Việt Nam trước cơ hội dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu

Đòn bẩy chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo báo cáo Savills Global Occupier Insight - Industrial Focus 2025, năm 2024, khối lượng hàng hóa toàn cầu đạt hơn 504 triệu TEUs, tăng 7,3% so với năm trước. Đây là dấu hiệu rõ rệt cho sự phục hồi của thương mại quốc tế, đồng thời phản ánh xu hướng các doanh nghiệp toàn cầu tái định hình chuỗi cung ứng, đa dạng hóa sản xuất và tìm kiếm những trung tâm logistics có kết nối mạnh. Trong bức tranh ấy, khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt là Việt Nam, Thái Lan và Indonesia, đang nổi lên như những điểm đến mới.

Khai thác lợi thế cảng biển. Nguồn: TL

Với hơn 3.200km bờ biển, Việt Nam sở hữu hệ thống cảng biển trải dài từ Bắc vào Nam. Đây là lợi thế tự nhiên hiếm có, giúp hàng hóa xuất nhập khẩu dễ dàng kết nối với các tuyến vận tải biển quốc tế. Các cảng nước sâu như Lạch Huyện (Hải Phòng) ở miền Bắc hay Cái Mép - Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu) ở miền Nam đã trở thành cửa ngõ quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, năm 2024, các cảng biển Việt Nam xử lý hơn 22 triệu TEUs, một con số ấn tượng và được kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng ổn định trong những năm tới. Không chỉ ở quy mô, điểm đáng chú ý là sự gắn kết ngày càng chặt chẽ giữa cảng biển và hệ thống khu công nghiệp, giúp hàng hóa lưu thông nhanh chóng, tiết kiệm chi phí. Những cảng lớn như Cái Mép - Thị Vải đang được bao quanh bởi hệ sinh thái logistics hoàn chỉnh, từ kho ngoại quan, kho lạnh cho đến công viên logistics đạt chuẩn quốc tế.

Song song, nhiều dự án hạ tầng trọng điểm cũng đang được triển khai. Đầu năm 2025, Thủ tướng đã phê duyệt chủ trương đầu tư cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ (TP. Hồ Chí Minh) với vốn tối thiểu 50.000 tỷ đồng. Tại miền Trung, cảng Liên Chiểu (Đà Nẵng) dự kiến hoàn thành trong năm nay, mở ra tuyến vận tải mới cho hàng hóa từ Tây Nguyên, Lào và Đông Bắc Thái Lan ra biển, tạo thêm hành lang logistics đa phương thức.

Tuy nhiên, theo ông Thomas Rooney, Phó Giám đốc Savills Hà Nội, hạ tầng chưa đồng bộ vẫn là thách thức lớn. Một số địa phương có quỹ đất công nghiệp dồi dào nhưng logistics còn hạn chế, đặc biệt thiếu kho bãi chất lượng cao, kho lạnh đạt chuẩn và hệ thống kết nối đa phương thức. “Đây là điểm nghẽn cần được giải quyết nếu Việt Nam muốn biến lợi thế cảng biển thành sức mạnh cạnh tranh bền vững,” ông nhấn mạnh.

Ưu tiên logistics - xu hướng mới của nhà đầu tư quốc tế

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu thay đổi, các tập đoàn sản xuất quốc tế ngày càng ưu tiên lựa chọn địa điểm gần cảng nước sâu, có hành lang logistics hiệu quả. Việt Nam đang chứng kiến xu hướng này rõ rệt.

Ở miền Bắc, Hải Phòng và các vùng phụ cận ngày càng được ưa chuộng hơn Hà Nội, nhờ hệ thống cảng biển hiện đại và thủ tục thông quan nhanh. Ở miền Nam, TP. Hồ Chí Minh thu hút khách thuê quy mô lớn nhờ lợi thế tiếp cận cảng Cái Mép. Trong khi đó, Quảng Ninh, Thanh Hóa và Đà Nẵng nổi lên như những địa phương mới, vừa có chi phí cạnh tranh, vừa được đánh giá cao bởi dịch vụ logistics đang mở rộng.

Một động lực mới xuất phát từ việc tái tổ chức hành chính giai đoạn 2024 - 2025, khi một số tỉnh nội địa sáp nhập với địa phương ven biển. Phó Giám đốc, Dịch vụ Bất động sản Công nghiệp Savills Hà Nội cho rằng, điều này giúp rút ngắn quãng đường vận tải, giảm chi phí logistics, đơn giản hóa thủ tục xuất khẩu. Những nhà máy vốn phụ thuộc vào vận tải đường bộ nay có thể kết nối trực tiếp với cảng biển, hình thành các hành lang công nghiệp mới, thu hút thêm dòng vốn FDI chất lượng cao.

Các chuyên gia cho rằng, trong dài hạn, để duy trì lợi thế, Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư đồng bộ: mở rộng cao tốc, nâng cấp đường sắt, khai thác hiệu quả đường thủy nội địa và phát triển nhân lực logistics. Chuyển đổi số trong hải quan, kho bãi thông minh và logistics số cũng phải được thúc đẩy để rút ngắn thời gian lưu thông, giảm chi phí và nâng cao sức cạnh tranh.

Đặc biệt, phát triển bền vững cần được đặt làm trọng tâm. Xu hướng cảng xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) đang trở thành yêu cầu bắt buộc từ nhà đầu tư quốc tế. Đây không chỉ là cam kết về môi trường, mà còn là yếu tố quyết định khả năng cạnh tranh dài hạn của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Vũ Quang