát triển. Đây là những giải pháp tạo nền tảng vững bền cho phát triển bền vững.

Tôi cho rằng, hoàn thành nhiệm vụ tài chính - ngân sách đòi hỏi phải có nỗ lực cao, sáng tạo và linh hoạt, quyết tâm rất cao, sự phối hợp chặt chẽ các cấp, các ngành, địa phương và đặc biệt là nỗ lực vượt khó khăn của người dân, doanh nghiệp.

Đồng chí Hồ Đức Phớc chủ trì Hội nghị xúc tiến đầu tư tài chính với chủ đề "Việt Nam - Điểm đến đầu tư" tại Nhật Bản ngày 12/3/2024. Ảnh: Duy Thái

Tháo gỡ thể chế thúc đẩy phát triển

TBTCVN: Thời điểm kỷ niệm 80 năm ngày Thành lập Ngành vào năm 2025 như một dấu mốc quan trọng, vừa là năm cuối nhiệm kỳ, vừa mở ra một giai đoạn phát triển mới của cả đất nước nói chung và ngành Tài chính nói riêng. Xin Phó Thủ tướng, Bộ trưởng gợi mở những nhiệm vụ trọng tâm, định hướng ưu tiên trong điều hành thời gian tới của ngành Tài chính?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Năm 2024, Quốc hội thống nhất đặt mục tiêu tăng trưởng từ 6 - 6,5%, là mục tiêu phấn đấu cao, đòi hỏi nỗ lực rất lớn của các ngành, các cấp từ trung ương đến địa phương. Trong những tháng còn lại của năm 2024, Bộ Tài chính tiếp tục tập trung vào nhóm các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu.

Ngành Tài chính tiếp tục phát huy tính chủ động, sáng tạo để hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm đề ra, thu – chi NSNN hiệu quả, phát triển thị trường tài chính, hoàn thiện chính sách tài chính, thúc đẩy kinh tế phát triển. Bộ Tài chính xây dựng giải pháp ứng phó chủ động, có hiệu quả kể cả các tình hình cấp bách, bất ngờ xảy ra.

Để đảm bảo chính sách tài chính luôn đi trước một bước, góp phần khai thông và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính phục vụ công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, ngành Tài chính kiên định thực hiện một số định hướng chính sách lớn cho giai đoạn sắp tới như sau:

Một là, đổi mới và tăng cường quản lý, điều hành tài chính - ngân sách bám sát thực tiễn, theo kế hoạch trung hạn, gắn với các ưu tiên của nền kinh tế; phối hợp đồng bộ, hiệu quả chính sách tài khóa với chính sách tiền tệ, đầu tư và các chính sách khác để kiểm soát lạm phát, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, tăng cường sức chống chịu và an ninh nền tài chính quốc gia.

Hai là, đẩy mạnh hoàn thiện thể chế tài chính - NSNN, tăng cường huy động các nguồn lực ngoài ngân sách, phân bổ, quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội cho phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện các mục tiêu tài chính - NSNN đã đề ra, đặc biệt là 7 luật sửa bằng 1 luật, sửa Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp, sửa Luật Thuế GTGT, Thuế tiêu thụ đặc biệt, Thuế thu nhập doanh nghiệp, Thuế thu nhập cá nhân và các bộ luật khác, tạo ra sự đồng bộ thúc đẩy phát triển.

Ba là, quản lý chi NSNN chặt chẽ, tăng cường tiết kiệm chi, nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ, sử dụng NSNN trên cơ sở đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với minh bạch, trách nhiệm giải trình. Tăng cường hiệu quả, hiệu lực quản lý nợ công phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế và thông lệ quốc tế.

Bốn là, đẩy mạnh thực hiện sắp xếp lại DNNN theo tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW và Nghị quyết số 23/2021/QH15. Bảo đảm công khai, minh bạch trong cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Năm là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính phủ điện tử, chính phủ số; siết chặt kỷ luật kỷ cương tài chính - NSNN, tài sản công, thực hành tiết kiệm chống lãng phí; tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; có chế tài đủ mạnh để xử lý các vi phạm trong lĩnh vực tài chính-NSNN.

Sáu là, đảm bảo sự vận hành ổn định, an toàn, hiệu quả của thị trường tài chính và dịch vụ tài chính; đặc biệt là thúc đẩy nâng hạng thị trường chứng khoán, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Quản lý chặt chẽ, hiệu quả nợ công.

TBTCVN: Để đạt được những thành tựu như ngày hôm nay là nhờ bề dày truyền thống, sự đoàn kết, chung sức, đồng lòng của các thế hệ lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức ngành Tài chính suốt 79 năm qua. Nhân dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng có gửi gắm gì với các thế hệ công chức, viên chức và người lao động ngành Tài chính?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Trong công tác tài chính, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Tài chính là phải thống nhất và phải nắm vững nguyên tắc thống nhất quản lý tài chính, quy định chặt chẽ kỷ luật thu - chi. Trong công cuộc xây dựng nước nhà, việc quản lý kinh tế - tài chính là cực kỳ quan trọng”.

Ngành Tài chính rất vinh dự và tự hào được Bác Hồ nhiều lần, dành những lời dạy bảo quý báu về nhiệm vụ của Ngành. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác tài chính được thể hiện một cách toàn diện trên các quan điểm về những vấn đề trọng yếu của tài chính. Những lời dạy ân cần, sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là kim chỉ nam đối với các thế hệ lãnh đạo và mỗi cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ngành Tài chính qua các thời kỳ.

Đối với ngành Tài chính, trong điều hành gặp nhiều thuận lợi, trước hết là sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và cấp ủy, chính quyền các địa phương; sự đồng hành của doanh nghiệp và người dân trong triển khai thực hiện nhiệm vụ tài chính – NSNN; thuận lợi từ những thành quả phát triển kinh tế - xã hội của các nhiệm kỳ trước để lại, thành tích lớn lao, được quốc tế ghi nhận.

Đặc biệt, sự đoàn kết, đồng lòng, tận tụy, chuyên nghiệp của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Tài chính qua các thế hệ với truyền thống hơn 79 năm xây dựng và phát triển là tiền đề vững chắc, động lực to lớn để tập thể Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ và toàn ngành Tài chính vượt qua khó khăn, thách thức, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Nhân kỷ niệm 79 năm ngày Truyền thống ngành Tài chính Việt Nam, thay mặt Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ, tôi trân trọng gửi tới các thế hệ cán bộ công chức, viên chức, người lao động ngành Tài chính tình cảm và lời chúc mừng tốt đẹp nhất. Cán bộ công chức ngành Tài chính hiện nay được đào tạo tại các trường đại học danh tiếng trong nước và ngoài nước, ngoại ngữ, công nghệ thông tin tốt, nguồn nhân lực trẻ dồi dào, tôi tin thế hệ công chức, viên chức, người lao động ngành Tài chính sẽ làm nên kỳ tích mới, góp phần tích cực đưa đất nước phát triển.

Trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều khởi sắc, song phía trước vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, nhiệm vụ của ngành Tài chính thời gian tới còn rất nặng nề. Với truyền thống 79 năm, tôi tin tưởng ngành Tài chính sẽ tiếp tục phát huy hơn nữa tinh thần đoàn kết, nhất trí, chung sức, đồng lòng, nỗ lực phấn đấu vượt qua khó khăn, thách thức, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tài chính – NSNN được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao, tiếp tục xây dựng ngành Tài chính ngày càng vững mạnh, đáp ứng tốt hơn yêu cầu đổi mới và hội nhập của đất nước.

TBTCVN: Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng, Bộ trưởng!

Minh Anh